Τα σενάρια εκτύπωσης «ζεστών» ευρώ από την ελληνική κυβέρνηση και την Τράπεζα της Ελλάδος σε περίπτωση «επιλεκτικής χρεοκοπίας» της χώρας έγιναν χθες ένα από τα βασικά θέματα συζήτησης μεταξύ του Ζαν Κλωντ Τρισέ και των δημοσιογράφων στην Φραγκφούρτη. Και η απάντηση που έδωσε ο Γάλλος τραπεζίτης, σε ένα ερώτημα που αγγίζει το ευαίσθητο θέμα της ασφάλειας των καταθέσεων στις ελληνικές τράπεζες, δεν ήταν ιδιαίτερα ενθαρρυντική! Ως συνήθως Έλληνες δημοσιογράφοι δεν παρέστησαν ούτε απηύθυναν ερωτήσεις στον κ. Τρισέ, αλλά ακόμη και Ασιάτης (!) δημοσιογράφος έδειξε έντονο ενδιαφέρον να μάθει πώς θα χρηματοδοτηθεί το ελληνικό τραπεζικό σύστημα σε περίπτωση «επιλεκτικής χρεοκοπίας».
Η διαπραγμάτευση για τη συμμετοχή ιδιωτών στο νέο χρηματοδοτικό «πακέτο» για τη διάσωση της Ελλάδας από τη χρεοκοπία μέχρι τα μέσα του 2014 είναι πλέον φανερό, τουλάχιστον σε όσους αντιλαμβάνονται τις χρηματοπιστωτικές λειτουργίες, ότι εξελίσσονται με το χειρότερο δυνατό τρόπο για τη χώρα, χωρίς δυστυχώς η κυβέρνηση, το πολιτικό σύστημα και ο Τύπος να δείχνουν ότι έχουν αντιληφθεί στοιχειωδώς τι ακριβώς συμβαίνει!
Είναι χαρακτηριστικό, ότι μόλις χθες άρχισε να εμπλέκεται ευθέως η κυβέρνηση της Αθήνας στις συζητήσεις που γίνονται... χωρίς εμάς για εμάς στα τραπεζικά σαλόνια, πίσω από κλειστές πόρτες. Μόλις χθες το υπουργείο Οικονομικών έστειλε τον επικεφαλής του Οργανισμού Διαχείρισης Δημοσίου Χρέους στην Ρώμη, για να λάβει μέρος στις συζητήσεις που γίνονται στο πλαίσιο του διεθνούς τραπεζικού «συνδικάτου» IIF, που διευθύνεται από τον Τσαρλς Νταλάρα και περιλαμβάνει στη λίστα μελών του τα τραπεζικά μεγαθήρια του πλανήτη. Ως τώρα τις προτάσεις για την κρίσιμη αναχρηματοδότηση της Ελλάδας από ιδιώτες πιστωτές, από την οποία εξαρτάται η εκταμίευση νέου χρηματοδοτικού «πακέτου» από τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις και το ΔΝΤ, συζητούσαν ερήμην της κυβέρνησης ξένοι τραπεζίτες!
Εξίσου χαρακτηριστικό είναι ότι για άλλη μια φορά σε συνέντευξη Τύπου της ΕΚΤ δεν παρέστη έστω ένας (!) δημοσιογράφος ελληνικού μέσου, για να θέσει το απλό ερώτημα που έθεσαν Ευρωπαίοι, Αμερικανοί, αλλά και ένας Ασιάτης, όπως προαναφέραμε, δημοσιογράφος: πώς θα χρηματοδοτηθεί το ελληνικό τραπεζικό σύστημα αν καταλήξουμε σε «επιλεκτική χρεοκοπία»; Θα κάνει πίσω, άραγε, η ΕΚΤ, ώστε να συνεχίσει να χρηματοδοτεί τις τράπεζες με ενέχυρο ελληνικά ομόλογα; Ή θα υποχρεωθούν η ελληνική κυβέρνηση και η Τράπεζα της Ελλάδος να προσφύγουν στον επικίνδυνο θεσμό της Έκτακτης Ενίσχυσης Ρευστότητας (Emergency Liquidity Assistance), τυπώνοντας μόνες τους ευρώ ερήμην της ΕΚΤ και αναλαμβάνοντας ανεξέλεγκτο κίνδυνο πλήρους κατάρρευσης του οικονομικού συστήματος της χώρας;
Αυτά τα ερωτήματα τέθηκαν στη χθεσινή συνέντευξη Τύπου της ΕΚΤ κατ’ επανάληψη από ξένους δημοσιογράφους (οι έχοντες ενδιαφέρον μπορούν να το διαπιστώσουν ανατρέχοντας στο webcast της συνέντευξης σε αυτό το link: http://www.ecb.int/press/tvservices/web ... 07.en.html).
