Ποιος δε θέλει να πανηγυρίσει μία μεγάλη επιτυχία, ιδιαίτερα αν αυτή εξασφαλίζει τη διάσωση της χώρας του από την απόλυτη οικονομική καταστροφή την οποία μέχρι πρότινος είχε αρχίσει να θεωρεί αναπόφευκτη; Και πόση ανάγκη, πράγματι, υπάρχει για πανηγυρισμούς, για ένα ξέσπασμα χαράς, ένα διάλειμμα επιτυχίας μέσα στην τόση ταλαιπωρία και τις επώδυνες αποτυχίες που βίωσε η χώρα από το ξέσπασμα της 'ελληνικής κρίσης'. Όμως, τελικά, αν η χαρά και οι πανηγυρισμοί δε μετουσιωθούν σε κάτι ουσιαστικό που θα αλλάξει, όντως, προς το καλύτερο τις ζωές όλων, τότε υπάρχει ο κίνδυνος να τις ακολουθήσουν η λύπη και η απογοήτευση και η απότομη προσγείωση στη σκληρή πραγματικότητα.
Και αν δεν το ζήσαμε αυτό τόσες φορές τους τελευταίους είκοσι μήνες, άλλοτε με το Μνημόνιο που θα μας έβγαζε από την κρίση και θα εξασφάλιζε τη λύση στα προβλήματα μας, άλλοτε με τα επικαιροποιημένα Μνημόνια που θα διόρθωναν αυτά που δεν έλαβε υπόψη του το αρχικό και άλλοτε με την τεράστια επιτυχία της Συνόδου της 25ης Μαρτίου όταν η Ελλάδα θα έλυνε το πρόβλημα της χάρη στη μείωση του επιτοκίου των δανείων και στην επιμήκυνση τους.
Όμως τα προβλήματα δε λύθηκαν και η χώρα κατέληξε να ζητιανεύει την 5η δόση ενός δανείου για το οποίο είχε ήδη λάβει τα σκληρότερα μέτρα που έλαβε ποτέ δημοκρατική χώρα μετά το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και για την οποία κανείς δεν της είχε εξηγήσει πως υπήρχε περίπτωση να μην τη λάβει αν τα spread παρέμεναν στα ύψη, ασχέτως αν έφταιγε η ίδια ή όχι γι' αυτό.
Αμέσως μετά την επιτυχία της Συνόδου της 25ης Μαρτίου είχα προβλέψει ότι δε θα λυνόταν το ελληνικό πρόβλημα και η χώρα θα βρισκόταν σε αδιέξοδο πριν το τέλος του 2011 όταν και θα έπρεπε να ζητήσει νέο πακέτο στήριξης. Αυτό ήταν κάτι που ο τότε Υπουργός Οικονομικών δεν είχε παραδεχτεί μέχρι εκείνη τη στιγμή, αντίθετα, παρουσίαζε τις αποφάσεις εκείνης της Συνόδου ως απόλυτα ουσιαστικές και βοηθητικές για την Ελλάδα. Ωστόσο, μόλις λίγες ώρες αργότερα κληθείς από δημοσιογράφους να απαντήσει στα ερωτήματα που έθετα σε σχετικό άρθρο μου, ο Υπουργός πέταξε τη βόμβα: η Ελλάδα είναι πιθανόν να χρειαστεί νέα δάνεια πριν το 2012 και το πιθανότερο θα είναι να στραφεί στο Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας για να τα λάβει, το οποίο, ωστόσο θα ζητήσει ένα νέο Μνημόνιο.
Από τη χαρά της απόλυτης επιτυχίας οι δημοσιογράφοι έπεσαν στο σοκ της δραματικής αποκάλυψης πως όχι μόνο τίποτα απολύτως δεν ήταν δεδομένο ως προς την κατεύθυνση της λύσης στο ελληνικό πρόβλημα αλλά αντίθετα, το μόνο σίγουρο ήταν πως η Ελλάδα θα πτώχευε αν δεν κατάφερνε να λάβει και νέα δάνεια με νέα Μνημόνια, νέα μέτρα και νέες εγγυήσεις.
