Χτες ήταν η μέρα της Ευρώπης και όλα τα ευρωπαϊκά ιδρύματα ήταν κλειστά τιμώντας τη πρόταση που οδήγησε στη δημιουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ήταν όμως κι η μέρα που ακολούθησε το πιο ασταθές και κυριαρχούμενο από φημολογίες Σαββατοκύριακο από την έναρξη της οικονομικής κρίσης.
Την επαύριον της περιπέτειας του Σαββατοκύριακου κυριαρχεί η γενική εκτίμηση πως οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις επιτέλους αφυπνίστηκαν και συνειδητοποίησαν ότι η ευρωπαϊκή κρίση χρέους δεν παρουσιάζει κανένα σημάδι βελτίωσης – και, ως εκ τούτου, προετοιμάζουν κάποιου τύπου δράση.
«Η Μεγάλη Συμφωνία, τα 6 σημεία και όλη η νέα νομοθεσία του Συμφώνου για το Ευρώ + – τα γενικά μέτρα που τα κράτη μέλη της Ευρωζώνης συζητούσαν από τον Ιανουάριο – μας παρουσιάστηκαν ωσάν σηματωροί του τέλους της κρίσης και ως ιστορικές συμφωνίες που ισχυροποιούσαν την Ευρωζώνη», επισημαίνει ο ανώτατος οικονομολόγος της ING Κάρστεν Μπρζέσκι. «Αλλά ήταν από καιρό σαφές ότι δεν αντιμετώπιζαν την παρούσα κρίση χρέους».
Ο νέος κύκλος αναταραχής στην Ευρωζώνη άρχισε με τη μυστική συνάντηση κάποιων Υπουργών Οικονομικών τη νύχτα της Παρασκευής όπου φέρεται να συζητήθηκε το πώς μπορεί να αλλάξει το σχέδιο της ελληνικής διάσωσης εν μέσω της ενίσχυσης των φόβων για τη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέος. Η διαδικτυακή έκδοση του Spiegel υποστήριξε ότι υπάρχει περίπτωση εξόδου της Ελλάδας από την Ευρωζώνη και οδήγησε σε ξεπούλημα του ευρώ. Οι εκθέσεις που κυριαρχούν έκτοτε υποστηρίζουν ότι αν το μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα της Ελλάδας αλλάξει επί το ηπιότερο, γιατί να μην πάρει σειρά κι η Ιρλανδία, άλλη μια χώρα που έλαβε ευρωπαϊκή οικονομική βοήθεια, όμως όλα αυτά μπορεί να εξασθενήσουν τη δυναμική των μεταρρυθμίσεων. Και κάπως έτσι, οι συζητήσεις για τον ηθικό κίνδυνο μέσα από τη δημιουργία κινήτρων για τη συνέχιση της σπατάλης των κυβερνήσεων επέστρεψαν. Το αρχικό γεγονός της μυστικής συνόδου οδήγησε σε αλλεπάλληλα κύματα φημολογιών.
Είχαμε επίσης και τη δυσαρέσκεια ορισμένων ανώτατων Ευρωπαίων αξιωματούχων. Στη σύνοδο της Παρασκευής μετείχαν οι Υπουργοί Οικονομικών μόνο της Γερμανίας, της Γαλλίας, της Ιταλίας, της Ισπανίας και της Ελλάδας. Τα άλλα κράτη μέλη της Ευρωζώνης δεν είχαν καν ειδοποιηθεί, αν και παρευρέθησαν επίσης ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Ζαν Κλοντ Τρισέ, ο Ευρωπαίος επίτροπος για τις Οικονομικές Υποθέσεις Όλι Ρεν και ο πρόεδρος της Ευρωομάδας Ζαν Κλοντ Γιούνκερ.
«Είναι φυσιολογικό να γίνονται τέτοιες συναντήσεις αλλά δεν είναι φυσιολογικό να τρελαίνουν όλο τον κόσμο», δήλωσε ανώτατος διπλωμάτης ευρωπαϊκού κράτους που δεν μετείχε στη σύνοδο. «Και αυτό συμβαίνει επειδή τα κάνουν όλα με τέτοια μυστικοπάθεια. Έχασαν μια ευκαιρία να επιδείξουν ηγεσία στην Ευρώπη».
Την επόμενη μέρα, Δευτέρα, ο οίκος Standard & Poor’s υποβάθμισε ξανά τη μακροπρόθεσμη πιστοληπτική αξιολόγηση της Ελλάδας από ΒΒ- σε Β, διατηρώντας τις προοπτικές αρνητικές.