Η απάντηση που έδινε μονότονα ο Ζαν Κλωντ Τρισέ στην ίδια ερώτηση, που τέθηκε με ουκ ολίγες, διαφορετικές φραστικές εκδοχές, ήταν εξόχως ανησυχητική: «Η ΕΚΤ λέει “όχι” στην επιλεκτική χρεοκοπία, αλλά η ευθύνη για τις αποφάσεις ανήκει στις κυβερνήσεις». Σε όλες τις απαντήσεις που έδωσε στο ίδιο, κρίσιμο ερώτημα, ο Τρισέ φρόντισε να μην αφήσει τον παραμικρό υπαινιγμό ότι η ΕΚΤ θα μπορούσε να αναθεωρήσει όσα ήδη έχει δηλώσει δημόσια και να δεχθεί να χρηματοδοτήσει τις τράπεζες με ενέχυρο ομόλογα που θα έχουν υποβαθμισθεί στην κατηγορία «επιλεκτικής χρεοκοπίας» και από τους τρεις οίκους αξιολόγησης.
Τα δεδομένα του προβλήματος, που ελάχιστα έχει συζητηθεί στην Ελλάδα, έχουν ως εξής:
- Η εξέλιξη των συζητήσεων για τη συμμετοχή ιδιωτών στη νέα διάσωση της Ελλάδας εξελίσσεται θετικά για τις τράπεζες και εξόχως αρνητικά για τη χώρα. Θετικά για τις τράπεζες διότι έχει ξεκαθαρισθεί, ότι σε όλα τα σενάρια για roll-over που συζητούνται ΔΕΝ θα ενεργοποιηθούν τα συμβόλαια ασφάλισης κινδύνου χρεοκοπίας (CDS), άρα οι ζημιές των μεγάλων τραπεζών θα είναι ελεγχόμενες.
- Αντίθετα, είναι εξίσου σαφές ότι όλα τα σενάρια που βρίσκονται στο τραπέζι οδηγούν σε υποβάθμιση της Ελλάδας από ΟΛΟΥΣ τους οίκους αξιολόγησης σε διαβάθμιση «επιλεκτικής χρεοκοπίας - αθέτησης πληρωμών» (“Selective Default”). Αυτό δεν ενοχλεί ιδιαίτερα τις τράπεζες, όπως με σαφήνεια δήλωσε ο Τσαρλς Νταλάρα, ούτε και τη γερμανική κυβέρνηση, όπως φαίνεται από τελευταίες δηλώσεις του Γερμανού υφυπουργού Οικονομικών, Γιοργκ Άσμουσεν.
- Ενοχλεί βέβαια την ΕΚΤ, που δηλώνει μονότονα «όχι σε οποιοδήποτε σενάριο επιλεκτικής χρεοκοπίας», καθώς θα βρεθεί στη δυσάρεστη θέση να διακόψει τη χρηματοδότηση των ελληνικών τραπεζών, σύμφωνα με όσα έχει ήδη δεσμευθεί. Αυτό δημιουργεί σοβαρούς κινδύνους και για το τραπεζικό μας σύστημα, ακόμη και αν η Ελλάδα μείνει στην κατηγορία “Selective Default” μόνο για λίγες εβδομάδες: αν σε αυτό το διάστημα εκδηλωθεί μια μαζική κίνηση απόσυρσης καταθέσεων, τίθεται αμέσως το ερώτημα ποιος θα πληρώσει τους καταθέτες, αφού είναι προφανές ότι οι τράπεζες μόνες τους, χωρίς το... ιππικό της ΕΚΤ, θα είναι αδύνατο να αντιμετωπίσουν αναλήψεις μεγάλης κλίμακας.
- Ποια είναι η τελευταία «γραμμή άμυνας» σε αυτή την περίπτωση; Μόνο το ELA! Δεν είναι τυχαίο, ασφαλώς, ότι λίγους μήνες νωρίτερα ο τότε υπουργός Οικονομικών, Γ. Παπακωνσταντίνου, είχε προβλέψει σε σχετική τροπολογία αυτό το ενδεχόμενο και είχε καθιερώσει τους κανόνες με βάση τους οποίους θα δίνεται η Έκτακτη Ενίσχυση Ρευστότητας. Ουσιαστικά, σε αυτή την περίπτωση η ΤτΕ θα δανείζει μόνο τράπεζες με ισχυρή κεφαλαιακή επάρκεια, παρέχοντας ρευστότητα εκτός μηχανισμού της ΕΚΤ, μόνο με εγγυήσεις από την ελληνική κυβέρνηση (εγγυήσεις αμφίβολης ποιότητας, πάντως).
- Αυτό επιτρέπεται από τους ευρωπαϊκούς κανόνες, με απλή ενημέρωση της ΕΚΤ και χωρίς να χρειάζεται η έγκρισή της στις πράξεις παροχής ρευστότητας. Μόνο που, αν κάτι πάει στραβά, όλοι οι κίνδυνοι θα έχουν μεταφερθεί στο Ελληνικό Δημόσιο, που θα είναι ο τελικός εγγυητής των παροχών ρευστότητας. Στην ουσία, κυβέρνηση και ΤτΕ θα κληθούν μόνες τους να διαχειριστούν ένα bank run, μια ανεξέλεγκτη φυγή καταθέσεων από τις τράπεζες, και δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι θα αντέξουν αυτό το βάρος. Η ιρλανδική κυβέρνηση και η Τράπεζα της Ιρλανδίας, που προσπάθησαν το περασμένο φθινόπωρο να διαχειρισθούν με τα ίδια μέσα μια τέτοια κρίση κατέληξαν στα γνωστά αποτελέσματα: λίγο αργότερα το Δουβλίνο χρειάσθηκε «πακέτο» διάσωσης από την ευρωζώνη και το ΔΝΤ.
