Υπολείμματα από απαγορευμένο φυτοφάρμακο εντοπίστηκαν σε αποξηραμένη σταφίδα που μοιράστηκε στα δημόσια και ιδιωτικά σχολεία, στο πλαίσιο ευρωπαϊκού προγράμματος που χρηματοδοτείται με 2.221.083 ευρώ για την προώθηση της κατανάλωσης φρούτων από μαθητές.Παρά το γεγονός πως οι ποσότητες οι οποίες ανιχνεύθηκαν δεν είναι άμεσα τοξικές για τους ανήλικους μαθητές, παρόλα αυτά γεννώνται σοβαρά ερωτήματα που αφορούν τους ελέγχους που θα έπρεπε να έχουν πραγματοποιηθεί, αλλά και την προέλευση του προϊόντος.
Ερωτήματα όπως, πώς βρέθηκε μη εγκεκριμένο φυτοφάρμακο στις σταφίδες; Έγιναν οι απαραίτητοι έλεγχοι; Και αν ναι, γιατί το προϊόν διανεμήθηκε στα σχολεία; Πώς πιστοποιείται ότι οι σταφίδες είναι Προϊόν Ολοκληρωμένης Διαχείρισης, όπως επιβάλλεται σύμφωνα με την υπουργική απόφαση που εξέδωσε το ίδιο το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης; Και γιατί τα φρούτα και τα λαχανικά διανεμήθηκαν το τελευταίο δεκαήμερο του σχολικού έτους χωρίς καμία προετοιμασία ώστε να διασφαλίζεται η αποδοτικότητα του προγράμματος;
Με αφετηρία το όλο θέμα που προέκυψε με τα μολυσμένα λαχανικά, το οποίο αναστάτωσε την Ε.Ε., η εφημερίδα «Καθημερινή» ανέλαβε την πρωτοβουλία να πραγματοποιήσει δειγματοληψίες στα φρούτα και λαχανικά που μοιράζονταν στα δημόσια και ιδιωτικά δημοτικά σχολεία.
Στους εργαστηριακούς ελέγχους που πραγματοποιήθηκαν (τα αποτελέσματα, καθώς και τα στοιχεία του εργαστηρίου όπου στάλθηκαν τα δείγματα, βρίσκονται στη διάθεση κάθε ενδιαφερομένου) ανιχνεύθηκε η τοξική ουσία Pirimiphos methyl που χρησιμοποιείται για τον «καθαρισμό» των αποθηκών όπου φυλάσσονται σιτηρά.
Ωστόσο, το συγκεκριμένο φάρμακο δεν έχει εγκριθεί για χρήση σε χώρους όπου αποθηκεύεται σταφίδα, γεγονός που σημαίνει ότι δεν έχουν γίνει οι αναγκαίες τοξικολογικές δοκιμές για την επίδραση που μπορεί να έχει στην ανθρώπινη υγεία, και δη σε μικρούς μαθητές, η χρήση του.
Όπως αναφέρεται στην υπουργική απόφαση (αριθμός 13637, ημερομηνία δημοσίευσης 27 Ιανουαρίου 2011) που αφορά στην εφαρμογή του προγράμματος για την προώθηση της κατανάλωσης φρούτων στα σχολεία για το σχολικό έτος 2010-2011 προβλέπεται δαπάνη ύψους 2.221.083 ευρώ, εκ των οποίων, 1.118.122 ευρώ θα βαρύνουν τον κοινοτικό προϋπολογισμό και το υπόλοιπο 1.099.960 ευρώ τον κρατικό προϋπολογισμό. Όπως επίσης επισημαίνεται στο άρθρο 5 της ίδιας απόφασης, τα προϊόντα που θα διατεθούν πρέπει να είναι Ολοκληρωμένης Διαχείρισης, σύμφωνα με το πρότυπο agro 2. Οι αγρότες που συμμετέχουν σε πρόγραμμα παραγωγής προϊόντων Ολοκληρωμένης Διαχείρισης ακολουθούν συγκεκριμένη διαδικασία παραγωγής με την παρακολούθηση υπεύθυνου γεωπόνου που αποδεικνύει ότι δεν έχουν χρησιμοποιήσει λανθασμένο ή απαγορευμένο σκεύασμα. Με βάση τη νομοθεσία, εφ’ όσον εντοπιστούν υπολείμματα, προβλέπονται σοβαρές συνέπειες, όπως η αφαίρεση του σχετικού πιστοποιητικού Ολοκληρωμένης Διαχείρισης. Ακόμα, όπως καθορίζει νέα υπουργική απόφαση (αριθμός 136432, ημερομηνία έκδοσης 24/2/2011) για τον καθορισμό λεπτομερειών όσον αφορά τους ελέγχους και τα δικαιολογητικά πληρωμής για την παράδοση των οπωροκηπευτικών στα σχολεία, κάθε παρτίδα προϊόντος πρέπει να συνοδεύεται με το «δελτίο ανάλυσης υπολειμμάτων φυτοπροστατευτικών προϊόντων». Αν είχε γίνει σχετική ανάλυση, τα υπολείμματα του μη εγκεκριμένου Pirimiphos methyl που οι προαναφερθείσες δειγματοληψίες εντόπισαν θα είχαν ανιχνευθεί. Οπότε ή δεν πραγματοποιήθηκαν οι αναγκαίοι έλεγχοι ή τα αποτελέσματά τους αγνοήθηκαν...
