Μπορεί το ελληνικό κοινοβούλιο να υπερψήφισε τη νέα και άκρως αντιδημοφιλή φορολογία επί των ακινήτων, όμως οι διαιρέσεις μεταξύ των ευρωπαϊκών κρατών σχετικά με τους όρους της νέας διάσωσης της Ελλάδας τροφοδοτούν ατελείωτες συζητήσεις για πιθανή έξοδο της χώρας από το ευρώ. Κάτι τέτοιο θα ήταν όμως τρομακτικό και για την Ελλάδα και για την Ευρωζώνη. Εδώ στην πραγματικότητα έχουμε το όριο της κρίσης: η Ελλάδα δεν πρόκειται να πάει πουθενά. Καταρχήν δεν υπάρχει νομικό πλαίσιο για την έξοδο μιας χώρας από το ευρώ. Η Ελλάδα θα πρέπει να διαπραγματευτεί με τους εταίρους της και ενδεχομένως με την Ευρωπαϊκή Ένωση των 27 κρατών μελών. Και θα βρεθεί μπροστά σε μια παρατεταμένη και ταραχώδη διαδικασία που θα δημιουργήσει πολιτικά και οικονομικά προβλήματα σε όλους.
Σε περίπτωση που η Ελλάδα εγκαταλείψει την Ευρωζώνη, μετά το εθνικό χρεοστάσιο θα ακολουθήσει η χρεοκοπία των επιχειρήσεων. Οι τράπεζες της χώρας ίσως χρειαστεί να κλείσουν και αυτό θα αποδειχτεί πολύπλοκο, ζημιογόνο και άκρως μολυσματικό. Κι από τη στιγμή που η Ελλάδα είναι δημοκρατία, δεν αποκλείεται και κοινωνική έκρηξη.
Ακόμα όμως κι αν η Ελλάδα τα ξεπεράσει όλα αυτά, τι θα κερδίσει βγαίνοντας από το ευρώ; Σύμφωνα με το γνωστό επιχείρημα η Ελλάδα θα επαναφέρει τη δραχμή και θα την υποτιμήσει έναντι του ευρώ. Έτσι θα ενισχυθεί η ανταγωνιστικότητα των ελληνικών εξαγωγών και η χώρα θα επιστρέψει σε υγιή δημοσιονομική κατάσταση.
Ωστόσο υπάρχει πρόβλημα με αυτό το επιχείρημα και είναι ότι η Ελλάδα έχει την πιο μικρή έκθεση στο παγκόσμιο εμπόριο σε σχέση με κάθε άλλη χώρα της Ευρωζώνης. Μόνο τα 16 από τα 230 δις του ΑΕΠ της προέρχονται από εξαγωγές. Είναι αλήθεια ότι ο τουρισμός αντιπροσωπεύει ένα σημαντικό 15% του ΑΕΠ αλλά η υποτίμηση δεν θα δώσει στην Ελλάδα σημαντικό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα έναντι των λιγότερο ακριβών μεσογειακών γειτόνων της, όπως είναι για παράδειγμα η Τουρκία.
Το χειρότερο είναι πως η Ελλάδα έχει ένα τεράστιο χρέος σε ευρώ. Αν πάει στη δραχμή αυτό δεν αλλάζει. Στην πραγματικότητα η υποτίμηση της δραχμής θα δυσκολέψει περισσότερο την αποπληρωμή του ελληνικού χρέους.
Συν τοις άλλοις, το όποιο περιορισμένο ανταγωνιστικό πλεονέκτημα θα μπορούσε να αποκομίσει η Ελλάδα βγαίνοντας από το ευρώ και υποτιμώντας το νόμισμα της δεν θα έχει μεγάλη διάρκεια. Κάποια στιγμή η δυναμική του θα εξαντληθεί. Και από τη στιγμή που θα εγκαταλείψει την Ευρωζώνη, τα άλλα κράτη-μέλη του ευρώ και η ΕΕ θα την τιμωρήσουν με επιβολή δασμών, ενώ παράλληλα θα χάσει τα κονδύλια από τα ευρωπαϊκά διαρθρωτικά ταμεία.
Και για να πάμε πίσω: οι Έλληνες αυτό το πείραμα το ξαναδοκίμασαν παλιότερα. Στη δεκαετία του 1980 η Αθήνα πέρασε μέσα από μια διαδικασία νομισματικών υποτιμήσεων και υψηλού πληθωρισμού. Αλλά ούτε έτσι κατάφερε να βελτιώσει την ανταγωνιστικότητα της ενώ ο υψηλός πληθωρισμός έτρωγε τις αποταμιεύσεις των πολιτών. Και σήμερα κάτι ανάλογο θα συμβεί: η υποτίμηση δεν θα βοηθήσει σημαντικά τις εξαγωγές ή το χρέος αλλά θα πλήξει περαιτέρω την εγχώρια ζήτηση και θα εκτοξεύσει τον πληθωρισμό, περιορίζοντας κι άλλο την εγχώρια κατανάλωση, τις αποταμιεύσεις και τους όρους διαβίωσης.
Παρά την τρομερή οργή του κόσμου για τα μέτρα λιτότητας, υπάρχει συναίνεση στην Αθήνα για την παραμονή της χώρας στο ευρώ. Το μόνο κόμμα που προωθούσε παραδοσιακά την έξοδο από το ευρώ είναι το ΚΚΕ – κι αυτό όμως άλλαξε τη στάση του και τάχθηκε κατά της εξόδου από την Ευρωζώνη από την ώρα που άρχισε η κρίση. Στην τελευταία δημοσκόπηση το 60% των Ελλήνων ευνοούσαν ακόμη την παραμονή στο ευρώ.
Η Ελλάδα κατά συνέπεια δεν έχει κανένα συμφέρον να βγει από την Ευρωζώνη. Από την άλλη μεριά η Γερμανία μπορεί να τα έχει με τους εταίρους της του Νότου, αλλά δεν θέλει να τιμωρηθούν με εκδίωξη από την Ευρωζώνη. Κάθε άλλο μάλιστα, οι χώρες του πυρήνα της Ευρωζώνης έχουν πολλά κίνητρα για να κρατήσουν την Ελλάδα μέσα στο ευρώ – ακόμα και να κλείσουν την έξοδο αν χρειαστεί.
Αν αφήσουν την Ελλάδα, την Πορτογαλία ή την Ιρλανδία να εγκαταλείψουν το ευρώ, μήπως οι άγριες αγορές αρχίσουν να εστιάζουν στον πυρήνα; Και γιατί να συμφωνήσει η Γερμανία; Οι γερμανικές εξαγωγές θα μειωθούν σε περίπτωση ανατίμησης του νομίσματος εξαιτίας μιας ελληνικής εξόδου. Και ευρύτερα βλέποντας το, αν η Ελλάδα εγκαταλείψει την Ευρωζώνη θα δημιουργήσει ένα άκρως επικίνδυνο πολιτικό και οικονομικό προηγούμενο για τα άλλα κράτη της ευρωπαϊκής περιφέρειας που πλήττονται από την κρίση χρέους – πρωτίστως για την Ιταλία.
Πού θα καταλήξουν όλα αυτά; Μην ακούτε όσους προφητεύουν καταστροφές. Ο λόγος χρέους προς ΑΕΠ της Ελλάδας μπορεί να έχει ξεπεράσει το 150% αλλά η θέση της χώρας στην Ευρωζώνη παραμένει 100% σίγουρη.