Η S&P και η χαμένη τιμή της κυβέρνησης!

Οι αναγνώστες μας δεν εξεπλάγησαν από την ανακοίνωση της S&P, με την οποία υποβαθμίζει άλλες δύο βαθμίδες την πιστοληπτική αξιολόγηση της Ελλάδας, αφήνοντας ανοικτή και νέα υποβάθμιση στο προσεχές μέλλον. Όμως, τραπεζικά στελέχη τονίζουν, ότι η νέα υποβάθμιση αντανακλά μια επικίνδυνη «διάβρωση» της (όποιας…) διεθνούς εμπιστοσύνης στην κυβέρνηση, που μπορεί να έχει επικίνδυνες συνέπειες το προσεχές διάστημα.

Παράγοντες της τραπεζικής αγοράς, αποτιμώντας με αρκετή ψυχραιμία το κόστος της νέας υποβάθμισης στο τραπεζικό σύστημα, υπό τη μορφή της πρόσθετης «αποστράγγιξης» ρευστότητας, εκτιμούν ότι θα είναι σχετικά μικρό και δεν θα υπερβεί το 1 δις. ευρώ. Θα καλυφθεί δε χωρίς σοβαρές δυσκολίες από τις τράπεζες, ενώ πολύ σύντομα (μόλις ψηφισθεί η σχετική διάταξη νομοσχεδίου του Υπ.Οικ.) θα υπάρχει και η νέα «εφεδρεία» των κρατικών εγγυήσεων, ύψους 30 δις. ευρώ, που επαρκή για να καλύψει ακόμη και την επόμενη υποβάθμιση, την οποία προανήγγειλε ουσιαστικά από χθες η S&P.

Τραπεζικά στελέχη που δίνουν καθημερινά τη δύσκολη μάχη της επιβίωσης των ελληνικών τραπεζών στην… έρημο της ελληνικής κρίσης τονίζουν, όμως, ότι η υποβάθμιση αντανακλά τη συσσωρευμένη και όλο πιο ανοικτά εκφραζόμενη δυσπιστία των αγορών προς τις προσπάθειες της κυβέρνησης για εφαρμογή του μνημονίου, την οποία δυστυχώς συμμερίζεται και η τρόικα, που επιστρέφει την άλλη εβδομάδα με «άγριες» διαθέσεις στην Αθήνα. «Το διεθνές νόμισμα της εμπιστοσύνης στην ελληνική κυβέρνηση έχει υποτιμηθεί ανεπανόρθωτα και αυτό μόνο δεινά προοιωνίζεται για το μέλλον», τονίζει χαρακτηριστικά έμπειρος αναλυτής χρηματαγοράς μεγάλης ελληνικής τράπεζας.

Στέλεχος ευρωπαϊκής τράπεζας στην Αθήνα, επισημαίνει την πιο ακραία εκδοχή δυσπιστίας στην κυβερνητική πολιτική, που δυστυχώς είναι πολύ πιθανό να επιβεβαιωθεί πολύ σύντομα, όταν η Eurostat «ξεσκονίσει» όλα τα στοιχεία για το 2010 και προσδιορίσει με μεγαλύτερη ακρίβεια το έλλειμμα του προηγούμενου χρόνου, του πρώτου έτους εφαρμογής του μνημονίου, στη διάρκεια του οποίου η κυβέρνηση χρησιμοποίησε ατελείωτες «ριπές» μέτρων, για να περιορίσει δραστικά το έλλειμμα.

Όπως επισημαίνει, μέχρι τώρα οι αγορές βασίζονταν στις δηλώσεις του υπουργείου Οικονομικών, σύμφωνα με τις οποίες το έλλειμμα δεν θα υπερέβαινε το 10%. Όμως, οι «σκοτεινές» πλευρές της δημιουργικής λογιστικής της κυβέρνησης («άσπρη τρύπα» των ασφαλιστικών ταμείων και των ΟΤΑ, καθυστερούμενες οφειλές του Δημοσίου και των φορέων του) αναπόφευκτα θα «φωτισθούν» από την Eurostat και από την έρευνα αυτή θα φανεί, πιθανότατα, ότι το πραγματικό έλλειμμα του 2010 ήταν πολύ υψηλότερο από όσο παραδεχόταν ως τώρα η κυβέρνηση.

Ο πρώην υπουργός Οικονομικών, Αλέκος Παπαδόπουλος, δήλωσε ευθαρσώς (στον ΣΚΑΙ), ότι το πραγματικό έλλειμμα πλησιάζει το 13% του ΑΕΠ, εκτίμηση που δεν απέχει πολύ από τους υπολογισμούς των τραπεζικών στελεχών, που παρακολουθούν στενά τα δημοσιονομικά στοιχεία. Αν έτσι έχουν τα πράγματα, είναι φανερό ότι η προσπάθεια εφαρμογής του μνημονίου πολύ δύσκολα μπορεί να επανέλθει σε τροχιά υλοποίησης: αν με όλα τα μέτρα που «γονάτισαν» την ελληνική οικονομία το 2010, το μόνο «κέρδος» ήταν τελικά η μείωση του ελλείμματος από το 15% στο 13% του ΑΕΠ, είναι φανερό ότι η χώρα βρίσκεται πολλά χιλιόμετρα πίσω από τους «κινούμενους στόχους» του μνημονίου, χωρίς σοβαρές ελπίδες να τους πετύχει.

