Η ‘επανάσταση’ της Ιρλανδίας

Τι έβγαλαν οι ιρλανδικές κάλπες; Οι πολίτες της Ιρλανδίας καταψήφισαν συντριπτικά το ιστορικό κόμμα Φιάνα Φέιλ και τις πολιτικές οικογενειακές δυναστείες που συνδέθηκαν με την άνοδο και την πτώση του ‘Κέλτικου Τίγρη’ αλλά υπερψήφισαν το πρόγραμμα λιτότητας που έχει στόχο την αποκατάσταση των δημοσίων οικονομικών.

Σύμφωνα με τα προσωρινά αποτελέσματα των ιρλανδικών εκλογών της περασμένης Παρασκευής, πρώτο κόμμα αναδεικνύεται, όπως αναμενόταν, το κεντροδεξιό Φίνε Γκέιλ το οποίο και παίρνει εντολή σχηματισμού κυβέρνησης αλλά δεν εξασφαλίζει την αυτοδυναμία. Έτσι θα ζητήσει τη στήριξη του αριστερού Εργατικού Κόμματος.

Σύμφωνα με τα πρώτα αποτελέσματα της καταμέτρησης των ψήφων και της κατανομής εδρών, η κεντροδεξιά του Φίνε Γκέιλ συγκέντρωσε το 36.1% και παίρνει 75 έδρες στη Βουλή, οι Εργατικοί έγιναν δεύτερο κόμμα με το 19% των ψήφων και εκλέγουν 38 βουλευτές, ενώ το Σιν Φέιν, ο γνωστός ριζοσπαστικός αριστερός και εθνικιστικός πολιτικός σχηματισμός που συνδεόταν ιστορικά με τον Ιρλανδικό Δημοκρατικό Στρατό, παίρνει 12 έδρες. Μικρότερα κόμματα και ανεξάρτητοι υποψήφιοι συγκεντρώνουν 13 έδρες. Και το Φιάνα Φέιλ υφίσταται πανωλεθρία.

Το Φιάνα Φέιλ είναι το κεντροαριστερό πολιτικό κόμμα που κυβέρνησε την Ιρλανδία τα τελευταία 13 χρόνια – όλα αυτά τα χρόνια δηλαδή που η χώρα έγινε πρώτα μια από τις πλουσιότερες χώρες του κόσμου σε όρους κατά κεφαλήν εισοδήματος και στη συνέχεια αποτέλεσε ένα από τα μεγαλύτερα θύματα της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης και των δικών της υπερβολών. Σύμφωνα με τα εκλογικά αποτελέσματα το Φιάνα Φέιλ έπεσε σε πρωτοφανές ιστορικό χαμηλό 17% και παίρνει κάτω από τις 20 έδρες, έναντι των 78 που είχε στην απερχόμενη Βουλή. Το βάθος της πανωλεθρίας του Φιάνα Φέιλ γίνεται αντιληπτό αν ληφθεί υπόψη ότι το κόμμα αυτό έχει κυριαρχήσει πλήρως στην ιρλανδική πολιτική σκηνή στα 80 χρόνια της ιστορίας του: ότι ποτέ δεν είχε πέσει κάτω του 39% σε όλες τις εκλογικές αναμετρήσεις που έχουν γίνει στην Ιρλανδία από το 1933 και ότι πάντα αποτελούσε το μεγαλύτερο κόμμα στη Βουλή.

Όπως το περιέγραψε ο Ντάιαρμαν Φέριτερ, καθηγητής Σύγχρονης Ιστορίας στο Πανεπιστημιακό Κολέγιο του Δουβλίνου, οι Ιρλανδοί ψηφοφόροι εξέφρασαν μια βαθύτατη οργή για την οικονομική κρίση της χώρας αλλά αντί να προσφύγουν σε βίαιες διαδηλώσεις, προσέφυγαν μαζικά στις κάλπες για να καταψηφίσουν το κυβερνών κόμμα. Η συμμετοχή στις εκλογές στην Ιρλανδία ξεπέρασε κάθε προηγούμενο της τελευταίας 20ετίας υπερβαίνοντας το 75%, ενώ κεντρικά ζητήματα της προεκλογικής καμπάνιας στάθηκαν η ανεργία – που έχει ήδη φτάσει το 14% - και τα νέα κύματα μετανάστευσης.

Χαρακτηριστικό του βάθους της απόρριψης του κυβερνώντος κόμματος είναι επίσης το γεγονός ότι στο Δουβλίνο, όπου ζει το ένα τρίτο του πληθυσμού της Ιρλανδίας, το Φιάνα Φέιλ πήρε μόνο 1 έδρα έναντι 47 που είχε στην προηγούμενη Βουλή. Η έδρα αυτή θα καταληφθεί μάλλον από τον Μπράιαν Λένιχαν, Υπουργό Οικονομικών της απελθούσας κυβέρνησης που πήρε τη μοιραία απόφαση για παροχή εγγυήσεων του δημοσίου στους ομολογιούχους των ιρλανδικών τραπεζών – καταστρέφοντας τη χώρα του. Το πρόβλημα της Ιρλανδίας, σε αντίθεση με το ελληνικό που υπήρξε κυρίως ζήτημα δημόσιων οικονομικών, προήλθε πρωτίστως από την άκρως επιθετική πολιτική δανεισμού των ιρλανδικών τραπεζών προς τους συντελεστές της κτηματαγοράς – και τις εγγυήσεις που έδωσε στη συνέχεια το ιρλανδικό δημόσιο στους ομολογιούχους.

