Ιερός πόλεμος κατά των… μετρητών!

Την ώρα που οι τραπεζίτες παρακολουθούν με αγωνία τις εκροές των καταθέσεων και τη συμπίεση της κερδοφορίας τους, έρχεται το υπουργείο Οικονομικών να προσφέρει μια ισχυρή «τονωτική ένεση» στις τράπεζες: κηρύσσοντας… ιερό πόλεμο κατά των συναλλαγών με μετρητά, με στόχο την πάταξη της φοροδιαφυγής, η κυβέρνηση προσφέρει στις τράπεζες ένα «παράπλευρο δώρο» αμύθητης αξίας, που οι τράπεζες στη γειτονική Ιταλία, χώρα επίσης «εθισμένη» στα μετρητά, ακόμη δεν έχουν καταφέρει να αποσπάσουν.

Με τις σχετικές διατάξεις του νέου φορολογικού νόμου που τυπικά έχουν ήδη τεθεί σε ισχύ (για το τι συμβαίνει στην πράξη υπάρχουν ακόμη πολλές επιφυλάξεις…) επιχειρείται να δοθεί ένα τέλος στη συνήθεια επιχειρήσεων και καταναλωτών να διεκπεραιώνουν και συναλλαγές μεγάλης αξίας με μετρητά, κατά τρόπον ώστε να παραμένουν «αθέατες» στο φοροεισπρακτικό μηχανισμό της Πολιτείας:

- Όλες οι συναλλαγές μεταξύ καταναλωτών και επιχειρήσεων, με οικονομικό αντικείμενο άνω των 1.500 ευρώ, θα γίνονται υποχρεωτικά μέσω τραπεζών (με πιστωτικές ή χρεωστικές κάρτες ή δίγραμμες επιταγές, ή ηλεκτρονικές διαβιβάσεις). Αν μια επιχείρηση δεχθεί πληρωμή άνω των 1.500 ευρώ μετρητοίς, η συναλλαγή θεωρείται παράνομη και θα έχει τον κίνδυνο να απορριφθούν τα βιβλία της από την εφορία, με τις σοβαρές συνέπειες που έχει αυτό.

- Σε όλες τις συναλλαγές μεταξύ επιχειρήσεων, αλλά και στις πληρωμές μισθοδοσίας, επίσης καταργείται το μετρητό: θα πραγματοποιούνται υποχρεωτικά μέσω τραπεζικών επαγγελματικών λογαριασμών, στα στοιχεία των οποίων θα έχει απεριόριστη πρόσβαση ο ελεγκτικός μηχανισμός του υπουργείου Οικονομικών.
Για το τραπεζικό σύστημα, ο «πόλεμος στα μετρητά» αποτελεί ευλογία, ιδιαίτερα σε μια εποχή μεγάλης μείωσης των καταθέσεων, αλλά και των προμηθειών από πάσης φύσεως συναλλαγές. Η Ένωση Τραπεζών και η Τράπεζα της Ελλάδος δεν έχουν μελετήσει το θέμα, καθώς ουδείς θα επιθυμούσε να αναδείξει σε αυτή την φάση τα «παράπλευρα» κέρδη του τραπεζικού συστήματος από μέτρα κατά της φοροδιαφυγής.

Όμως, η υποχρεωτική πλέον διαμεσολάβηση των τραπεζών στις περισσότερες καθημερινές συναλλαγές, εκτιμάται ότι θα είναι ένα πολύτιμο «όπλο» του τραπεζικού συστήματος, στην προσπάθειά του να κρατήσει «εντός των πυλών» τις καταθέσεις. Επιπλέον, σε μια χώρα όπου ακόμη και μια μεταφορά ποσού κάτω των 1.000 ευρώ μέσω e-banking, μπορεί να αποδίδει σε μια τράπεζα προμήθεια 3 ευρώ (!!!), είναι προφανές ότι η αύξηση της χρήσης τραπεζικών μέσων πληρωμής φέρνει στα ταμεία μεγάλα ποσά, τουλάχιστον αν οι τράπεζες δεν προχωρήσουν άμεσα σε κινήσεις εξορθολογισμού των υπέρογκων χρεώσεών τους.