Στα πακέτα που διανεμήθηκαν στα σχολεία οι σταφίδες ήταν συσκευασμένες σε πλαστικό διαφανές σακουλάκι, χωρίς πάνω στη συσκευασία να αναφέρεται η ημερομηνία παραγωγής, χωρίς να υπάρχει lot number ώστε να μπορεί να λειτουργήσει το σύστημα ιχνηλασιμότητας που θα δείξει ακριβώς την προέλευση του προϊόντος, αλλά και το «μονοπάτι» που ακολούθησε έως ότου φτάσει στις σχολικές αίθουσες. Δεν γνωρίζουμε, λοιπόν, από πού έγινε η προμήθεια του προϊόντος. Επίσης, πουθενά δεν αναφέρεται ότι πρόκειται για Προϊόν Ολοκληρωμένης Διαχείρισης, όπως καθορίζεται στην υπουργική απόφαση.
Γίνεται φανερό ότι το όλο εγχείρημα είχε στόχο την απορρόφηση κονδυλίων μέσω του συγκεκριμένου προγράμματος, χωρίς ωστόσο να τηρηθούν οι απαραίτητες διαδικασίες και κατά παράβαση της νομοθεσίας.
Aντί μαθήματος, ένα κουτί μήλα
Η «προώθηση της υγιεινής διατροφής» από πρόγραμμα που θα μπορούσε να έχει σημαντική επίδραση στη διαμόρφωση των διατροφικών συνηθειών των μικρών μαθητών (αξίζει να σημειωθεί ότι κατέχουμε τα σκήπτρα στην παιδική παχυσαρκία στην Ευρωπαϊκή Ενωση) κατέληξε στο μοίρασμα μήλων που έχουν συλλεγεί τον Νοέμβριο και από τότε φυλάσσονταν σε ψυγεία, πορτοκαλιών και αγγουριών στο τέλος Μαΐου, δέκα ημέρες πριν κλείσουν τα σχολεία.
Όπως σημείωσε χαρακτηριστικά μια μητέρα, «γιατί μας μοιράζουν φρούτα; Παρά την οικονομική κρίση, μπορούμε ακόμα να αγοράσουμε τρία μήλα και μόνοι μας».
Η πρώτη απόφαση για την υλοποίηση του σχεδίου προώθησης της κατανάλωσης φρούτων στα σχολεία, στο πλαίσιο εφαρμογής σχετικού ευρωπαϊκού προγράμματος, δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Kυβερνήσεως στις 27 Ιανουαρίου 2011. Όμως χρειάστηκε να περάσουν πέντε μήνες και τουλάχιστον ακόμη 4 εφαρμοστικές υπουργικές αποφάσεις (αναφερόμαστε σε όσες έχουν αναρτηθεί στο Διαδίκτυο) για να ολοκληρωθεί η διαδικασία...
Η καθυστέρηση αυτή ακυρώνει στην πράξη την ουσιαστική αξία του προγράμματος. Κανονικά το «μοίρασμα» των φρούτων έπρεπε να γίνει στο πλαίσιο κάποιου ειδικού μαθήματος, έτσι ώστε οι μικροί μαθητές να δουν τη διαδικασία ως παιχνίδι και να διδαχθούν από αυτή. Όμως οι αργοί ρυθμοί της δημόσιας διοίκησης οδήγησαν στο να μοιραστούν τα κουτιά ελάχιστες μόνο ημέρες πριν λήξει η σχολική χρονιά, προκειμένου μαζί με την ευκαιρία για προώθηση της υγιεινής διατροφής να μη χαθεί και η χρηματοδότηση.