Σύνοδος 25ης Μαρτίου: Τελική λύση, ή αρχή νέας θύελλας;

Νέες πιέσεις στα ομόλογα των «αδύνατων κρίκων» της ευρωζώνης και πρόσθετες υποβαθμίσεις από τους οίκους αξιολόγησης φέρνουν οι ευρωπαϊκές αποφάσεις της 25ης Μαρτίου, με τις οποίες καθορίσθηκαν όλες οι λεπτομέρειες που περίμεναν οι επενδυτές, σχετικά με το θεσμικό πλαίσιο που θα διέπει από το 2013 τις διαδικασίες ελεγχόμενης χρεοκοπίας κρατών. Η S&P έγινε ήδη ο πρώτος οίκος που προειδοποιεί για επερχόμενη υποβάθμιση της Ελλάδας.

Όσοι φαντάζονταν ότι μετά τις 25 Μαρτίου οι αγορές θα υποδέχονταν με ενθουσιασμό την προαναγγελθείσα «τελική λύση» στην ευρωπαϊκή κρίση χρέους, ότι επιτέλους θα άνοιγαν τα πρώτα «παράθυρα» επιστροφής του Δημοσίου και των τραπεζών στις αγορές και η κρίση ρευστότητας που «γονατίζει» την πραγματική οικονομία της χώρας θα «μαλάκωνε», φαίνεται ότι διαψεύδονται.

Δεν είναι άλλωστε τυχαίο, ότι ο υπουργός Οικονομικών, περιμένοντας τις νέες πιέσεις στο τραπεζικό σύστημα, έσπευσε την περασμένη εβδομάδα να περάσει από το Υπουργικό Συμβούλιο, ενσωματωμένη σε νομοσχέδιο για το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων και την αναμόρφωση του Οργανισμού Διαχείρισης Δημοσίου Χρέους, τη νομοθετική ρύθμιση για την παροχή άλλων 30 δις. ευρώ κρατικών εγγυήσεων δανεισμού στις τράπεζες. Η ρύθμιση συνοδεύεται και από την πρόβλεψη, ότι οι τράπεζες που θα ζητήσουν εγγυήσεις δανεισμού από το νέο «πακέτο» θα είναι υποχρεωμένες να υποβάλλουν σχέδια μεσοπρόθεσμης χρηματοδότησης (βλ.: απεξάρτηση από την ΕΚΤ), τα οποία θα εγκρίνει η Τράπεζα της Ελλάδος και η τρόικα.

Αυτό που περίμεναν οι αγορές από τη Σύνοδο Κορυφής ήταν η τελική μορφή που θα πάρει ο μόνιμος Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας (ΕΜΣ), ο οποίος θα τεθεί σε λειτουργία από το 2013, ύστερα από σχετική αναθεώρηση της Ευρωπαϊκής Συνθήκης. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έδειχναν οι επενδυτές για το αν και με ποια διαδικασία θα προβλεπόταν η αναδιάρθρωση χρέους των χωρών που θα λάβουν βοήθεια από το νέο μηχανισμό στήριξης, στον οποίο η Ελλάδα είναι η πρώτη υποψήφια να προσφύγει, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις όλων των αναλυτών.

Ο Μόριτς Κρέμερ, διευθυντής του τομέα πιστοληπτικής αξιολόγησης ευρωπαϊκών κρατών της Standard & Poor’s, μιλώντας στο “Bloomberg” λίγες ώρες πριν εκδοθεί το ανακοινωθέν της Συνόδου, ξεκαθάρισε ότι οι πιστοληπτικές βαθμολογίες της Ελλάδας και της Πορτογαλίας από το μεγαλύτερο οίκο αξιολογήσεων θα επανεξετασθούν, αμέσως μόλις ανακοινωθούν οι αποφάσεις της Συνόδου. Αν επιβεβαιωθούν οι φόβοι της S&P, αναφορικά με τη συμμετοχή των ιδιωτών στην αναδιάρθρωση χρεών χωρών της ευρωζώνης, δήλωσε ο Κρέμερ, «θα προχωρήσουμε σε νέα αξιολόγηση ειδικά για την Ελλάδα και την Πορτογαλία, που θεωρούμε ότι θα είναι οι πιο πιθανοί πελάτες του ΕΜΣ».