Κατά τον ιρλανδικό Τύπο, η ψήφος της Παρασκευής είναι επαναστατική για την καθεστηκυία τάξη της χώρας, καθώς με την κατάρρευση του Φιάνα Φέιλ αφενός εκμηδενίζεται το βασικό εθνικό κόμμα που κυβέρνησε τις τύχες της Ιρλανδίας επί 60 χρόνια, αφετέρου βουλιάζουν ορισμένες πολιτικές οικογενειακές δυναστείες που δέσποσαν στην πολιτική σκηνή από τις αρχές του 20ου αιώνα. Στο βόρειο κεντρικό Δουβλίνο για παράδειγμα, ο εγγονός και γιος πρώην ηγετών του Φιάνα Φέιλ και πρώην πρωθυπουργών της χώρας Σιν Χόγκι χάνει την έδρα του.

Είναι όμως ένα ζήτημα κατά πόσο η μετακίνηση από ένα κεντροαριστερό προς ένα κεντροδεξιό κόμμα μοιάζει με … επανάσταση. Είναι επίσης χαρακτηριστικό ότι παρά τις γκρίζες οικονομικές προοπτικές και τη λαϊκή οργή για την αύξηση της φορολογίας, το Σιν Φέιν – που κατέβηκε στις εκλογές με πρόγραμμα υπέρ της απόρριψης του ευρωπαϊκού σχεδίου διάσωσης και της κήρυξης στάσης πληρωμών έναντι των ομολογιούχων των ιρλανδικών τραπεζών, αλλά υπέρ της πλήρους αποπληρωμής του δημόσιου χρέους – τριπλασίασε μεν τις έδρες του σε 12 από 4 το προηγούμενο Κοινοβούλιο αλλά ως εκεί

Και τελικά ίσως οι Ιρλανδοί να απέρριψαν το πολιτικό τους κατεστημένο, δεν απέρριψαν όμως το πρόγραμμα λιτότητας που έχουν ζητήσει η Ευρωπαϊκή Ένωση και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Οι Ιρλανδοί υπερψήφισαν το κόμμα της κεντροδεξιάς που στήριξε το πρόγραμμα λιτότητας και που δεσμεύτηκε προεκλογικά ότι θα προχωρήσει σε περικοπές δημοσίων δαπανών ύψους 9 δις ευρώ στο διάστημα 2012 - 2014 εφαρμόζοντας τις ανάλογες δεσμεύσεις της απελθούσας κυβέρνησης. Το δε Εργατικό Κόμμα που στην περιφέρεια του Δουβλίνου αναδείχθηκε σε πρώτη δύναμη και που θα συμμετέχει στην κυβέρνηση συνασπισμού δεν έχει μείζονες πολιτικές αντιρρήσεις σε όλα αυτά – ζητά μόνο ένα πιο αργό χρονοδιάγραμμα για τις περικοπές δημοσίων δαπανών και μια διαφορετική ισορροπία μεταξύ των δημοσιονομικών περικοπών και της αύξησης της φορολογίας. Τόσο οι Εργατικοί όσο και το Φίνε Γκέιλ έχουν δεσμευτεί όμως σε επαναδιαπραγμάτευση ορισμένων από τους όρους του πακέτου διάσωσης και πρωτίστως στη μείωση του επιτοκίου 6%.

Οι διαπραγματεύσεις για το σχηματισμό της νέας ιρλανδικής κυβέρνησης θα πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί ως τη σύγκληση του νέου Κοινοβουλίου στις 9 Μαρτίου. Κι ένα από τα πρώτα δύσκολα καθήκοντα της νέας κυβέρνησης θα είναι οι αποφάσεις για το πόσο επιπλέον δημόσιο χρήμα θα παρασχεθεί για την αποκατάσταση της κεφαλαιακής βάσης του ιρλανδικού τραπεζικού συστήματος και σε ποιο βαθμό θα υποχρεωθούν οι ομολογιούχοι των ιρλανδικών τραπεζών να αποδεχτούν ζημιές. Το κόστος της διάσωσης των ιρλανδικών τραπεζών είχε ανέλθει ως τα τέλη Δεκεμβρίου σε 46.3 δις ευρώ αλλά το Δουβλίνο διαθέτει επιπλέον κονδύλια 35 δις ευρώ στα πλαίσια της συμφωνίας με την ΕΕ και το ΔΝΤ. Μέχρι τα τέλη Μαρτίου θα έχουν ολοκληρωθεί και τα τεστ αντοχής του ευρωπαϊκού τραπεζικού συστήματος και από εκεί και πέρα, δήλωσε ο αρχηγός του Φίνε Γκέιλ Έντα Κέννυ, η κυβέρνηση θα δει πώς θα προχωρήσει.