Από το ΠΑΣΟΚ της «εθνικής ανεξαρτησίας, της κοινωνικής απελευθέρωσης και του σοσιαλιστικού μετασχηματισμού», στο ΠΑΣΟΚ των «μεταρρυθμίσεων που θα αλλάξουν την Ελλάδα».Ή αλλιώς, στο ΠΑΣΟΚ του Μνημονίου και του Μεσοπρόθεσμου. Η συμπλήρωση 37 ετών πορείας στην ελληνική και διεθνή πολιτική σκηνή βρίσκει το κυβερνών κόμμα στην πιο κρίσιμη καμπή του και κυρίως θέτει ερωτήματα αναφορικά με την ταυτότητα της σημερινής μεσαίας τάξης. Μιλούν στο tvxs.gr: Απόστολος Κακλαμάνης, Στράτος Φαναράς, Τάσος Παππάς και Κώστας Πανταζής.
Το ΠΑΣΟΚ για το ΠΑΣΟΚ
Για τον πρώην πρόεδρο της Βουλής Απόστολο Κακλαμάνη, το κείμενο της ‘Διακήρυξης της 3ης του Σεπτέμβρη’ «συσσωρεύει αρχές και αξίες που οριοθετούν και δεσμεύουν τον πολιτικό λόγο και την κάθε απόφασή μας, αποτελεί κοινό κτήμα όλων όσοι ξεκινήσαμε μαζί 37 χρόνια πριν και χιλιάδων αγνών αγωνιστών που στρατεύθηκαν στις γραμμές του ΠΑΣΟΚ, με μόνη φιλοδοξία να αναστρέψουμε την καθοδική πορεία της πατρίδας μας προς μια νέα εποχή εθνικής αναγέννησης και προόδου».
Κατά τη γνώμη του, «το ΠΑΣΟΚ σήμερα πορευόμενο σε μία νέα εποχή και κάνοντας ανασκόπηση της δημιουργικής του διαδρομής και προσφοράς στην πατρίδα και το λαό μας, οφείλει να καταστήσει πιο ευδιάκριτο το στίγμα του στην ελληνική κοινωνία και να το αποκαθάρει από όλες εκείνες τις αντιλήψεις και τις πρακτικές ατόμων ή ομάδων, επίορκων ή ανθρώπων που απλώς «είδαν φως και μπήκαν» στις γραμμές του, που καπηλεύτηκαν τις αρχές του, την επιρροή του και την άσκηση εξουσίας σε τοπικό, περιφερειακό και κεντρικό επίπεδο, υπονόμευσαν τη σχέση του με το λαό μας, διευκόλυναν τη δυσφήμηση και κατασυκοφάντηση του και συνέβαλαν έτσι σε δυο εκλογικές ήττες, το αποτέλεσμα των οποίων οδήγησε στην ανακοπή της προοδευτικής πορείας της χώρας από τις δεξιές κυβερνήσεις Μητσοτάκη και Καραμανλή και τελικώς, εν πολλοίς στη σημερινή δραματική κατάσταση».
«Η μεγάλη παρακαταθήκη της 3ης του Σεπτέμβρη και του Ανδρέα Παπανδρέου κάτω από τις σημερινές δυσμενείς συνθήκες είναι η συνειδητοποίηση ότι η εθνική ανεξαρτησία και η κοινωνική και πολιτική δημοκρατία είναι ιδανικά που αλληλοσυμπληρώνονται και αλληλοτροφοδοτούνται», προσθέτει ο κ. Κακλαμάνης, ο οποίος διαπιστώνει πως «ο Πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ και Πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου και όλοι μας στο ΠΑΣΟΚ δεν θα κριθούμε μόνο από τις δύσκολες και επώδυνες αποφάσεις που παίρνονται στην κατάσταση έκτακτης ανάγκης που βρίσκεται σήμερα η χώρα μας».