Οι μυστικές συναντήσεις σε συνδυασμό με τις δημόσιες διαβεβαιώσεις ότι δεν πρόκειται να συμβεί τίποτα – για παράδειγμα μια αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους – μεταφράζεται από τους οικονομολόγους, τους παράγοντες των αγορών και τους οίκους πιστοληπτικής αξιολόγησης σε πρόβλεψη ότι πράγματι κάτι πρόκειται να συμβεί.
«Οι πολιτικοί αρνούνται αρχικά την πραγματικότητα και στη συνέχεια αποδέχονται το αναπόφευκτο. Οι αγορές έτσι στοιχηματίζουν στο ότι πρέπει να υπάρχει κάποιο στοιχείο αλήθειας μέσα σε ένα κύμα αρκετών διαρροών που προέρχονται από διάφορες πηγές και που εμφανίζουν μεταξύ τους κάποια συνέπεια. Και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο καμιά επίσημη δήλωση δεν πρόκειται να εξουδετερώσει τις ζημιές που υπέστη πρόσφατα η Ελλάδα στις δευτερογενείς αγορές ομολόγων», δήλωσε ο Σίλβιο Περούτζο, οικονομολόγος της Ευρωζώνης στην RBS του Λονδίνου.
Κατά τον Ντέιβιντ Μακί, οικονομολόγο της JP Morgan, η ολονύκτια δραστηριότητα πράγματι δηλώνει ότι η ελληνική αναδιάρθρωση είναι υπό προετοιμασία και πώς θα γίνει πιο γρήγορα από ό,τι έχει προεξοφληθεί, καθώς η Ελλάδα δεν μπορεί να πετύχει τους στόχους του παρόντος προγράμματος.
«Το ισχύον σήμερα χρηματοδοτικό πρόγραμμα του ΔΝΤ και της ΕΕ για την Ελλάδα υπέθετε ότι η χώρα θα μπορούσε να επιστρέψει στις αγορές κεφαλαίων με τη λήξη της επίσημης στήριξης το 2012. Παρόλα αυτά είναι εντελώς προφανές ότι η Ελλάδα δεν θα καταφέρει να επιστρέψει στις αγορές, επομένως χρειάζεται ένα νέο επίσημο πρόγραμμα», σημείωνε χτες ο Μακί προς τους πελάτες τους.
Απαιτείται λοιπόν το νέο πρόγραμμα όχι μόνο για να αποτρέψει τη διάδοση της χρηματοπιστωτικής ταραχής από την Ελλάδα σε άλλα κράτη μέλη της Ευρωζώνης, συνέχιζε, αλλά και για να διασφαλίσει ότι η Ελλάδα θα συνεχίσει να εφαρμόζει τις μεταρρυθμίσεις στην οικονομία της και να αποτρέψει τον ηθικό κίνδυνο.
«Κατά τη διάρκεια της κρίσης η Ευρωζώνη προσπάθησε να εξισορροπήσει το καρότο και το μαστίγιο», παρατηρεί ο οικονομολόγος της JP Morgan. «Παρά ταύτα, ο κίνδυνος ενός χρεοστασίου λειτουργεί ως μαστίγιο μόνο αν το χρεοστάσιο είναι πιο οδυνηρό για την υποψήφια προς χρεοκοπία χώρα από ό,τι για τους πιστωτές της. Αλλά όσο μεγαλώνουν τα ευρωπαϊκά δάνεια προς την Ελλάδα σε σχέση με το δανεισμό των ιδιωτών, η αποτελεσματικότητα του χρεοστασίου ως μαστιγίου περιορίζεται».
Αλλά υπάρχει κι ένα άλλο ζήτημα. Αν η Ελλάδα πάρει ένα νέο σχέδιο επειδή δεν κατάφερε να πετύχει τους παρόντες στόχους της, οι οικονομολόγοι αναρωτιούνται τι προηγούμενο θέτει αυτό για την Πορτογαλία, την Ιρλανδία και τις μεταρρυθμιστικές τους υποχρεώσεις. «Ο κίνδυνος για την Ευρωζώνη είναι ότι εισάγει εκ των πραγμάτων δημοσιονομικές μεταβιβάσεις δίχως να εισάγει τη νομική κατοχύρωση της δημοσιονομικής πειθαρχίας», καταλήγει ο Ντ. Μακί.