Όσο πλησιάζει η προθεσμία για την αύξηση του ορίου χρέους των ΗΠΑ, η πιθανότητα ενός σοβαρού σοκ στις αγορές ενισχύεται, σχολιάζει σε έκθεσή της η Bank of America-Merrill Lynch, εκτιμά ωστόσο ότι τελικά θα επιτευχθεί η πολυπόθητη συμφωνία μεταξύ Δημοκρατικών και Ρεπουμπλικάνων, έστω και στο τελευταίο… δευτερόλεπτο. Για να είναι ωστόσο η συμφωνία αυτή αξιόπιστη και αποτελεσματική, θα πρέπει να πληροί τέσσερα βασικά κριτήρια:
1: Μέγεθος
Οι ΗΠΑ χρειάζονται ένα πακέτο λιτότητας τουλάχιστον 3 τρισεκατομμυρίων δολαρίων μέσα στην επόμενη δεκαετία, προκειμένου ο λόγος χρέους προς ΑΕΠ να αρχίζει με αργούς ρυθμούς να μειώνεται. Η Bank of America-Merrill Lynch εκτιμά ότι οι οίκοι αξιολόγησης θα υποβαθμίσουν την πιστοληπτική αξιολόγηση των ΗΠΑ σε «ΑΑ» αν διαπιστώσουν ότι η συμφωνία δεν συμβάλει προς αυτή την κατεύθυνση.
2: Συγκυρία
Μια αποτελεσματική συμφωνία θα πρέπει να ξεκινά ήπια. Η δημοσιονομική πολιτική ήδη «συσφίγγει» και τα προγράμματα στήριξης της οικονομίας που λήγουν ια κοστίσουν το επόμενο έτος περίπου 1,25% σε όρους ανάπτυξης. Μία αποτελεσματική συμφωνία θα πρέπει να περιλαμβάνει κατά το πρώτο έτος εφαρμογής της μόνο τις περικοπές που ήδη έχουν προβλεφθεί, της τάξης των 50 δισ. δολαρίων, και να «ξεδιπλωθεί» πλήρως μόνο ότι οι ζημιωμένοι τομείς της οικονομίας θα έχουν ανακάμψει.
3. Σύνθεση
Οι περισσότερες μελέτες συγκλίνουν στο ότι ένα αποτελεσματικό σχέδιο θα πρέπει να εστιάσει περισσότερο στις περικοπές δαπανών παρά στις αυξήσεις φόρων. Η Bank of America-Merrill Lynch εκτιμά ότι κατά τα 2/3 τουλάχιστον θα πρέπει να βασίζεται σε περικοπές δαπανών.
4. Διαδικασία
Δεν αρκεί να επιτευχθεί η σωστή συμφωνία, αλλά να προέλθει μέσα από μία διαδικασία που θα ενισχύει αντί να υπονομεύει την εμπιστοσύνη. Η όποια συμφωνία θα πρέπει να τεθεί σε εφαρμογή αρκετά πριν την προθεσμία της 2ας Αυγούστου, ώστε να αποφευχθεί ενδεχόμενο σοκ στις αγορές και να υπάρξει αρκετός χρόνος ώστε να δοθεί έμφαση στην αρτιότητά της.
Όπως εκτιμά η Bank of America-Merrill Lynch, με μια «αισιόδοξη» προσέγγιση μπορεί να περιμένει κανείς ότι το κριτήριο της «σύνθεσης» θα ικανοποιηθεί, με σχετική βεβαιότητα. Σύμφωνα με τις υπάρχουσες ενδείξεις ο Αμερικανός Πρόεδρος προσανατολίζεται σε μία συμφωνία ύψους 2 τρισεκατομμυρίων δολαρίων, εκ των οποίων τα 400 δισ. (20%) θα προέλθουν από αύξηση εσόδων, είτε σε μία συμφωνία 4 τρισ. δολαρίων, από τα οποία το 1 τρισ. (25%) θα αντιστοιχεί σε αύξηση εσόδων.