Όπως φαίνεται από την ανακοίνωση της S&P, οι διεθνείς παράγοντες των αγορών παίρνουν πολύ σοβαρά το σχεδιασμό της Ευρώπης για την Ελλάδα, ο οποίος «δείχνει» καθαρά προς την κατεύθυνση της ελεγχόμενης χρεοκοπίας το 2013, ενώ αντίθετα αρνούνται να ενσωματώσουν στους υπολογισμούς τους οποιαδήποτε θετική επίδραση από τα φιλόδοξα μέτρα που σχεδιάζει η κυβέρνηση (αποκρατικοποιήσεις με στόχο 50 δις. ευρώ, μέτρα λιτότητας με στόχο εξοικονόμησης 24 –τουλάχιστον…- δις. ευρώ μέχρι το 2015).

Ουσιαστικά, δηλαδή, ύστερα από σχεδόν ένα χρόνο εφαρμογής του μνημονίου, η κυβέρνηση δεν έχει καταφέρει ούτε το στοιχειώδες: να πείσει, δηλαδή, όλους τους εξωτερικούς παρατηρητές, ότι –αν μη τι άλλο- είναι ένας συνομιλητής πιο αξιόπιστος από τις κυβερνήσεις του παρελθόντος. «Για μια χώρα που “παλεύει” με spread 1.000 μονάδων βάσης και CDS που αντανακλούν βεβαιότητα χρεοκοπίας, αυτή η απώλεια εμπιστοσύνης είναι ο χειρότερος σύμβουλος», τονίζει στο “B” στέλεχος ισχυρής ελληνικής τράπεζας.

«Η συνολική δημοσιονομική σύσφιξη που απαιτείται φέτος, ίσως να αποδειχθεί ότι είναι απλώς αδύνατο να την σηκώσει η οικονομία, που σημαίνει ότι ο στόχος για το έλλειμμα είναι απίθανο να επιτευχθεί», δήλωνε χθες στο Reuters η οικονομολόγος της Citi, Τζιάντα Τζάνι, επιβεβαιώνοντας ότι η αγορά φοβάται νέες δυσάρεστες εκπλήξεις από την Ελλάδα τους επόμενους μήνες, που μπορεί να μη φθάσουν μέχρι τη διακοπή εκταμίευσης των δόσεων του διεθνούς δανείου, αλλά σίγουρα θα οριστικοποιήσουν τον αποκλεισμό της χώρας από την αγορά και το 2012, οδηγώντας την κυβέρνηση το 2013 σε ένα νέο δάνειο από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας, το οποίο πιθανότατα θα συνοδευθεί και από μια αναδιάρθρωση του χρέους.

Δυστυχώς, ακόμη και οι αξιωματούχοι της τρόικας, που θέλουν όσο κανείς άλλος να πετύχει το ελληνικό πρόγραμμα και να αποφευχθεί μια παταγώδης αποτυχία, στην οποία θα είναι «συνένοχοι», δεν φαίνεται να πείθονται από τις διαβεβαίωσης της κυβέρνησης, ότι το πρόβλημα με την καθήλωση των εσόδων, που αποτελεί την κορυφαία απειλή στην εκτέλεση του φετινού προϋπολογισμού, μπορεί να λυθεί με τα μέτρα που θα ανακοινωθούν μέσα στον Απρίλιο.

Αξιωματούχος της τρόικας, που μίλησε στο Reuters, τόνιζε χαρακτηριστικά, ότι «ο τελικός στόχος είναι να φανεί πώς η Ελλάδα θα επιτύχει τους στόχους. Χρειάζεται ένα πολύ σοβαρό σχέδιο για τα έσοδα, γιατί αυτά αποτελούν την πηγή των αποκλίσεων, που μπορεί να οδηγήσουν στην αμφισβήτηση της βιωσιμότητας του οικονομικού προγράμματος. Τα έσοδα είναι το πιο σημαντικό θέμα, γιατί η Ελλάδα βρίσκεται πολύ μακριά από τους στόχους. Η αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής και της φορολογικής απάτης είναι κρίσιμης σημασίας», τόνισε το στέλεχος της τρόικας.

Όλα αυτά για το τραπεζικό σύστημα σηματοδοτούν μια πλήρη ανατροπή σχεδιασμών, που φέρνει τους τραπεζίτες στα όρια της απόγνωσης, καθώς τα αποθέματα αντοχών του συστήματος εξαντλούνται με δυναμικό τρόπο: το περασμένο φθινόπωρο, οι τραπεζίτες προετοίμαζαν συμφωνίες για επιστροφή στη διατραπεζική αγορά, που θα έδιναν τέλος στην εξάρτηση των ελληνικών τραπεζών από την ΕΚΤ και στη διαρκή αγωνία για την εξεύρεση ρευστότητας. Αντίθετα, όλα δείχνουν σήμερα ότι ο αποκλεισμός των τραπεζών από τη διατραπεζική θα διατηρηθεί για μεγάλη περίοδο και η ΕΚΤ αργά ή γρήγορα θα απαιτήσει να «σπάσουν αυγά» για την αναδιάρθρωση του συστήματος, αφού θα κληθεί να συνεχίσει τη «μηχανική υποστήριξη» για πολύ μεγαλύτερο διάστημα από όσο αναμενόταν όταν συντάχθηκε το αρχικό μνημόνιο. «Όλα δείχνουν ότι οδεύουμε προς συγχωνεύσεις με το πιστόλι της ΕΚΤ στον κρόταφο», έλεγε χαρακτηριστικά στο έμπειρο τραπεζικό στέλεχος…