Η συνέχεια έγινε ακόμη πιο τρομακτική, καθώς ένας λαός ολόκληρος μυούνταν στην πιο επαχθή χρηματοπιστωτική ορολογία και μάθαινε απ' έξω τις κατηγορίες βαθμολογιών των οίκων αξιολόγησης, τους χρονικούς ορίζοντες της κάθε σειράς έκδοσης ομολόγων, τα srpead, τα CDS, την χρεοκοπία, επιλεκτική και μη και κάθε τι άλλο που πίστευε πως θα τον βοηθούσε να κατανοήσει τί συμβαίνει στον τόπο του και πως θα επηρεάσει, τελικά, τον ίδιο και την οικογένεια του. Και τότε, για πρώτη φορά, ο Υπουργός Οικονομικών πάτησε την έναρξη στο ρολόι της πτώχευσης και είπε 'έξω από τα δόντια' πως αν η Ελλάδα δεν ψήφιζε το 'άδικο' αλλά 'απαραίτητο' Μεσοπρόθεσμο και δεν προχωρούσε στην έγκριση του προγράμματος αποκρατικοποιήσεων, τότε θα οδηγείτο σε στάση πληρωμών και θα ζούσε καταστάσεις εφιαλτικές. Σε λίγο, στο χορό των δηλώσεων έπεσαν και λέξεις όπως τανκς, νεκροί, αίμα και το σκηνικό του τρόμου πήρε διαστάσεις ασύλληπτες για τους περισσότερους Έλληνες. Και το Μεσοπρόθεσμο ψηφίστηκε, οι αποκρατικοποιήσεις εγκρίθηκαν και παρόλα αυτά το θρίλερ της 5ης δόσης συνεχίστηκε μέχρι την 11η ώρα, για να ακολουθήσουν, με τη λήξη του, οι πρώτες απειλητικές δηλώσεις για τί άλλο, την 6η δόση.
Κάπως έτσι φτάσαμε στη Σύνοδο Κορυφής της 21ης Ιουλίου του 2011 και να που όλοι μιλούν, για ακόμη μία φορά, για ιστορικές στιγμές και για την οριστική λύτρωση της Ελλάδας. Η ανάγκη για πανηγυρισμούς είναι, σίγουρα, μεγαλύτερη από ποτέ. Τί καλύτερο από μία οριστική νίκη της Ελλάδας έναντι της ΕΕ και των δανειστών της, μετά από είκοσι βασανιστικούς μήνες. Ήρθε, όμως, πράγματι επιτέλους η ώρα για πανηγυρισμούς; Είναι, τελικά, οι αποφάσεις της Συνόδου της 21ης Ιουλίου αυτές που θα δώσουν τη λύση στην ελληνική κρίση; Σώθηκε η Ελλάδα και αν ναι τί ακριβώς σημαίνει πρακτικά αυτό;
Οι αποφάσεις της Συνόδου Κορυφής της 21ης Ιουλίου 2011 είναι διαφορετικές αλλά άμεσα συνδεδεμένες με αυτές των προηγούμενων Συνόδων και θα ήταν αδύνατο να ληφθούν χωρίς να έχουν προηγηθεί εκείνες ενώ τα βασικότερα συστατικά στοιχεία παραμένουν τα ίδια. Ένα από τα πιο σημαντικά από αυτά είναι η συνέχιση λήψης και εφαρμογής σκληρών προγραμμάτων λιτότητας στις χώρες με δημοσιονομικά προβλήματα και υψηλό χρέος, με στόχο από τη μια την εσωτερική υποτίμηση ώστε να ελαφρυνθεί η πίεση στο ευρώ και από την άλλη η μείωση του ελλείμματος στο 3% και αν είναι εφικτό η επίτευξη πρωτογενούς πλεονάσματος.
