«Απελπιστική» χαρακτηρίζουν την κατάσταση της δημόσιας διοίκησης στην Ελλάδα, ευρωπαίοι τεχνοκράτες, που συμμετέχουν στην κοινοτική «Ομάδα δράσης» που έχει αποσταλεί στην Αθήνα, όπως αναφέρεται σε ρεπορτάζ της ολλανδόφωνης εφημερίδας του Βελγίου «De Morgen».«Εάν μιλάς με τον Παπανδρέου και τον Βενιζέλο, δεν βλέπεις παρά την κορυφή του παγόβουνου, το οποίο φαίνεται μια χαρά. Από εκεί και πέρα όμως η κατάσταση είναι λιγότερο ειδυλλιακή» λέει ένας από τους εμπλεκόμενους.
Η χώρα έχει ουσιαστικά χρεοκοπήσει και συντηρείται στη ζωή από τις δόσεις του δανείου της τρόικας, λένε και τονίζουν ότι οι εκ βάθρων μεταρρυθμίσεις που ζητούν οι δανειστές από την Ελλάδα ως αντάλλαγμα αποδεικνύεται έργο «σισύφειο».
Ελλειψη ικανών στελεχών που θέλουν και μπορούν να μεταβάλλουν τα κακώς κείμενα διαπιστώνουν στα ελληνικά υπουργεία, ιδίως στον κρίσιμο τομέα της φοροδιαφυγής, όπου οι αποτυχίες οδηγούν συνεχώς –σύμφωνα με πολλούς– σε νέα μέτρα λιτότητας. Δηλώνουν παράλληλα εντυπωσιασμένοι από τη «διακριτική ευχέρεια» που διαθέτουν οι εφοριακοί στην άσκηση των καθηκόντων τους.
«Δεν υπάρχει ή βρίσκεται ακόμα στα σπάργανα το σύστημα της αυτοματοποίησης της επιβολής φόρων και ως εκ τούτου απουσιάζουν οι συστηματικοί έλεγχοι» σημειώνουν.
Ελπίδα, ωστόσο, δίνει ο επικεφαλής της ομάδας δράσης Χορστ Ράιχενμπαχ, ο οποίος αισιοδοξεί ότι μέσα σ' έναν χρόνο μπορεί να σημειωθεί σημαντική αύξηση φορολογικών εσόδων.
Βεβαίως ο κ. Ράιχενμπαχ αναγνωρίζει ότι βρίσκεται αντιμέτωπος με ένα κολοσσιαίο έργο. Διαθέτει μια ομάδα από 30 άτομα (είκοσι στις Βρυξέλλες και δέκα στην Αθήνα) για να οργανώσει το εγχείρημα αυτό.
Ερχεται τεχνογνωσία
Η πραγματική τεχνογνωσία θα προέλθει όμως από τους εκατοντάδες τεχνοκράτες που θα διαθέσουν οι υπόλοιπες χώρες της ευρωζώνης. Ηδη την προθυμία της Αυστρίας να προσφέρει στην Ελλάδα τεχνογνωσία για την ανάπτυξη της οικονομίας εξέφρασε ο υπουργός Οικονομίας Ράινχολντ Μίτερλενερ.
Συγκεκριμένα, ο αυστριακός υπουργός πρόκειται να αποστείλει σύντομα στην Αθήνα μια ομάδα ειδικών, οι οποίοι με τη συμβουλευτική τους ιδιότητα θα συμμετάσχουν στην προσπάθεια ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας.
Οπως δήλωσε ο κ. Μίτερλενερ, η τόνωση της ελληνικής οικονομίας είναι, κατά την άποψή του, σημαντικότερη απ' ό,τι «τα διαρκώς νέα προγράμματα λιτότητας».
Η έλευση βεβαίως των εν λόγω τεχνοκρατών (από τις χώρες της ευρωζώνης) αποτελεί μια ιδιαίτερα λεπτή υπόθεση, σημειώνεται στο ρεπορτάζ. Οι λιγοστοί ελεγκτές της Κομισιόν, του ΔΝΤ και της ΕΚΤ που επιβλέπουν την πορεία εφαρμογής του ελληνικού δημοσιονομικού προγράμματος εκλαμβάνονται από πολλούς Ελληνες ως ξένοι τοποτηρητές. Μια στρατιά τεχνοκρατών της «Ομάδας Δράσης» πολύ γρήγορα μπορεί να θεωρηθεί δύναμη ξένης κατοχής.
«Ο κ. Ράιχενμπαχ πιστεύει ότι χρειάζεται δύο με τρία χρόνια για να φέρει εις πέρας την αποστολή του. Θα του δώσει όμως αυτό τον χρόνο η Ελλάδα;» αναρωτιέται με νόημα η εφημερίδα.