Όπως κατ’ επανάληψη έχει τονίσει το “B”, αυτό που ενδιέφερε τις αγορές ήταν αν θα περνούσαν οι γερμανικές προτάσεις για ελεγχόμενες χρεοκοπίες των αφερέγγυων χωρών της ευρωζώνης, που θα ζητήσουν τη συνδρομή του ΕΜΣ. Η πρόβλεψη, για πρώτη φορά στην ιστορία της ευρωζώνης, διαδικασιών αναδιάρθρωσης χρέους κρατών μελών επιδρά καταλυτικά στο προφίλ κινδύνου των ελληνικών ομολόγων και οδηγεί σε ακόμη δυσμενέστερη αξιολόγηση της Ελλάδας και των τραπεζών της από τις αγορές, κάτι για το οποίο έχει προειδοποιήσει εξαρχής και ο πρόεδρος της ΕΚΤ, Ζαν Κλωντ Τρισέ.

Πράγματι, στο τελικό ανακοινωθέν της Συνόδου Κορυφής (η σχετική ανακοίνωση στην αγγλική γλώσσα βρίσκεται στο ακόλουθο link: http://www.consilium.europa.eu/uedocs/c ... 113591.pdf) οι φόβοι των αγορών επιβεβαιώνονται:

- Ο ΕΜΣ θα χορηγεί δάνεια μόνο εφόσον κρίνεται από την Κομισιόν και το ΔΝΤ, ότι μια χώρα είναι σε θέση, με ένα «λογικό» πρόγραμμα προσαρμογής, να ανταποκριθεί με βιώσιμο τρόπο στο χρέος της.

- Σε αντίθετη περίπτωση, αν δηλαδή μια χώρα που ζητεί δάνειο δεν περνά αυτό το τεστ φερεγγυότητας, θα καλείται να διαπραγματευθεί με τους πιστωτές του ιδιωτικού τομέα την αναδιάρθρωση του χρέους της, ώστε να καταστεί βιώσιμο. Η μείωση της ονομαστικής αξίας του χρέους («κούρεμα» πιστωτών) ρητά αναφέρεται ότι είναι μια από τις διαθέσιμες επιλογές, αν και όχι η πρώτη. Πρώτα θα πρέπει να εξαντληθούν οι άλλες δυνατότητες ελάφρυνσης, όπως η επιμήκυνση διάρκειας δανείων ή/και η μείωση επιτοκίων.

- Σημειωτέον, ότι στο ανακοινωθέν ρητά ορίζεται, ότι ο ΕΜΣ θα έχει προτεραιότητα έναντι των ιδιωτών πιστωτών στην αποπληρωμή των δανείων που χορηγεί, ενώ όλα τα νέα ομόλογα που θα εκδίδονται στην ευρωζώνη από το 2013 θα ενσωματώνουν πανομοιότυπες ρήτρες συλλογικής δράσης. Αυτές οι ρήτρες θα καθορίζουν με ποιο ποσοστό πλειοψηφίας των πιστωτών θα μπορεί να συμφωνηθεί μια αναδιάρθρωση χρέους και να ισχύσει ακόμη και για τους πιστωτές που διαφωνούν. Και οι δύο αυτές ρυθμίσεις δυσκολεύουν την πρόσβαση αδύναμων οικονομιών, όπως η ελληνική, στις αγορές κεφαλαίου, καθώς στο εξής θα πρέπει να ενσωματώνεται σε όλους τους υπολογισμούς των επενδυτών ο κίνδυνος αναδιάρθρωσης χρέους, κάτι που οδηγεί σε χαμηλό κόστος χρηματοδότησης για τις «ασφαλείς» χώρες της Ευρώπης και σε πιθανόν απαγορευτικό κόστος για τις «επικίνδυνες».