Ένα χρόνο είχαν κρατήσει οι διαπραγματεύσεις μεταξύ των 27 κρατών μελών της Επιτροπής της Βασιλείας για τις νέες κεφαλαιακές απαιτήσεις και τους κανονισμούς ρευστότητας και μόχλευσης των τραπεζών που υποτίθεται ότι θα θωράκιζαν το τραπεζικό σύστημα απέναντι στο ενδεχόμενο μιας νέας κρίσης… Από τη στιγμή όμως που η ευρωπαϊκή κρίση όχι μόνο δεν λύθηκε αλλά κλιμακώνεται και που η Αμερική όχι μόνο δεν βγήκε οριστικά από τα προβλήματά της αλλά βυθίζεται εκ νέου σε αυτά, άνθρακες ο θησαυρός… Τώρα που ήρθε η ώρα της εφαρμογής, η Βασιλεία ΙΙΙ απλά δεν θα εφαρμοστεί... «Τα πράγματα έχουν αλλάξει και στην Ευρώπη και στην Αμερική», σημειώνει ο νομικός Τζέραρντ Κομίζιο, πρώην αξιωματούχος του αμερικανικού Υπουργείου Οικονομικών. «Οι ρεαλιστές στην Ευρώπη συνειδητοποιούν πως οι ευρωπαϊκές τράπεζες απλά δεν μπορούν να αντλήσουν τα κεφάλαια που απαιτεί η συμμόρφωση με τους νέους κανονισμούς της Βασιλείας. Και οι αμερικανικές τράπεζες, από την άλλη πλευρά, μάχονται όλο και πιο ενεργητικά ενάντια στη συμφωνία. Το μέλλον της Βασιλείας ΙΙΙ μοιάζει συνεπώς πολύ πιο αβέβαιο σήμερα από ό,τι τον καιρό που επιτεύχθηκε η συμφωνία».
Να θυμηθούμε ότι η συμφωνία της Βασιλείας ΙΙΙ επιτεύχθηκε το φθινόπωρο του 2010 και προδιέγραφε ορισμένες βασικές αρχές αναθεώρησης των διεθνών κανόνων για τις κεφαλαιακές απαιτήσεις των τραπεζών καθώς και την εισαγωγή νέων κανόνων ρευστότητας και μόχλευσης, με στόχο τη δημιουργία ενός πιο ισχυρού τραπεζικού και χρηματοπιστωτικού συστήματος που θα διέθετε μεγαλύτερη αντοχή στις χρηματοπιστωτικές κρίσεις. Καθώς όμως τα πρότυπα αυτά δεν είναι δεσμευτικά, κάθε χώρα εκ των 27 μελών της θα έπρεπε στη συνέχεια να ορίσει η ίδια τους τρόπους με τους οποίους θα υλοποιούσε τις βασικές αρχές καθώς και να προσδιορίσει το νέο τραπεζικό πλαίσιο της.
Στην Αμερική το έργο αυτό ανέλαβαν οι αμερικανικές εποπτικές αρχές, με επικεφαλής την Ομοσπονδιακή Τράπεζα, ενώ στην Ευρώπη, το ανέλαβε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και συγκεκριμένα ο Ευρωπαίος επίτροπος Μισέλ Μπαρνιέ, ο οποίος και το ολοκλήρωσε τον περασμένο μήνα. Από τον Ιούλιο η ευρωπαϊκή οδηγία που μεταφράζει τη Βασιλεία ΙΙΙ σε νόμο υποψήφιο προς έγκριση από τις εθνικές αρχές είναι έτοιμη – πρόκειται δε για ένα κείμενο που συνιστά ολική υποχώρηση της Ευρώπης από το βασικό πνεύμα της Βασιλείας ΙΙΙ, καθώς:
• Επαναφέρει όλες τις παλιές ‘εκπτώσεις’ του χαλαρού προσδιορισμού των βασικών τραπεζικών κεφαλαίων και καταργεί τους αυστηρούς όρους της Βασιλείας ΙΙΙ που, αν υιοθετούνταν, θα έδιναν στις τράπεζες μεγαλύτερη ασφάλεια απέναντι στις ζημιές.
