Nέα αναταραχή στις αγορές ομολόγων

Μόλις τρεις εβδομάδες κράτησε τελικά η αποχώρηση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας από την αγορά ομολόγων της ευρωπαϊκής περιφέρειας. Η ΕΚΤ υποχρεώθηκε να παρέμβει ξανά σήμερα με αγορές ομολόγων, προκειμένου να στηρίξει τα χαρτιά της Πορτογαλίας καθώς το κόστος δανεισμού της χώρας εκτοξεύονταν σε νέα ιστορικά υψηλά.

Το κόστος δανεισμού της Λισσαβόνας βρέθηκε χτες στο 7.63%, ποσοστό που αποτελεί νέο ιστορικό υψηλό και κινείται σαφώς πάνω από το 7%, που κατά τους σχεδιαστές πολιτικής και τους επενδυτές αποτελεί το όριο ‘βιωσιμότητας’ της Πορτογαλίας. Είχε προηγηθεί τη Δευτέρα δημοπρασία 5ετών πορτογαλικών ομολόγων ύψους 3,5 δις ευρώ που ναι μεν είχε προσελκύσει ισχυρή ζήτηση αλλά σημαδεύτηκε από εκτεταμένες πωλήσεις των hedge funds την επόμενη μέρα στη δευτερογενή αγορά.

Οι πωλήσεις των ομολόγων της Δευτέρας και η εκτόξευση του κόστους δανεισμού της Πορτογαλίας σε άνω του 7% την πρώτη κιόλας βδομάδα μετά το διαφαινόμενο αδιέξοδο της ευρωπαϊκής διαδικασίας για τη ‘μόνιμη λύση’ στην κρίση της Ευρωζώνης δημιούργησαν σοβαρές ανησυχίες, έτσι η ΕΚΤ αποφάσισε να προχωρήσει στην αγορά μικρής ποσότητας πορτογαλικών ομολόγων που πάντως αντέστρεψε την κίνησή τους προς τα υψηλά, καθώς οι αποδόσεις των πορτογαλικών ομολόγων έπεσαν μέσα στη μέρα στο 7.34%.

«Υπάρχει μια τάση ανόδου των πορτογαλικών αποδόσεων που βλέπουμε σε εξέλιξη από τον Νοέμβριο», παρατήρησε ο Φιλίπε Σίλβα, επικεφαλής του τμήματος διαπραγμάτευσης ομολόγων στην πορτογαλική Banco Carregosa. «Αν δεν έκανε αγορές η ΕΚΤ, οι τιμές θα ήταν πολύ υψηλότερες».

Ο Έναμ Άχμεντ, αναλυτής της Moody’s με έδρα το Λονδίνο, έγραψε εξάλλου σε χτεσινό σημείωμά του ότι το υψηλό δημόσιο έλλειμμα της Πορτογαλίας, οι περιορισμένες οικονομικές προοπτικές και οι μεγάλες ανάγκες αναχρηματοδότησης του χρέους της «φέρνουν ξανά τη χώρα στο στόχαστρο των αγορών».

Ο ίδιος ο Πορτογάλος πρωθυπουργός Καβάκο Σίλβα δήλωσε – για πολλοστή φορά – ότι η χώρα του μπορεί να αποφύγει την ευρωπαϊκή διάσωση όσο μπορεί να εκδίδει εκδόσεις ομολόγων. «Η ΕΚΤ παρεμβαίνει προκειμένου να διατηρήσει τις τιμές χαμηλά πριν από κάθε δημοπρασία και η ζήτηση παραμένει ισχυρή», είπε. «Όσο υπάρχει ζήτηση η Πορτογαλία δεν χρειάζεται βοήθεια». Σύμφωνα με τον ίδιο, οι εκδόσεις ομολόγων που έχουν γίνει μέχρι σήμερα καλύπτουν τις ανάγκες αναχρηματοδότησης του χρέους της Πορτογαλίας ως τα μέσα Απριλίου.

Αξίζει να σημειωθεί ότι όσο περνάει ο καιρός τόσο ενισχύεται η πολιτική βούληση αλλά και η συναίνεση όλων και περισσότερων παραγόντων της Πορτογαλίας για την αποφυγή μιας ευρωπαϊκής διάσωσης. Ιδίως τις δύο τελευταίες βδομάδες Πορτογάλοι οικονομολόγοι, τραπεζίτες και επιχειρηματίες επισημαίνουν σε όλους τους τόνους ότι η χώρα τους δεν θα χρειαστεί καμιά εξωτερική βοήθεια και συμφωνούν ότι η ευρωπαϊκή διάσωση αντιπροσωπεύει τη χειρότερη επιλογή – παραπέμποντας μάλιστα στα παραδείγματα της Ελλάδας και της Ιρλανδίας.

