Η 'ελληνική κρίση' χρέους, όπως βαπτίστηκε η νομισματική και τραπεζική κρίση της Ευρώπης (ευφυώς από τρίτους αλλά ατυχώς απ' την Ελλάδα), έχει αποδειχτεί πανευρωπαϊκή μετρώντας το ένα μετά το άλλο τα θύματα της και τους τελευταίους μήνες προχωρά όλο και πιο απειλητικά προς το ευρωπαϊκό κέντρο. Στην αρχή ήταν η Ιρλανδία, που 'έπεσε θύμα του τραπεζικού της κλάδου' και χρειάστηκε να μεταφέρει τα χρέη του στο κράτος, μετά η Ελλάδα, που 'αποκάλυψε τα πραγματικά της δημοσιονομικά στοιχεία' και δέχτηκε την επίθεση των αγορών καταλήγοντας στο ΔΝΤ, έπειτα η επιδείνωση της κατάστασης στην Ιρλανδία και η δική της προσφυγή στο ΔΝΤ, μετά η 'άτυχη' Πορτογαλία που κανείς ποτέ δεν εξήγησε επαρκώς πού έφταιξε και 'διαλύθηκε' από τις αγορές, για να ακολουθήσουν η Ισπανία και η Ιταλία, οι οποίες χρειάστηκαν την παρέμβαση της ΕΚΤ με μαζικές αγορές ομολόγων προκειμένου να μη βρεθούν εκτός αγορών και μέσα σε αυτές και η Κύπρος, της οποίας το τραπεζικό και κρατικό χρέος άρχισε να υποβαθμίζεται από τους οίκους αξιολόγησης (και περιέργως παρέμεινε χωρίς άλλες υποβαθμίσεις μετά τη συμφωνία για το φυσικό αέριο παρά τη δριμεία επιδείνωση της κατάστασης που είχε οδηγήσει στις πρώτες υποβαθμίσεις).
Και μετά ήρθε η ώρα του ευρωπαϊκού κέντρου, με τις υποβαθμίσεις γαλλικών τραπεζών, την εκτόξευση των CDS της Γερμανίας, τη 'μόλυνση' και υποβάθμιση τραπεζών της Βρετανίας, τη χρηματοπιστωτική πτώχευση της βελγικής τράπεζας DEXIA, την προειδοποίηση για υποβάθμιση του Βελγίου και τελικά την απόφαση για την πρώτη μέγα διάσωση μη περιφερειακής ευρωπαϊκής τράπεζας.
Σε αναφορά που καταρτίστηκε τον Αύγουστο του 2011 με τίτλο “Μπροστά απ' την καμπύλη” και εστάλη, μεταξύ άλλων, σε Έλληνες δημοσιογράφους και στο ελληνικό υπουργείο Οικονομικών, είχα παρουσιάσει μία λίστα με τις πιο ευάλωτες, σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία από τα τελευταία στρες τεστ, στην χρηματοπιστωτική κρίση ευρωπαϊκές τράπεζες. Στην πρώτη δεκάδα βρισκόταν η DEXIA, με συνολική έκθεση σε ομόλογα των χωρών της ευρωπαϊκής περιφέρειας της τάξης των 132,95 δις δολαρίων, με χρηματιστηριακή κεφαλαιοποίηση μόλις 4,229 δις δολάρια και με έκθεση πέρα από τα ομόλογα της Ευρώπης και σε αυτά προβληματικών πόλεων των ΗΠΑ.
Λιγότερο από τρεις μήνες αργότερα, η DEXIA έγινε η πρώτη τράπεζα του ευρωπαϊκού κέντρου η οποία χρειάστηκε διάσωση και ενώ το κόστος της υπολογίζεται στα 120 δις δολάρια το μέγεθος του συνολικού προβλήματος της DEXIA για την Ευρώπη είναι πολύ μεγαλύτερο. Προκειμένου αυτό να γίνει κατανοητό αρκεί να αναλογιστεί κανείς πως η συνολική έκθεση της DEXIA σε πιστωτικό ρίσκο ανέρχεται στα 700 δις δολάρια (στοιχεία: Reuters). Σε σύνολο 220 κρατών του κόσμου, για τα οποία διατίθενται μακροοικονομικά στοιχεία, τα 203 έχουν μικρότερο ΑΕΠ από 700 δις δολάρια, δηλαδή από το συνολικό πιστωτικό ρίσκο της DEXIA. Το ελληνικό ΑΕΠ για παράδειγμα είναι περίπου 300 δις δολάρια, ενώ το ΑΕΠ του Βελγίου, που ανέλαβε να σώσει την DEXIA ανέρχεται στα 467 δις δολάρια.
Στη λίστα που ανέφερα παραπάνω με τις πιο ευάλωτες στη χρηματοπιστωτική κρίση ευρωπαϊκές τράπεζες, η DEXIA βρίσκεται στην δέκατη θέση. Αυτό σημαίνει πως με βάση τα διαθέσιμα στοιχεία είναι πιθανό εννέα άλλες ευρωπαϊκές τράπεζες να κινδυνεύσουν με χρηματοπιστωτική ασφυξία και τελικά να χρειαστούν διάσωση, αν η μόλυνση αφεθεί να προχωρήσει περαιτέρω.