Λεγεώνα τεχνοκρατών
Ειδικότερα, όπως αναφέρεται στο ρεπορτάζ της ολλανδόφωνης εφημερίδας του Βελγίου «Den Morgen», η ομάδα δράσης είναι μια «λεγεώνα ξένων τεχνοκρατών», η οποία αναμένεται να καταφθάσει στην Αθήνα, προκειμένου να συνδράμει τις ελληνικές αρχές στις προσπάθειες βελτίωσης του συστήματος είσπραξης των φόρων και περιστολής των δαπανών.
«Τα καθήκοντα που καλείται να φέρει εις πέρας η Αθήνα είναι πολύ βαριά για να τα επωμιστούν λίγα άτομα» δηλώνει στην εφημερίδα ο κ. Ράιχενμπαχ, ο πρώην ανώτατος υπάλληλος της Κομισιόν που ηγείται της «Ομάδας», τονίζοντας ότι μετέβη στην Ελλάδα κατόπιν αιτήματος της ίδιας της Αθήνας.
Τι αναφέρει το δημοσίευμα
Αναλυτικά στο δημοσίευμα αναφέρονται τα εξής:
«Πώς είναι η κατάσταση στην Ελλάδα; “Αρκετά απογοητευτική” λένε εμπλεκόμενοι με την “Ομάδα Δράσης” κρίνοντας από τις πρώτες τους επισκέψεις. Η χώρα έχει ουσιαστικά χρεοκοπήσει και συντηρείται στη ζωή από τις δόσεις του δανείου της Τρόικας.
Σε αντάλλαγμα, οι δανειστές αξιώνουν από την Αθήνα να ακολουθήσει μια πολιτική λιτότητας και να μεταρρυθμίσει εκ βάθρων την οικονομία της, αλλά το έργο αποδεικνύεται σισύφειο.
“Εάν μιλάς με τον Παπανδρέου και τον Βενιζέλο, δεν βλέπεις παρά την κορυφή του παγόβουνου, το οποίο φαίνεται μια χαρά. Από εκεί και πέρα, όμως, η κατάσταση είναι λιγότερο ειδυλλιακή” λέει ένας από τους εμπλεκόμενους.
Αντιμέτωποι με ένα τιτάνιο έργο, οι ευρωπαίοι τεχνοκράτες διαπιστώνουν στα ελληνικά υπουργεία, μια έλλειψη από ικανά στελέχη που να έχουν την διάθεση να μεταβάλουν τα κακώς κείμενα.
“Υπάρχουν πολλοί υπάλληλοι στα υπουργεία, οι οποίοι, όμως, δεν είναι οι κατάλληλοι. Αντίθετα, πολλοί από αυτούς υπονομεύουν τις εντολές που δέχονται από τους πολιτικούς τους προϊσταμένους” λένε.
Πάρτε για παράδειγμα τους φοροεισπρακτικούς μηχανισμούς, που αποτελούν την υπ' αριθμόν 1 προτεραιότητα της Ομάδας Δράσης. Αυτό που αμέσως εντυπωσίασε την Ομάδα είναι η μεγάλη διακριτική ευχέρεια που διαθέτουν οι εν λόγω εφοριακοί στην άσκηση των καθηκόντων τους.
Με άλλα λόγια, οι ίδιοι οι εφοριακοί είναι εκείνοι που, κατά ένα πολύ μεγάλο ποσοστό, αποφασίζουν ποιος θα πληρώσει φόρους, κάτι που οδηγεί σε αυθαιρεσίες, πελατειακές σχέσεις και, εν τέλει, σε μια φοροδιαφυγή μεγάλης κλίμακας.
Δεν υπάρχει ή βρίσκεται ακόμα στα σπάργανα το σύστημα της αυτοματοποίησης της επιβολής φόρων και ως εκ τούτου απουσιάζουν οι συστηματικοί έλεγχοι.
Ειδικοί από τις αντίστοιχες ολλανδικές και γερμανικές φορολογικές υπηρεσίες, θα βοηθήσουν προς την κατεύθυνση αυτή. Καλούνται να παράσχουν συμβουλές στους έλληνες συναδέλφους τους προκειμένου να μπορέσουν να οργανώσουν ένα σύστημα δίκαιων και αποτελεσματικών ελέγχων.