Οι οικονομολόγοι απορρίπτουν τη διάσωση επειδή θα αναβάλει την ανάπτυξη που απαιτείται προκειμένου να βγει η Πορτογαλία από το πρόβλημα του χρέους, ζητούν χαμηλότερα επιτόκια για τα δάνεια διάσωσης και σημειώνουν ότι η διάσωση της κάθε μιας χώρας της ευρωπαϊκής περιφέρειας ξεχωριστά δεν αποτελεί την καλύτερη λύση. «Η Ευρώπη έκανε ένα σοβαρό λάθος προσπαθώντας να επιλύσει την κρίση κατά περίπτωση» λέει ο Βίτορ Μπέντο, οικονομολόγος και διευθύνων σύμβουλος της πορτογαλικής τράπεζας Sibs. «Χρειαζόμαστε μια συστημική λύση που θα καλύπτει όλες τις περιφερειακές οικονομίες». Άλλωστε, σύμφωνα με τον ΓΓ του Υπουργείου Οικονομικών Κάρλος Κόστα Πίνα, «δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι πιθανή στροφή στον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας θα οδηγήσει σε μείωση του κόστος του κρατικού δανεισμού».

Οι Πορτογάλοι τραπεζίτες, από την πλευρά τους, φοβούνται ότι η ενδεχόμενη ευρωπαϊκή διάσωση της Λισσαβόνας θα πλήξει την οικονομική ανάπτυξη, ανεβάζοντας το κόστος δανεισμού των επιχειρήσεων και συρρικνώνοντας ακόμη περισσότερο τα εισοδήματα των νοικοκυριών. Ο Ρικάρντο Σαλγκάντο, διευθύνων σύμβουλος της κορυφαίας πορτογαλικής τράπεζας Banco Espirito Sancto παρατήρησε ακόμη ότι οι περιπτώσεις της Ελλάδας και της Ιρλανδίας υποδεικνύουν πως ένα πακέτο διάσωσης μπορεί να οδηγήσει σε μείωση των τραπεζικών καταθέσεων και φυγή των κεφαλαίων προς το εξωτερικό, ενώ η Τεοντόρα Καρντόζο, μέλος του ΔΣ της Τράπεζας της Πορτογαλίας υποστήριξε ότι το πρόγραμμα διάσωσης της Ελλάδας δεν αποδίδει και δεν είναι βιώσιμο.

Οι χρηματοπιστωτικές αγορές, ωστόσο, επισημαίνουν ότι η Πορτογαλία καταγράφει φέτος αρνητική ανάπτυξη, έχει νέο ιστορικό υψηλό κόστος δανεισμού και το βάρος αναχρηματοδότησης του χρέους που θα αντιμετωπίσει στο δεύτερο τρίμηνο ίσως να την αφήσει χωρίς επιλογές. «Η πορτογαλική οικονομία έχει έλλειμμα ανταγωνιστικότητας κι εμφανίζει στασιμότητα, ενώ η χώρα έχει να παλέψει με την αναχρηματοδότηση εκδόσεων ομολόγων ύψους 10 δις ευρώ που λήγουν κατά τους επόμενους μήνες. Πώς θα τα βγάλει με όλα αυτά χωρίς διάσωση;», παρατηρούν κύκλοι αναλυτών, ενώ ο διευθυντής οικονομικής έρευνας στη Goldman Sachs Φραντσέσκο Γκαρνταζέλι, προσθέτει: «Η Πορτογαλία θα χρειαστεί κεφάλαια διάσωσης γιατί αντιμετωπίζει πρόβλημα πληρωμών. Η ευρωπαϊκή διάσωση είναι σίγουρη».

Προφανώς και τα πράγματα θα κριθούν από την εξέλιξη της ευρωπαϊκής διαδικασίας. Επί ένα μήνα, καθώς οι ευρωπαϊκές ηγεσίες έδειχναν να συνειδητοποιούν την ανάγκη για μια ριζική και ολική λύση στο πρόβλημα του ευρωπαϊκού χρέους, οι αγορές είχαν ησυχάσει. Όμως το πλήθος των ενστάσεων και οι οξείς τόνοι που κυριάρχησαν στη ευρωπαϊκή σύνοδο κορυφής της περασμένης Παρασκευής αρχίζουν να αλλάζουν τις προσδοκίες, αφού μάλιστα απομακρύνεται χρονικά από τον ορίζοντα η πολύ μεγάλης σημασίας αύξηση των κονδυλίων του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού.

Πράγμα που σημαίνει ότι όχι μόνο για την Ελλάδα αλλά και για την Πορτογαλία – όπως και για την Ευρωζώνη – όλα θα κριθούν από τις συνόδους κορυφής του Μαρτίου. Όπως λέει ο Γιούργκεν Μίκελς, κορυφαίος οικονομολόγος της Citibank για την Ευρώπη: «Ένα αξιόπιστο πακέτο μεταρρυθμίσεων από τους Ευρωπαίους πολιτικούς μπορεί να βοηθήσει την Πορτογαλία να γλιτώσει τη διάσωση. Ίσως όμως τελικά οι αγορές στηρίζουν πολλές ελπίδες στους Ευρωπαίους πολιτικούς οι οποίοι στο παρελθόν απέτυχαν να εκπληρώσουν τις προσδοκίες».