- Σε αυτό ακριβώς το σημείο του σεναρίου μπαίνουμε σε μια επικίνδυνη, αχαρτογράφητη ως τώρα, περιοχή: η Ελλάδα είναι ήδη ενταγμένη σε σχέδιο διάσωσης, το οποίο μάλιστα δεν εφαρμόζεται και με τον καλύτερο τρόπο. Τι είδους πρόσθετη βοήθεια και με ποιους όρους θα μπορεί να πάρει, αν κληθεί να αντιμετωπίσει και τις συνέπειες μιας κρίσης ιρλανδικού τύπου; Σε αυτό το σημείο θα πρέπει να κάνουμε μια πολύ σοβαρή διευκρίνιση, που δείχνει και τα όρια χρήσης του ELA: αυτή η μέθοδος χρηματοδότησης δεν επιτρέπει στην πραγματικότητα σε μια κυβέρνηση να τυπώσει πραγματικό χρήμα, σε φυσική μορφή, αλλά μόνο να καλύψει τα κενά χρηματοδότησης των τραπεζών με «ηλεκτρονικό» χρήμα. Με αυτό τον τρόπο η ΕΚΤ κρατά τελικά τα ηνία ακόμη και σε αυτή τη διαδικασία, καθώς αυτή είναι ο μόνος φορέας που καθορίζει πόσο χρήμα κυκλοφορεί σε φυσική μορφή. Τι σημαίνει αυτό; Ότι αν οι αναλήψεις μετρητών από καταθέτες ξεπεράσουν κάποια όρια, το ELA θα έχει πολύ... κοντά ποδάρια, εκτός αν η ΕΚΤ δώσει άδεια, ειδικό μελάνι και χαρτί για να λειτουργήσουν οι εκτυπωτικές μονάδες στην Αθήνα, πράγμα πολύ αμφίβολο.
- Όλα αυτά εξηγούν για είναι πολύ σοβαρά τα ερωτήματα για αυτό το θέμα, όπως εξηγούν και το έντονο ενδιαφέρον των ξένων δημοσιογράφων στη χθεσινή συνέντευξη στην Φραγκφούρτη. Στην Ελλάδα αυτά τα σοβαρά ερωτήματα δεν δείχνουν να απασχολούν στο ελάχιστο τη δημόσια συζήτηση. Όχι γιατί δεν συζητούνται πίσω από κλειστές πόρτες σε υψηλό επίπεδο. Αλλά γιατί όλοι οι διαχειριστές της κρίσης, που με σενάρια χρεοκοπίας και επιστροφής στη δραχμή τρομοκρατούσαν επί πολλές εβδομάδες τους καταθέτες, με τα γνωστά αποτελέσματα (εκροές 5,3 δισ. από τις τράπεζες τον Μάιο, 18 σχεδόν δισ. από την αρχή του έτους...), δεν τολμούν δημόσια να εξηγήσουν τι θα συμβεί αν η χώρα οδηγηθεί με την ανοχή τους σε διαβάθμιση «επιλεκτικής χρεοκοπίας»...
Υ.Γ. Πολλά δημοσιεύματα των τελευταίων ημερών έχουν δημιουργήσει μια σοβαρή παρεξήγηση: παρερμηνεύοντας όσα δήλωσαν στελέχη της ΕΚΤ στους “Financial Times”, ορισμένοι συνάδελφοι με έφεση στον κυβερνητικό «παπαγαλισμό» έγραψαν ότι δήθεν η ΕΚΤ θα συνεχίσει να δέχεται ελληνικά ομόλογα, ασχέτως πιθανής υποβάθμισης από τους οίκους αξιολόγησης. Στην πραγματικότητα, τα στελέχη της ΕΚΤ είπαν κάτι πολύ διαφορετικό: ότι δεν θα απορρίψουν τα ελληνικά ομόλογα, αν έστω και ένας οίκος αξιολόγησης δεν τα υποβαθμίσει σε κατηγορία «επιλεκτικής χρεοκοπίας». Δυστυχώς για τους «παπαγαλίζοντες», μέχρι στιγμής οι δηλώσεις και των τριών οίκων αξιολόγησης δείχνουν ότι δεν θα βρεθεί ένας να βαφτίσει το... κρέας ψάρι. Σε αυτή την περίπτωση, με βάση τη δήλωση των στελεχών της ΕΚΤ στους “F.T.”, τα ελληνικά ομόλογα θα πεταχτούν εκτός μηχανισμού αναχρηματοδότησης από την ΕΚΤ. Ας μην καλλιεργούμε, λοιπόν, την επικίνδυνη ψευδαίσθηση ότι δεν... τρέχει τίποτα σε περίπτωση υποβάθμισης!