Το ΔΝΤ έχει ήδη συντάξει ένα προσχέδιο για το θέμα αυτό. Παρά το γεγονός ότι η προσπάθεια καταπολέμησης της φοροδιαφυγής βρίσκεται ακόμα σε εμβρυακή μορφή, ο κ. Ράιχενμπαχ είναι αισιόδοξος, σε ό,τι αφορά το χρονικό διάστημα, που χρειάζεται η Αθήνα για να διευρύνει τα φορολογικά της έσοδα. Μέσα σε ένα χρόνο εκτιμάται ότι τα φορολογικά έσοδα θα έχουν αυξηθεί σημαντικά.
Μια ακόμα μεγαλύτερη πρόκληση είναι η διαχείριση των δημόσιων δαπανών: η “Ομάδα Δράσης” γνωρίζει ότι η Ελλάδα –ήδη από την προγενέστερη του ευρώ περίοδο– κατέχει καλά την τέχνη του να αφήνει πολλές πληρωμές εκτός προϋπολογισμού.
Υπάλληλοι από διάφορα υπουργεία Οικονομικών χωρών της ευρωζώνης, θα προσπαθήσουν να συνδράμουν. Ένα ιδιαίτερα λεπτό εγχείρημα, καθώς η βοήθεια αυτή άπτεται του πυρήνα ενός κράτους, στο βαθμό που ασχολείται με τον τρόπο με τον οποίο το τελευταίο μπορεί να ξοδέψει τα χρήματά του.
Καλύτερο και ευκολότερο για την “Ομάδα Δράσης” είναι το καθήκον της βελτίωσης της απορροφητικότητας των ευρωπαϊκών κονδυλίων που δικαιούται η Ελλάδα. Για τον λόγο αυτό πρέπει να εκπονηθούν ολοκληρωμένα σχέδια που τονώνουν την οικονομική ανάπτυξη. Η υποχρεωτική οικονομική συνεισφορά της Αθήνας θα περιοριστεί.
Εντελώς νέα είναι η ιδέα της “Ομάδας Δράσης” να χρησιμοποιηθούν τα ευρωπαϊκά ταμεία, ως ταμεία παροχής εγγυήσεων. Στη βάση αυτών των εγγυήσεων, μπορεί η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων να επενδύσει ευκολότερα στην Ελλάδα μεγαλύτερα ποσά.
Τα ταμεία εγγυήσεων θα φροντίσουν ώστε οι ελληνικές τράπεζες να λάβουν νέα κεφάλαια για να μπορούν εκ νέου να επιτελέσουν τον παραδοσιακό τους ρόλο, ως πηγή χρηματοδότησης των ιδιωτών και των επιχειρήσεων.
Ο κ. Ράιχενμπαχ αναγνωρίζει ότι βρίσκεται αντιμέτωπος με ένα κολοσσιαίο έργο. Διαθέτει μια ομάδα από 30 άτομα (είκοσι στις Βρυξέλλες και δέκα στην Αθήνα) για να οργανώσει το εγχείρημα αυτό. Η πραγματική τεχνογνωσία θα προέλθει, όμως, από τους εκατοντάδες τεχνοκράτες που θα διαθέσουν οι υπόλοιπες χώρες της ευρωζώνης.
Η έλευση, βεβαίως, των εν λόγω τεχνοκρατών, αποτελεί μια ιδιαίτερα λεπτή υπόθεση. Οι λιγοστοί ελεγκτές της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, του ΔΝΤ και της ΕΚΤ που επιβλέπουν την πορεία εφαρμογής του ελληνικού δημοσιονομικού προγράμματος, εκλαμβάνονται από πολλούς Έλληνες, ως ξένοι τοποτηρητές. Μια στρατιά τεχνοκρατών της Ομάδας Δράσης πολύ γρήγορα μπορεί να θεωρηθεί ως μια δύναμη ξένης κατοχής.
Ο κ. Ράιχενμπαχ πιστεύει ότι χρειάζεται δύο με τρία χρόνια για να φέρει εις πέρας την αποστολή του. Θα του δώσει, όμως, αυτό τον χρόνο η Ελλάδα; Διπλωμάτες, πολιτικοί, τραπεζίτες και οικονομολόγοι εκτιμούν ότι παρά τα ξένα δάνεια, η Ελλάδα δεν θα αποφύγει, εν ευθέτω χρόνω, την χρεοκοπία.
“Και στην περίπτωση, όμως, αυτή η Ελλάδα πρέπει να προωθήσει τις μεταρρυθμίσεις”, υπογραμμίζουν συνεργάτες της “Ομάδας Δράσης”.
“Η Ελλάδα θα παραμείνει μέλος της ΕΕ και πιθανότατα της ευρωζώνης. Το έργο που φιλοδοξεί να επιτελέσει η Ομάδα Δράσης είναι προς το συμφέρον όλων”, προσθέτουν».