• Παραλείπει τους νέους κανονισμούς για τις απαιτήσεις ρευστότητας που στόχευαν στη διασφάλιση του ότι οι τράπεζες θα είχαν αρκετά μετρητά προκειμένου να αντιμετωπίσουν ένα ενδεχόμενο bank run των καταθετών
• Αναβάλλει την εφαρμογή των αποφάσεων σχετικά με τους νέους κανονισμούς για τον περιορισμό της μόχλευσης των τραπεζών
• Επεκτείνει ορισμένες ημερομηνίες συμμόρφωσης των τραπεζών με τους νέους κανονισμούς.
Οι ευρωπαϊκές τράπεζες έχουν τρύπα 400 δις ευρώ
Το πράγμα βεβαίως δεν αποτελεί έκπληξη. Μέσα στον ένα χρόνο που έχει μεσολαβήσει από τη συμφωνία της Βασιλείας ΙΙΙ μέχρι σήμερα, το οικονομικό κλίμα σε Ευρώπη και Αμερική έχει επιδεινωθεί δραστικά. Στην Ευρώπη, η ελληνική κρίση χρέους είχε αρχίσει από πέρυσι να περιορίζει τις διαθέσεις για ουσιαστική σύσφιξη των προτύπων του τραπεζικού συστήματος. Το κλίμα επιδεινώθηκε φέτος με την εισαγωγή της Ιρλανδίας και της Πορτογαλίας σε επίσημα προγράμματα δανεισμού και πλέον πολύ περισσότερο από τον Ιούλιο, με τον πολλαπλασιασμό των ανησυχιών για τα μεγάλα κράτη μέλη της ευρωπαϊκής περιφέρειας, δηλαδή την Ιταλία και την Ισπανία.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκτιμά ότι αν ήταν οι ευρωπαϊκές τράπεζες να συμμορφωθούν πραγματικά με τους κανονισμούς της Βασιλείας ΙΙΙ, θα έπρεπε να αντλήσουν από τις αγορές 400 δις ευρώ. Πώς να το κάνουν όμως χωρίς να πλήξουν τις δυνατότητες δανεισμού που διαθέτουν σε μια τόσο αρνητική συγκυρία; Και το σημαντικότερο, πώς να το κάνουν εφόσον το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα παραμένει εύθραυστο, πλην όμως η ευθύνη της διασφάλισης του ότι οι πιο αδύναμες τράπεζες θα συγκεντρώσουν τα κεφάλαια που χρειάζονται ή εναλλακτικά θα πουληθούν ή θα αναδιαρθρωθούν, παραμένει στην αρμοδιότητα των κρατών μελών κι αυτά έχουν επιδείξει κατ’ επανάληψη την απροθυμία τους για κάτι τέτοιο;
Σε όλα αυτά μπορεί να προσθέσει κανείς τα πρόσφατα μακροοικονομικά μεγέθη και την κατάρρευση των χρηματιστηριακών αγορών κι έχει το πλήρες … γκρίζο. Στην Αμερική ο ρυθμός οικονομικής ανάπτυξης πρώτου τριμήνου αναθεωρήθηκε στο 0.4% ενώ τα προκαταρκτικά νούμερα για το δεύτερο τρίμηνο εκτιμήθηκαν στο 1.3%. Στην Ευρώπη πάλι, ο ρυθμός ανάπτυξης για το πρώτο τρίμηνο βρέθηκε στο 0.8%, ενώ στο δεύτερο στο 0.2%. Τέλος, τον τελευταίο μήνα οι τραπεζικές μετοχές έχασαν το 30% της αξίας τους, απώλεσαν δηλαδή 700 δις δολάρια χρηματιστηριακής αξίας και στις δύο ηπείρους.