Οι πληρωμές μέσω πιστωτικών καρτών για αγορές αξίας άνω των 1.500 ευρώ εκτιμάται ότι θα δώσουν μια ισχυρή ώθηση στη χρήση του πλαστικού χρήματος, που ιδιαίτερα εν μέσω της κρίσης έχει ατονήσει αισθητά.

Αυτό βεβαίως κρύβει σοβαρούς κινδύνους για τους καταναλωτές, καθώς τα επιτόκια και οι λοιπές χρεώσεις των πιστωτικών καρτών είναι εξαιρετικά υψηλά στην Ελλάδα, ενώ οι περισσότεροι καταναλωτές δεν έχουν μάθει να χρησιμοποιούν τις κάρτες ως μέσο πληρωμής, αλλά τείνουν να τις χρησιμοποιούν σαν πηγές πανάκριβου δανεισμού, με αποτέλεσμα να καταλήγουν να επιβαρύνονται με υπέρογκα χρέη.

Σημειωτέον, ότι οι προμήθειες που πληρώνουν στις τράπεζες οι επιχειρήσεις για χρήση καρτών είναι εξαιρετικά υψηλές και όταν πρόκειται για μικρές επιχειρήσεις αγγίζουν τα όρια του εξωφρενικού (4% της αξίας κάθε συναλλαγής!).

Επιπλέον, οι τράπεζες θα έχουν και ένα ακόμη όφελος, με τη μορφή της μείωσης του υψηλού στην Ελλάδα κόστους διεκπεραίωσης συναλλαγών με μετρητά.

Για να αντιληφθεί κανείς πόσο κρίσιμος είναι για τις τράπεζες ο «πόλεμος κατά των μετρητών», αρκεί μια ματιά στις εξελίξεις στη γειτονική Ιταλία, χώρα επίσης «εθισμένη» στη χρήση μετρητών για τις περισσότερες συναλλαγές, αλλά και στη φοροδιαφυγή. Εκεί, όπως ανέφερε πρόσφατα το “Bloomberg” σε σχετικό δημοσίευμα, τον «πόλεμο» δεν έχει κηρύξει το υπουργείο Οικονομικών, όπως συμβαίνει στην Ελλάδα, αλλά η εθνική Ένωση Τραπεζών.

Οι ιταλικές τράπεζες υπολογίζουν ότι το κόστος των συναλλαγών με μετρητά για τις ίδιες και για τις επιχειρήσεις ξεπερνά τα 10 δις. ευρώ, ενώ εκτιμάται ότι τα έσοδα που χάνει το Δημόσιο από τη φοροδιαφυγή ξεπερνούν τα 100 δις. ευρώ, δηλαδή το 22% του ΑΕΠ. Η «βασιλεία» των μετρητών στις συναλλαγές είναι σχεδόν ολοκληρωτική στη νότια Ιταλία, έδρα των επιχειρήσεων του πανίσχυρου οργανωμένου εγκλήματος της χώρας, όπως σημειώνει το “Bloomberg”.

Στην Ιταλία, πάντως, οι πολίτες δεν φαίνεται να πείθονται από το ξαφνικό ενδιαφέρον των τραπεζών για την πάταξη της φοροδιαφυγής. Όπως σημειώνει, μιλώντας στο “Bloomberg”, εκπρόσωπος ένωσης καταναλωτών, «το μόνο που θέλουν οι τράπεζες είναι να πολλαπλασιάσουν τον αριθμό των συναλλαγών που διεκπεραιώνουν για να αυξήσουν τα κέρδη τους. Από την άποψη της ασφάλειας είναι σωστό να καταργήσουμε τις συναλλαγές με μετρητά, αλλά αυτό θα έπρεπε να γίνει χωρίς επιβαρύνσεις από τις τράπεζες, κάτι που δεν πρόκειται να συμβεί».

Η ιταλική Ένωση Τραπεζών, όπως υπογραμμίζει το “Bloomberg”, δηλώνει ότι δεν μπορεί να υπολογίσει πόσα πρόσθετα κέρδη θα έχουν τα μέλη της από τον «πόλεμο κατά των μετρητών». Για κάθε συναλλαγή με καταναλωτές μέσω πιστωτικής κάρτας, πάντως, στην Ιταλία οι επαγγελματίες και οι έμποροι βαρύνονται με υπέρογκες προμήθειες 3-4% της αξίας κάθε συναλλαγής