Κι όμως, η χρεοκοπία δεν αποσοβήθηκε!

Μόνο κατά μερικά… εκατοστά μειώνει τις πιθανότητες (ελεγχόμενης) χρεοκοπίας της Ελλάδας η συμφωνία που επιτεύχθηκε την Παρασκευή στη Σύνοδο Κορυφής των ηγετών της ευρωζώνης, ύστερα από μια διαπραγμάτευση, που ολοκληρώθηκε λίγο πριν τα ξημερώματα του Σαββάτου και με την έκβασή της αιφνιδίασε πολλούς, αφού έδωσε πρόωρα τέλος στην αγωνία της Ελλάδας, δύο εβδομάδες πριν τη Σύνοδο της 25ης Μαρτίου.

Η επιτάχυνση των εξελίξεων, σύμφωνα με έγκυρες πληροφορίες από τις Βρυξέλλες, συνδέεται στενά με τις «αρρυθμίες» που εμφανίσθηκαν τις τελευταίες ημέρες στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα. Ακόμη και όσοι δεν πήραν στα σοβαρά την ηλεκτρονική επιστολή-μαϊμού δήθεν τραπεζικού στελέχους, το οποίο ότι προανήγγειλε με υποτιθέμενες έγκυρες πληροφορίες την ανακοίνωση χρεοκοπίας της χώρας στις 25 Μαρτίου, είχαν θορυβηθεί από την υποβάθμιση της χώρας από τον οίκο Moody’s και τη συνεχή συζήτηση περί επικείμενης χρεοκοπίας, ή ακόμη και επιστροφής στη δραχμή.

Αυτή η ανησυχία των καταθετών έπαιρνε όλο και πιο επικίνδυνες διαστάσεις τις τελευταίες ημέρες πριν τη Σύνοδο Κορυφής της Παρασκευής, γι’ αυτό και κρίθηκε επιβεβλημένο από τους Ευρωπαίους ηγέτες να ανακοινωθούν γρήγορα οι αποφάσεις για την Ελλάδα. Το πρόσφατο παράδειγμα της Ιρλανδίας, άλλωστε, έχει αποδείξει ότι δύο εβδομάδες είναι ένα μεγάλο διάστημα για το τραπεζικό σύστημα, όταν οι καταθέτες βρίσκονται σε αναβρασμό, γι’ αυτό και οι ηγέτες προτίμησαν να μη ρισκάρουν μια παράταση της αβεβαιότητας μέχρι τις 25 Μαρτίου, με απρόβλεπτες συνέπειες.

Το βέβαιο είναι, ότι οι αποφάσεις της Παρασκευής δίνουν στην εξαιρετικά «στριμωγμένη» από την εμφανή αποτυχία του τριετούς οικονομικού προγράμματος ελληνική κυβέρνηση μια σημαντική πίστωση χρόνου. Χωρίς την επιμήκυνση του χρόνου εξυπηρέτησης του δανείου των 110 δις. ευρώ στα 7,5 χρόνια, τη μείωση του επιτοκίου κατά 1% και τη δυνατότητα που δόθηκε στον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Οικονομικής Σταθερότητας (EFSF) να αγοράζει ομόλογα κρατών από την πρωτογενή αγορά, φαινόταν ως βέβαιο ότι το χρηματοδοτικό αδιέξοδο της Ελλάδας θα έκανε απειλητική την εμφάνισή του μέσα στο 2012.

Βάσει του μνημονίου η χώρα πρέπει μέσα στο 2012 να καλύψει ένα μεγάλο μέρος της εξωτερικής χρηματοδότησης από την αγορά, αλλά αυτό θα ήταν αδύνατο, όταν όλοι γνώριζαν ότι από το 2014 η χώρα θα βαρύνεται με τεράστια ποσά τοκοχρεολυσίων για το δάνειο των 110 δις. ευρώ και, ταυτόχρονα, δεν θα υπήρχε θεσμοθετημένη δυνατότητα πρόσθετης χρηματοδότησής της από το EFSF. Όλα αυτά άλλαξαν από την Παρασκευή και φαίνεται πλέον ότι ευκολότερα ή δυσκολότερα, έστω και αν χρειασθεί να πουλήσει ομόλογα απευθείας στο EFSF ελλείψει ενδιαφέροντος από ιδιώτες επενδυτές, η ελληνική κυβέρνηση θα ξεπεράσει και το 2012, χωρίς τον άμεσο κίνδυνο στάσης πληρωμών, ως αποτέλεσμα μιας ακάλυπτης έκδοσης ομολόγων.

Οι αποφάσεις της Παρασκευής, λοιπόν, διασφαλίζουν ότι αποφεύγονται τα χειρότερα για την Ελλάδα πριν από το 2013. Ταυτόχρονα, δημιουργούν αρκετά αποτελεσματικά «αναχώματα» για να μην εξαπλωθεί περαιτέρω ο ιός της κρίσης χρέους: με την αύξηση της πραγματικής δανειοδοτικής ικανότητας του EFSF στα 440 δις. ευρώ και τη δυνατότητα που παρέχεται στο μηχανισμό να αγοράζει ομόλογα από τις εκδόσεις των κρατών, υπό αυστηρούς όρους επιβολής προγραμμάτων λιτότητας, διασφαλίζεται ότι μπορεί να υποστηριχθεί με ευέλικτο τρόπο και η Πορτογαλία, αλλά και να μείνουν αποθεματικά, αν χρειασθεί στήριξη η Ισπανία.

