Οι προτεραιότητες των κεντρικών τραπεζιτών της Φραγκφούρτης στη διαχείριση της ελληνικής κρίσης αρχίζουν πλέον να γίνονται ενοχλητικά καθαρές: πρώτο τους μέλημα είναι να περισώσουν ό,τι μπορούν από τα κεφάλαια των ευρωπαϊκών τραπεζών όταν έλθει η ώρα της (αναπόφευκτης) αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους, ενώ αφήνουν τις ελληνικές τράπεζες στη... λεπίδα του κουρέα! Ο Λορέντσο Μπίνι Σμάγκι, Ιταλός κεντρικός τραπεζίτες, μέλος του εκτελεστικού συμβουλίου της ΕΚΤ και από τις πιο σκληρούς πολέμιους κάθε σκέψης για άμεση αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους, αποκάλυψε χθες, μιλώντας στους “Financial Times”, την πρόθεση της διοίκησης της ΕΚΤ να εμπλέξει όσο περισσότερο γίνεται τις ελληνικές τράπεζες στο νέο «πακέτο» χρηματοδότησης της Ελλάδας για το 2012-2013, ενώ από τις ευρωπαϊκές θα ζητηθούν οι μικρότερες δυνατές «θυσίες».
Αποκαλύπτοντας το σχέδιο της ΕΚΤ για το νέο «πακέτο» χρηματοδότησης της Ελλάδας, στόχος του οποίου θα είναι να αποφευχθεί η χρεοκοπία της χώρας το 2012-2013, ο Ιταλός τραπεζίτης τόνισε ότι θα χρειασθούν 60-70 δισ. ευρώ νέων χρηματοδοτήσεων. Τα μισά από αυτά (30 δισ. ευρώ) θα έλθουν από τις κυβερνήσεις της ευρωζώνης και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Από τα υπόλοιπα 30 δισ. ευρώ, τα 15 θα κληθεί να εξασφαλίσει η ίδια η ελληνική κυβέρνηση, με ιδιωτικοποιήσεις και τιτλοποιήσεις μελλοντικών εσόδων από την περιουσία της.
Τι θα γίνει, όμως, με τα άλλα 15 δισ. ευρώ (τουλάχιστον) που θα πρέπει να προέλθουν από τις τράπεζες που ήδη κατέχουν ελληνικά ομόλογα; Μια δίκαιη λύση θα ήταν να δεσμευθούν ελληνικές και ευρωπαϊκές τράπεζες ότι θα ανανεώσουν ομόλογα που θα λήγουν την περίοδο 2012-2013, δεσμεύοντας κεφάλαια σε νέους τίτλους, σύμφωνα με τα σημερινά ποσοστά συμμετοχής τους στο ελληνικό χρέος. Υπενθυμίζεται ότι ελληνικές και ευρωπαϊκές τράπεζες κρατούν 100 από τα 330 δισ. ευρώ του χρέους μας. Οι τοποθετήσεις είναι μοιρασμένες πλέον εξίσου, με 50 δισ. ευρώ στις ελληνικές και άλλα τόσα στις ευρωπαϊκές.
Στο σημείο αυτό, όμως, ο Σμάγκι κάνει την έκπληξη: λέει ότι θα ζητηθεί «κυρίως» από τις ελληνικές τράπεζες να αναχρηματοδοτήσουν (roll over) ελληνικά ομόλογα που θα λήγουν, ενώ ένα μέρος των δανειακών αναγκών θα καλυφθεί με εκδόσεις εντόκων, οι οποίες ως γνωστόν καλύπτονται στο μεγαλύτερο μέρος τους πάλι από τις ελληνικές τράπεζες.
Συμπέρασμα; «Θυσίες» θα ζητήσει η ΕΚΤ από τους ιδιώτες πιστωτές της Ελλάδας, που άλλωστε ευθύνονται για τη σημερινή κρίση, αφού στο παρελθόν μοίραζαν αφειδώς πιστώσεις στην Ελλάδα για να επωφελούνται από τη διαφορά ελληνικών και γερμανικών επιτοκίων. Όμως, η μεγαλύτερη «θυσία» θα ζητηθεί από τις ελληνικές τράπεζες, ενώ ουσιαστικά οι ευρωπαϊκές επιδιώκεται να μείνουν στο απυρόβλητο.