«Δυστυχώς», σημειώνει στην έκθεσή της η Bank of America-Merrill Lynch, όλα τα υπόλοιπα κριτήρια πιθανότατα δεν θα πληρούνται και το κάθε ένα από αυτά εμπεριέχει κινδύνους για την οικονομία και τις αγορές. Ένα μεγάλο σχέδιο, που θα βάλει και πάλι την οικονομία των ΗΠΑ σε βιώσιμη τροχιά, δείχνει μάλλον απίθανο. Όσο μεγαλύτερο το μέγεθός του, τόσο περισσότερο οι Δημοκρατικοί θα επιζητούν ισχυρότερη συνεισφορά από αύξηση εσόδων και τόσο θα μεγαλώνει η απόκλιση από όσα επιδιώκουν οι Ρεπουμπλικάνοι.
Υπάρχει επίσης ο κίνδυνος, το σχέδιο να είναι υπερβολικά εμπροσθοβαρές. Οι πολιτικοί στην Ουάσινγκτον δείχνουν να έχουν ξεχάσει πόσο εύθραυστη είναι η οικονομία των ΗΠΑ. Ένα δημοφιλές επιχείρημα είναι ότι οι μεγάλες περικοπές δαπανών δεν θα πλήξουν την ανάπτυξη, αντιθέτως θα καταδείξουν τη σοβαρότητα με την οποία αντιμετωπίζεται το ζήτημα του χρέους και τελικά θα βοηθήσουν την ανάπτυξη. Αυτό, όπως φαίνεται και από τη βιβλιογραφία, είναι ευσεβής πόθος, υποστηρίζει η Bank of America-Merrill Lynch.
Οι περικοπές δαπανών έχουν μεγαλύτερο αρνητικό αντίκτυπο στην ανάπτυξη κατά τον πρώτο χρόνο εφαρμογής του, σε σχέση με τις αυξήσεις φόρων, και η Ελλάδα αποτελεί ένα ιδανικό πρόσφατο παράδειγμα των κινδύνων που ελλοχεύουν από μία ταχεία δημοσιονομική προσαρμογή, αναφέρει η έκθεση.
Τελευταίο, αλλά εξίσου σημαντικό, είναι ότι η διαδικασία για την επίτευξη συμφωνίας έχει εξελιχθεί σε δημόσιες «επιθέσεις» μεταξύ των δύο πλευρών. Ο κίνδυνος είναι ότι αυτή η εικόνα μπορεί και να επιδεινωθεί. «Αναρωτιόμαστε: χρειάζεται η Ουάσινγκτον μία κρίση στις αγορές για να αναλάβει δράση;» σχολιάζουν χαρακτηριστικά οι αναλυτές της Bank of America-Merrill Lynch. Και συμπληρώνουν: «Αυτό ακριβώς έχουμε δει στην Ευρώπη τον τελευταίο χρόνο και αυτή ήταν η εικόνα και σε άλλες περιπτώσεις αντιδημοφιλούς νομοθεσίας στις ΗΠΑ, όπως το πακέτο TARP για τη διάσωση των τραπεζών το 2008».
Στο επιχείρημα ότι η παραβίαση του ορίου χρέους των ΗΠΑ ίσως και να αποδειχθεί επωφελής, καθώς θα «υποχρεώσει» τελικά στην υιοθέτηση ενός αξιόπιστου σχεδίου, η Bank of America-Merrill Lynch είναι κατηγορηματική: «η παραβίαση του ορίου θα τρομάξει τις αγορές, θα οδηγήσει σε μία προσωρινή έστω υποβάθμιση των ΗΠΑ σε καθεστώς χρεοκοπίας και θα πλήξει, πιθανότατα για πάντα, το κύρος του δολαρίου ως ασφαλούς, παγκόσμιου αποθεματικού νομίσματος».