Στην πραγματικότητα, η Πορτογαλία, που λόγω κακών εμπειριών στο πρόσφατο παρελθόν δεν ήθελε επ’ ουδενί να «διασωθεί» με ένα διεθνές οικονομικό πρόγραμμα υπό την επίβλεψη του ΔΝΤ, ήταν ο μεγάλος νικητής της Συνόδου της Παρασκευής, έστω και αν η κυβέρνηση της Λισαβόνας χρειάσθηκε να επιβάλει έκτακτα μέτρα την ίδια ημέρα, για να «ρίξει» τους Γερμανούς: το EFSF συμφωνήθηκε στο εξής να δανείζει με πολύ χαμηλά επιτόκια, τα ίδια που χρησιμοποιεί και το ΔΝΤ στα προγράμματά του, αγοράζοντας ομόλογα απευθείας από τις δημοπρασίες των κυβερνήσεων. Και μόνο ο φόβος της αγοράς, ότι η κυβέρνηση της Πορτογαλίας μπορεί σε μια επόμενη δημοπρασία να παρακάμψει τους ιδιώτες επενδυτές και να δανεισθεί πάμφθηνα από το EFSF εκτιμάται ότι θα είναι αρκετός για να «εκλογικευθούν» τα κόστη δανεισμού της χώρας, που είχαν πλησιάσει το 7%.

Απέφυγε, όμως, η Ελλάδα τον κίνδυνο της ελεγχόμενης χρεοκοπίας το 2013, όταν θα λήξει το παρόν μνημόνιο και θα έχει τεθεί σε λειτουργία ο μόνιμος Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας (ESM) της ευρωζώνης; Δυστυχώς, η απάντηση σε αυτό το ερώτημα είναι αρνητική. Μόνο αν σημειωθεί κάποιο θαύμα δημοσιονομικής εξυγίανσης και οικονομικής ανάπτυξης και, παράλληλα, βρεθούν αγοραστές κρατικών περιουσιακών στοιχείων, που θα φέρουν 50 δις. ευρώ στην Ελλάδα, θα αποφύγει η χώρα την ανάγκη σύναψης ενός νέου δανείου στήριξης το 2013, αφού όλα δείχνουν ότι θα είναι αδύνατο να χρηματοδοτηθεί από την αγορά.

Σύμφωνα με τις αποφάσεις που έλαβε στις 28-29 Οκτωβρίου 2010 το Eurogroup, σε περίπτωση που ζητήσει η Ελλάδα ένα νέο δάνειο το 2013, θα ελεγχθεί πρώτα η φερεγγυότητα της χώρας, δηλαδή αν θα μπορεί στο μέλλον να εξυπηρετήσει το ογκώδες δημόσιο χρέος της. Αν το αποτέλεσμα του ελέγχου είναι αρνητικό, η Ελλάδα θα πρέπει πρώτα να συμφωνήσει με τους πιστωτές της ένα «κούρεμα» του χρέους που θα κριθεί επαρκές για τη διασφάλιση της βιωσιμότητας και μόνο με τον τρόπο αυτό θα εκταμιευθεί από το ESM το νέο δάνειο.

Ελάχιστοι στη διεθνή αγορά θεωρούν πιθανό να καταφέρει η Ελλάδα να κερδίσει αυτό τον αγώνα δρόμου και μέσα σε δύο χρόνια να αποτρέψει οριστικά την ελεγχόμενη χρεοκοπία του 2013. Άλλωστε, με τις αποφάσεις της Παρασκευής δεν προβλέπεται η παραμικρή ευρωπαϊκή βοήθεια για τη μείωση του χρέους, το οποίο καλείται η ίδια η κυβέρνηση να μειώσει, μέσω ιδιωτικοποιήσεων.

Ο διαχειριστής της PIMCO, του μεγαλύτερου παγκοσμίως επενδυτικού fund της αγοράς ομολόγων και πρώην οικονομολόγος της ΕΚΤ, Άντριου Μπόσομγουορθ, σχολιάζοντας τις αποφάσεις της Παρασκευής έδωσε με αρκετή σαφήνεια το μέτρο των προσδοκιών της αγοράς, που καλείται να ανατρέψει η ελληνική κυβέρνηση.

«Έχω εκπλαγεί θετικά, ύστερα από αρκετές αρνητικές εκπλήξεις», δήλωσε ο Μπόσομγουορθ στο Bloomberg. Εξηγώντας αυτή τη «θετική έκπληξη», ανέφερε, όμως, κάτι που δεν ηχεί ιδιαίτερα ευχάριστα για την Ελλάδα: η απόφαση, όπως είπε, έχει αρκετά σημαντικά στοιχεία που συνθέτουν ένα αποτελεσματικό ανάχωμα στην κρίση, διότι η δυνατότητα που δίνεται στο EFSF να αγοράζει ομόλογα θα μπορούσε να βοηθήσει άλλες υπερχρεωμένες χώρες της ευρωζώνης, στην περίπτωση που μια αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους προκαλούσε κραδασμούς στις αγορές και απειλούσε να εκτροχιάσει τις δημοπρασίες ομολόγων (σ.σ.: αυτή η αναφορά «φωτογραφίζει» την Πορτογαλία).

Δηλαδή, ακόμη και μετά τις τελευταίες αποφάσεις, η αγορά ομολόγων θα εξακολουθήσει με μια βασική υπόθεση: ότι η αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους θα αποδειχθεί αναπόφευκτη!