Σε αυτό το πλαίσιο, δηλώνει ότι «το ΠΑΣΟΚ είναι αυτό που έχει και πάλι την ιστορική ευθύνη να σώσει τη χώρα ενώ βρίσκεται στο χείλος της καταστροφής, και να την οδηγήσει σε τροχιά ανάπτυξης με κοινωνική συνοχή» και εκφράζει την πεποίθηση πως «αυτή και η όσο ποτέ άλλοτε αναγκαία εθνική ανάταση προϋποθέτουν ταυτόχρονα δίκαιη κατανομή βαρών, συνεχή έγνοια για τα αδύναμα λαϊκά στρώματα και επιστράτευση όλων των πατριωτικών, κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων του έθνους». Προτρέπει δε «σε κάθε απόφαση που λαμβάνουμε καθημερινά να έχουμε ως πυξίδα τις αρχές και τις αξίες που δημιούργησαν και χάριν των οποίων και μόνο μπορεί και πρέπει να επιζήσει το Κίνημα της Αλλαγής».
Η Νεολαία του αισιοδοξεί
Αναφερόμενος στη σημερινή συγκυρία, ο γραμματέας της Νεολαίας του ΠΑΣΟΚ Κώστας Πανταζής αναγνωρίζει ότι «αυτή η διακυβέρνηση έχει λάβει αποφάσεις επώδυνες, που υποβαθμίζουν το βιοτικό επίπεδο του Ελληνικού Λαού». Επιπλέον, δηλώνει: «Δεν μας κάνει περήφανους ότι στη δική μας παράταξη έλαχε ο ιστορικός κλήρος να αναιρέσει, ελπίζουμε και θέλουμε προσωρινά, κατακτήσεις και δικαιώματα που η ίδια καθιέρωσε για τον Ελληνικό Λαό», αλλά σπεύδει να τονίσει ότι «αυτό δεν μας αφοπλίζει, δεν μας παροπλίζει, μας κάνει πιο δυνατούς για να κάνουμε ένα νέο ξεκίνημα...».
Ο ίδιος στέκεται σε παράγοντες όπως «το στοίχημα της ανανέωσης, όχι μόνο της ηλικιακής αλλά και της πολιτικής και ιδεολογικής», «το στοίχημα μιας νέας συλλογικής και εθνικής συνείδησης», «η δημιουργία νέων συλλογικών υποκειμένων νέων και πρωτόγνωρων κοινωνικών μορφών οργάνωσης για να αναλάβουν για να πάρουν οι πολίτες στα δικά τους χέρια την προάσπιση της κοινωνικής συνοχής» και «η πρόκληση των παραγωγικών δυνάμεων της Ελλάδας, των δυνάμεων της Εργασίας και της Πολιτικής ηγεσίας να καταστρώσουν ένα κοινωνικό συμβόλαιο εξόδου από την κρίση».
Επισημαίνει δε πως «είναι χρέος της κυβέρνησης να εργαστεί σκληρά για να πετύχει την κοινωνική σύνθεση. Χωρίς επικοινωνιακά τεχνάσματα, χωρίς υπολογισμό του κόστους να εγγυηθεί, γιατί αυτός είναι ο ρόλος της, την αποκατάσταση της πίστης της χώρας, την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης όλων μας σε αυτούς που κυβερνούν. Γι’ αυτό και ένα ακόμη στοίχημα είναι οι μεγάλες θεσμικές και πολιτικές αλλαγές, που αποκαθιστούν την αξιοπιστία του πολιτικού συστήματος της χώρας. Εμείς, οι νέοι άνθρωποι στο ΠΑΣΟΚ, βλέπουμε την κρίση σαν ευκαιρία. Η αφορμή των 37ων γενεθλίων του Κινήματος μας, ας είναι η αφετηρία ενός αγώνα να δημιουργήσουμε μια νέα προοδευτική αριστερά ως πρωταγωνίστρια μιας Νέας Μεταπολίτευσης. Για να πάρουμε την Ελλάδα πίσω».
Τι έμεινε 37 χρόνια μετά;
Το πρώτο ερώτημα το οποίο θέτει από την πλευρά του ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Metron Analysis Στράτος Φαναράς είναι «τι έχει απομείνει από τη μεταπολιτευτική Ελλάδα και τη μεσαία τάξη όπως αυτή σχηματοποιήθηκε στο μεταπολιτευτικό κύκλο. Ποια είναι τα κοινωνικά στρώματα που ενδιαφέρονται για τη μία ή την άλλη προοπτική», σημειώνοντας πως «αυτό είναι πάρα πολύ ασαφές σήμερα».