Μα τόσο το παράδειγμα της Ελλάδας, όσο και αυτά της Ιρλανδίας και της Πορτογαλίας έδειξαν πόσο προβληματική μπορεί να είναι αυτή η προσέγγιση, η οποία ωθεί λαούς και οικονομίες στα όρια τους, αυξάνοντας στα ύψη την πιθανότητα 'ατυχήματος' ή και 'δυστυχήματος'. Ας μην ξεχνάμε πως με το πρώτο Μνημόνιο η Ελλάδα υποτίθεται πως θα πετύχαινε εσωτερική υποτίμηση της τάξης του 25-30% περίπου και ένα χρόνο αργότερα το ΔΝΤ παραδέχτηκε στην έκθεση του πως το σχέδιο απέτυχε εξαιτίας εξωτερικών παραγόντων που εμπόδισαν την πραγματοποίηση εσωτερικής υποτίμησης. Προχώρησε μάλιστα ένα βήμα παραπέρα εξηγώντας πως πλέον η Ελλάδα χρειαζόταν εσωτερική υποτίμηση της τάξης του 35%, περίπου, δηλαδή αισθητά μεγαλύτερη απ' ότι πριν τη λήψη των μέτρων...
“Όλες οι χώρες-μέλη της ζώνης του ευρώ θα τηρήσουν αυστηρά τους συμφωνημένους δημοσιονομικούς στόχους, θα βελτιώσουν την ανταγωνιστικότητα και θα αντιμετωπίσουν μακροοικονομικές ανισορροπίες. Τα ελλείμματα σε όλες τις χώρες εκτός αυτών που έχουν ενταχθεί σε πρόγραμμα, θα πρέπει να μειωθούν κάτω από 3% το αργότερο μέχρι το 2013”, αναφέρει χαρακτηριστικά στο άρθρο 9 η συμφωνία της Συνόδου Κορυφής και αυτό σημαίνει ότι προκειμένου να μην καταγράψουν απώλειες οι τράπεζες, θα πρέπει οι φορολογούμενοι των χωρών του ευρωπαϊκού Νότου να υποστούν διπλή φορολογία για τα επόμενα 5-15 ή ακόμη και 30 χρόνια, ανάλογα με την πορεία των πραγμάτων, ώστε από τη μία να πληρώνουν κανονικά και όπως πάντα την εισφορά τους στο κράτος και από την άλλη να πληρώνουν τα δάνεια και τους τόκους που το κράτος χρωστά στις τράπεζες. Έμμεσοι φόροι, διόδια που θα ξεφυτρώνουν παντού, έκτακτες εισφορές, μειωμένοι μισθοί και συντάξεις, παρατεταμένη περίοδος υψηλής ανεργίας και χαμηλή ανάπτυξη, όταν αυτή επιτευχθεί, είναι μερικά από τα δεδομένα με τα οποία θα πρέπει να συνηθίσουν να ζουν οι χώρες του ευρωπαϊκού Νότου για πολλά χρόνια.
Έτσι, ας είμαστε για μία φορά προσεκτικοί και ας αποφύγουμε τους βιαστικούς πανηγυρισμούς για το νέο πακέτο στήριξης των 109 δις ευρώ (άραγε συμπεριλαμβάνονται σε αυτά τα 50 δις των ελληνικών αποκρατικοποιήσεων και η συμβολή των ελληνικών τραπεζών και αν ναι μήπως τότε η συμμετοχή της ΕΕ περιορίζεται στα 22 δις ευρώ και των ξένων τραπεζών κάτω από 30 και αυτό κατόπιν πολλαπλών εγγυήσεων και σε διάστημα 30 ετών;). Ας περιμένουμε να φύγει η σκόνη των εντυπωσιακών δηλώσεων και να εξετάσουμε κατόπιν, με υπομονή και ρεαλισμό τις λεπτομέρειες του. Και τότε, ας αποφασίσουμε με διαύγεια και με ατράνταχτα στοιχεία αν θα πρέπει να ξεκινήσουμε το πάρτι του εορτασμού της γλυκιάς νίκης ή όχι.