Έχουν περιθώριο οι Έλληνες τραπεζίτες να αντιδράσουν σε αυτή την «αδικία»; Μάλλον όχι και αυτό γνωρίζει καλά η ΕΚΤ, γι’ αυτό και δεν διστάζει να προαναγγείλει ότι το μεγαλύτερο «φορτίο» του νέου χρηματοδοτικού «πακέτου» θα πέσει στις ελληνικές τράπεζες, οι οποίες ούτε μπορούν (για προφανείς λόγους) να αρνηθούν χρηματοδότηση του κράτους στο οποίο εδρεύουν, ούτε έχουν πολλά περιθώρια να προβάλλουν αντιρρήσεις στην ΕΚΤ, τη στιγμή που η ίδια η ύπαρξή τους εξαρτάται από τις χρηματοδοτήσεις που τους δίνει η Φραγκφούρτη.
Όμως, αυτή η άνιση κατανομή των βαρών δημιουργεί εντονότατα προβλήματα στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα. Σε μια περίοδο όπου πιέζεται αφόρητα από την ΕΚΤ για να μειώσει την εξάρτησή του από τις χρηματοδοτήσεις της, το ελληνικό τραπεζικό σύστημα θα είναι υποχρεωμένο να συνεχίσει να δεσμεύει μεγάλου ύψους κεφάλαια (15; 20 δισ. ευρώ;) για την αναχρηματοδότηση του ελληνικού χρέους. Άρα, η επιστροφή κεφαλαίων στην ΕΚΤ θα γίνει πιο δύσκολη και για να την πετύχουν οι τραπεζίτες θα χρειασθεί να «πετσοκόψουν» πολύ πιο άγρια τις πιστώσεις που προσφέρουν (;) σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά.
Επιπλέον, όμως, το ελληνικό τραπεζικό σύστημα θα βρεθεί, αν περάσει η λύση που περιγράφει ο Σμάγκι, με μεγάλη έκθεση στα ελληνικά ομόλογα το 2013. Δηλαδή, ακριβώς στη χρονική στιγμή που θα ενεργοποιείται ο μόνιμος Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Στήριξης, ο οποίος θα περιλαμβάνει και τη διαδικασία ελεγχόμενης χρεοκοπίας, με «κούρεμα» των πιστωτών. Υπολογίζεται ότι από τα 50 δισ. ευρώ ομολόγων που κατέχουν σήμερα οι ελληνικές τράπεζες τα μισά περίπου θα λήξουν μέχρι το τέλος του α’ εξαμήνου του 2011. Αντί να πάρουν τα χρήματά τους πίσω, οι τράπεζες θα υποχρεωθούν να αγοράσουν νέα ομόλογα, αξίας 15 δισ. ευρώ. Με τον τρόπο αυτό, θα βρεθούν και το 2013 με ένα ογκώδες χαρτοφυλάκιο ελληνικών ομολόγων, υποψήφιων για βαθύ «κούρεμα».
Αυτές οι τελευταίες εξελίξεις αποκαλύπτουν ίσως πώς πραγματικά παίζεται στο τραπεζικό παρασκήνιο το παιχνίδι με το ελληνικό χρέος: η ΕΚΤ στην πραγματικότητα δεν πιστεύει ότι η Ελλάδα έχει την παραμικρή πιθανότητα να εξυπηρετήσει το ογκώδες χρέος της και σπεύδει να λάβει μέτρα που θα προστατεύσουν το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα, έστω και αν μεταφέρουν δυσβάστακτα βάρη στο ελληνικό και, κατ’ επέκταση, στην πραγματική οικονομία της χώρας που υποτίθεται ότι η τρόικα προσπαθεί να διασώσει.
Οι μάσκες στην ευρωπαϊκή κρίση χρέους πέφτουν, η αποτυχία της στρατηγικής των διασώσεων περιφερειακών οικονομιών, που είναι στην πραγματικότητα μια στρατηγική διάσωσης τραπεζών, αρχίζει να φαίνεται καθαρά στον ορίζοντα. Όλοι κινούνται πλέον με γνώμονα το «ο σώζων εαυτόν, σωθήτω», αλλά σε αυτές τις περιπτώσεις προτεραιότητα για διάσωση έχουν οι μεγάλες ευρωπαϊκές τράπεζες και όχι οι «φτωχοί συγγενείς» τους στην κατεστραμμένη οικονομικά Ελλάδα.