«Σε κάθε περίπτωση, νομίζω ότι τουλάχιστον σε αυτό τον κύκλο που διανύουμε αυτές οι μαζικές κοινωνικές συμμαχίες που είχαμε γνωρίσει στο παρελθόν δεν υπάρχουν πια και αυτό επηρεάζει έτσι κι αλλιώς και το ΠΑΣΟΚ και όλα τα πολιτικά δρώμενα. Εκείνο που είναι μεγάλο στοίχημα κατά τη γνώμη μου για όσους θέλουν να αναφέρονται στις προοδευτικές δυνάμεις, είναι αν μπορούμε να οικοδομήσουμε νέες κοινωνικές συμμαχίες για την υπέρβαση της κρίσης και την πρόοδο της χώρας. Αυτό είναι το μεγάλο ζητούμενο και για το ΠΑΣΟΚ», προσθέτει.
Ο ίδιος εκφράζει δυσκολία να εξάγει συμπεράσματα για τη βάση του κυβερνώντος κόμματος, όπως αυτή έχει διαμορφωθεί σήμερα, παρατηρώντας πως «αυτό που έχουμε ακόμη είναι μόνο η απομείωση των κομμάτων. Πρόκειται για ένα κατακερματισμένο τοπίο, δεν υπάρχουν στέρεες κοινωνικές αναφορές σήμερα». Το μόνο σίγουρο για τον κ. Φαναρά είναι πως «το πολιτικό σύστημα τρέχει πίσω από τις εξελίξεις της οικονομίας και των αγορών».
Τα προγνωστικά δεν το ευνοούν
Πολιτικός συντάκτης της Ελευθεροτυπίας, ο Τάσος Παππάς επισημαίνει καταρχάς πως «δεν υπάρχει πολιτικός οργανισμός που να μην έχει υποστεί αλλαγές στη δομή, τη φυσιογνωμία και την ιδεολογία του στη διάρκεια του χρόνου: μόνο οι νεκροί και οι δογματικοί παραμένουν «αμετακίνητοι», ακόμη και το ΚΚΕ -το πιο συμπαγές ιδεολογικά κόμμα της ελληνικής πολιτικής ζωής- έχει αλλάξει σε κάποιο βαθμό».
Εν προκειμένω, «το ΠΑΣΟΚ του 2011 προφανώς δεν έχει καμία σχέση με το ΠΑΣΟΚ του 1974. Μόνον ο τίτλος, τα σύμβολα [ο ήλιος] και το επίθετο του αρχηγού [Παπανδρέου] θυμίζουν τις παλιές, καλές [;] και ηρωικές εποχές. Στα 37α γενέθλια του το ΠΑΣΟΚ βρίσκεται ίσως στη χειρότερη φάση του. Κι άλλες φορές στο παρελθόν αντιμετώπισε εσωτερικές κρίσεις, είχε απώλειες, απειλήθηκε η συνοχή του, ωστόσο πρώτη φορά από την ίδρυση του κινδυνεύει με πλήρη απαξίωση, λόγω της πολιτικής που εφαρμόζει.
Και αυτό διότι: «Οι ψηφοφόροι το εγκαταλείπουν μαζικά. Τα στελέχη του έχουν περιέλθει σε κατάσταση απόγνωσης. Οι υπουργοί του διαπληκτίζονται σε καθημερινή βάση. Το αν θα τα καταφέρει να επιβιώσει και να ανανεωθεί είναι το μεγάλο στοίχημα του σημερινού προέδρου του. Είναι ένα δύσκολο στοίχημα που καλείται να το κερδίσει ο Γ.Παπανδρέου μέσα σε συνθήκες βαριάς οικονομικής κρίσης, με τους πολίτες να αμφισβητούν συνολικά το πολιτικό σύστημα και να αναζητούν νέες μορφές έκφρασης και εκπροσώπησης. Τα προγνωστικά πάντως δεν τον ευνοούν».