Στην 9η θέση της σχετικής λίστας βρίσκεται η ισπανική Banco Santander, με έκθεση σε ομόλογα του ευρωπαϊκού Νότου της τάξης των 567 δις δολαρίων και χρηματιστηριακή κεφαλαιοποίηση περίπου 90 δις δολάρια. Στην 8η θέση βρίσκεται η ιταλική Unicredit με έκθεση σε ομόλογα του ευρωπαϊκού Νότου της τάξης των $541.54 δις και κεφαλαιοποίηση περίπου $33 δις, στην 7η θέση η ιρλανδική Bank of Ireland, στην 6η θέση η ισπανική BBVA, στην 5η θέση η Ελληνική Eurobank, στην 4η θέση η ιταλική IntesaSanpaolo Group, στην 3η θέση η Ισπανική Banco Popular Español, στη 2η θέση η ιταλική Banca MPS και στην 1η θέση σε επικινδυνότητα η ιρλανδική Allied Irish Banks.
Η συνολική έκθεση σε ομόλογα των κρατών του ευρωπαϊκού Νότου, των παραπάνω δέκα τραπεζών που είναι πιο ευάλωτες στη χρηματοπιστωτική κρίση, ανέρχεται στα $3 τρις δολάρια. Σε αυτά δεν συνυπολογίζεται το συνολικό πιστωτικό ρίσκο των τραπεζών αυτών το οποίο είναι πολλαπλάσιο.
Το πρόβλημα, όμως, δεν τελειώνει εδώ καθώς η σχετική λίστα περιλαμβάνει άλλες δέκα τράπεζες με άμεσο κίνδυνο χρηματοπιστωτικής ασφυξίας και οι πέντε από αυτές είναι Γερμανικές ενώ δύο είναι Γαλλικές. Ο υπολογισμός του συνολικού μεγέθους του ευρωπαϊκού προβλήματος είναι σχεδόν αδύνατος, καθώς κανείς δε γνωρίζει το ακριβές ύψος του συνολικού πιστωτικού ρίσκου και των ασφαλίστρων που συνδέονται με αυτές τις ευρωπαϊκές τράπεζες.
Όταν, ωστόσο, ανέρχεται στα 3 τρις δολάρια το σύνολο της έκθεσης σε ομόλογα της ευρωπαϊκής περιφέρειας μόνοτων δέκα πιο ευάλωτων τραπεζών και όταν υπολογίζεται στα $700 δις το σύνολο έκθεσης σε πιστωτικό ρίσκο της DEXIA και μόνο, αντιλαμβάνεται κανείς πως το ευρωπαϊκό πρόβλημα είναι ύψους πολλές φορές μεγαλύτερου των τριών τρις δολαρίων.
Αν, τώρα, αναλογιστεί κανείς πως ο δρόμος για την επίθεση στην Ευρώπη πέρασε μέσα από την Ελλάδα και πως το ελληνικό πρόβλημα θα μπορούσε να έχει λυθεί στις αρχές του 2010 με μία γρήγορη λύση (όπως τα ευρωομόλογα) ανταλλαγής ομολόγων με άλλα πολύ χαμηλού επιτοκίου και λήξης σε τριάντα ή και περισσότερα χρόνια το κόστος της οποίας δε χρειαζόταν να ξεπεράσει τα $300 δις, αντιλαμβάνεται την εγκληματική πολιτική της Γερμανίας η οποία όχι μόνο κοστίζει τελικά υπερπολλαπλάσια χρήματα στους Ευρωπαίους και τους Γερμανούς φορολογούμενους καταστρέφοντας στο μεσοδιάστημα χώρες όπως η Ελλάδα αλλά και απειλεί με ένα χρηματοπιστωτικό ατύχημα πυρηνικών διαστάσεων ολόκληρο τον κόσμο, θέτοντας τελικά σε άμεσο κίνδυνο την ίδια την ύπαρξη του ευρώ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Έτσι, αν δε σταματήσει το συντομότερο η μετάδοση της μόλυνσης στις τράπεζες, η DEXIA μπορεί να αποδειχτεί μόνο η αρχή του παγόβουνου και το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα να μη μπορέσει να διασωθεί χωρίς η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να αναγκαστεί, τελικά, να τυπώσει χρήμα, κάτι το οποίο αποφεύγει, πάση θυσία, να πράξει. Σύντομα και όσο το πρόβλημα μεγαλώνει, τα κεφάλαια του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας θα γίνονται όλο και λιγότερο επαρκή για να σώσουν κράτη και τράπεζες και η ευρωπαϊκή κρίση θα κινδυνεύσει να περάσει σε ένα νέο, εφιαλτικό στάδιο.
Ας ελπίσουμε πως έστω και την ύστατη στιγμή η Γερμανία θα αναλάβει για πρώτη φορά τις ευθύνες που της αναλογούν και θα παίξει το ρόλο που εδώ και τέσσερις δεκαετίες διεκδικεί, μπαίνοντας οδηγός στο ευρωπαϊκό άρμα όχι για να σπρώξει την Ευρωπαϊκή Ένωση βαθύτερα στην κρίση αλλά για να την οδηγήσει επιτέλους έξω από αυτήν.