Ο Έλληνας πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου ξέμεινε από πυρομαχικά. Ο άλλοτε ισχυρός ηγέτης έχασε σταδιακά τον έλεγχο του κόμματός του, αλλά τα πράγματα επιδεινώθηκαν δραματικά αυτή την εβδομάδα, καθώς η οργή και το πλήθος στους δρόμους πολλαπλασιάστηκαν. Σήμερα ο Γ. Παπανδρέου επιδιώκει να σχηματίσει νέα κυβέρνηση αλλά οι ελπίδες ότι θα μπορέσει να πετύχει την έγκριση του Μεσοπρόθεσμου Προγράμματος μέσα στις ερχόμενες εβδομάδες – η οποία απαιτείται προκειμένου να πάρει την επόμενη δόση του δανείου της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του ΔΝΤ καθώς και κάθε μελλοντικό πακέτο – έχουν εξανεμιστεί. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες θα πρέπει να αρχίσουν να σκέφτονται τι θα κάνουν στη συνέχεια και μάλιστα γρήγορα.Για να πάρει την έγκριση του σχεδίου ο Έλληνας πρωθυπουργός χρειάζεται τη στήριξη 155 βουλευτών. Μετά την απώλεια ενός βουλευτή που παραιτήθηκε την Τρίτη διαμαρτυρόμενος με την προοπτική της περαιτέρω λιτότητας, το ΠΑΣΟΚ του κ. Παπανδρέου ελέγχει 155 έδρες. Συν τοις άλλοις, κυκλοφορούν φήμες ότι και άλλα μέλη του κυβερνώντος κόμματος ετοιμάζονται να καταψηφίσουν το σχέδιο και ο πρωθυπουργός δεν έχει καταφέρει να εξασφαλίσει στήριξη από τους ηγέτες των κομμάτων της αντιπολίτευσης, ορισμένοι εκ των οποίων ζητούν πρόωρες εκλογές.
Το ακόμη χειρότερο είναι ότι ο ηγέτης της αξιωματικής αντιπολίτευσης Αντώνης Σαμαράς δήλωσε ότι θα στηρίξει μια εθνική κυβέρνηση συνασπισμού μόνο αν παραιτηθεί ο πρωθυπουργός. Στη συνέχεια δε πρόσθεσε ότι το πρώτο καθήκον της νέας κυβέρνησης θα είναι να επαναδιαπραγματευθεί τη συμφωνία διάσωσης με τους Ευρωπαίους αξιωματούχους. Αλλά δεν είναι αυτό το αποτέλεσμα στο οποίο έλπιζε η Ευρώπη.
Αντιλαμβανόμενος ότι η χώρα του έχασε την υπομονή της με τα σχέδια λιτότητας, ο Γ. Παπανδρέου προσφέρθηκε να παραιτηθεί και μπορεί να το ξανακάνει. Μπορεί να κάνει κι άλλες προσφορές προκειμένου να συσπειρώσει το ΠΑΣΟΚ και τη ΝΔ. κάτω από μια ενιαία πολιτική στέγη – αλλά οι προσπάθειές του δεν θα αποδώσουν.
Η προσπάθεια για τη δημιουργία μιας νέας κυβέρνησης θα οδηγήσει σε θετικές ειδήσεις εφόσον συμπεριλάβει σε θέσεις κλειδιά αναγνωρισμένου κύρους τεχνοκράτες και γίνουν κάποιες αλλαγές, για παράδειγμα σε σχέση με την σημερινή συμφωνία για την εταιρική φορολογία. Αλλά ακόμη κι αν ο Παπανδρέου καταφέρει να ενώσει τη χώρα του, τίποτα δεν θα έχει διάρκεια, κυρίως επειδή η παρούσα κυβέρνηση δεν έχει καταφέρει ακόμη να πείσει τους Έλληνες ότι η δημοσιονομική σύσφιξη είναι απολύτως απαραίτητη προκειμένου να μπουν σε βιώσιμο δρόμο τα δημόσια οικονομικά της χώρας.
Στην Ευρωζώνη υπάρχουν βέβαια και μερικά καλά νέα, μόνο που δεν προέρχονται από την Ελλάδα. Η Πορτογαλία και η Ισπανία είναι σχετικά απίθανο να ακολουθήσουν το παράδειγμα της Ελλάδας. Οι Πορτογάλοι δεν είναι τόσο θυμωμένοι όσο οι Έλληνες. Η συμμετοχή στα συνδικάτα είναι περιορισμένη στην Πορτογαλία και οι απεργίες είναι λιγότερες από ό,τι στα περισσότερα άλλα κράτη μέλη της ΕΕ. Και αυτό οφείλεται εν μέρει στο ότι υπάρχει ευρύτατη αναγνώριση στη χώρα ότι απαιτούνται μεταρρυθμίσεις.
Τα βασικά πολιτικά κόμματα της Πορτογαλίας θεωρούν την ευρωπαϊκή διάσωση σαν μια ευκαιρία για να προχωρήσουν σε επί μακρόν απαιτούμενες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που μπορούν να δημιουργήσουν νέες ευκαιρίες – μέσα από τη μείωση του κράτους, την απελευθέρωση της αγοράς απασχόλησης και την αντιμετώπιση των δυσλειτουργιών του δικαστικού συστήματος. Αν μεσοπρόθεσμα οι μεταρρυθμίσεις αυτές δεν αποδώσουν ορατά αποτελέσματα στην Πορτογαλία, ίσως κι εκεί ο κόσμος να εκνευριστεί. Αλλά οι Έλληνες ήδη ξεπέρασαν αυτό το σημείο.
Ένα από τα κύρια προβλήματα που αντιμετωπίζει η Ισπανία έχει να κάνει με την αδυναμία της κεντρικής κυβέρνησης να επιβάλει στις τοπικές κυβερνήσεις να χαλιναγωγήσουν τις δημόσιες δαπάνες τους. Οι δε τοπικές κυβερνήσεις που είναι πιθανό να υιοθετήσουν μέτρα λιτότητας συνοδεύουν τις κινήσεις τους με αποκαλύψεις ότι βρίσκονται πέραν των στόχων του ελλείμματος – που με τη σειρά τους ενδέχεται να οδηγήσουν σε υποβάθμιση της χώρας ή των περιφερειών της από τους οίκους πιστοληπτικής αξιολόγησης και σε αύξηση του κόστους δανεισμού. Όπως και στην Πορτογαλία, έτσι και στην Ισπανία υπάρχει πάντως η ελπίδα πως η αίσθηση της κρίσης μπορεί να δημιουργήσει δυναμική για μεταρρυθμίσεις και μέτρα λιτότητας που θα ενισχύσουν τον πυρήνα της ισπανικής οικονομίας.
Οι ειδήσεις κάνουν λόγο για χάος στο ελληνικό πολιτικό σύστημα και συγκρούσεις στους δρόμους. Δυστυχώς η πραγματικότητα είναι όντως τόσο κακή. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες πρέπει να προετοιμάζονται για το χειρότερο καθώς η Ελλάδα κατρακυλάει στο δρόμο για το πουθενά. Μπορούν όμως να είναι ευχαριστημένοι που η Πορτογαλία και η Ισπανία δεν την ακολουθούν ακόμη.