Το «πυρηνικό όπλο» της αποφάσισε να χρησιμοποιήσει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα για να σταματήσει άπαξ δια παντός τα σενάρια των κυβερνήσεων του ευρωπαϊκού Βορρά περί (δήθεν) «ήπιας» αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους, ενώ ταυτόχρονα στο τραπέζι των συζητήσεων τη δική της πρόταση για αντιμετώπιση του «καυτού» προβλήματος των ακάλυπτων χρεολυσίων της διετίας 2012-2013, που απειλούν να οδηγήσουν τη χώρα στη χρεοκοπία. Η ΕΚΤ ξεκαθάρισε χθες με τον πιο επίσημο και κατηγορηματικό τρόπο ότι τυχόν επιμήκυνση, έστω και εθελοντική, της διάρκειας των ελληνικών ομολόγων θα έφερνε τους πολιτικούς που «παίζουν» ανεύθυνα με τέτοια σενάρια αντιμέτωπους με τη χειρότερη τραπεζική κρίση της ιστορίας του ευρώ, που θα έκανε την σημερινή αναταραχή να θυμίζει... παιδικό παιχνίδι:
- Χθες η ΕΚΤ έκανε ένα ακόμη βήμα στην «αντεπίθεσή» της, ξεκαθαρίζοντας ότι σε περίπτωση που θα αποφασισθεί η «ήπια» αναδιάρθρωση, τα ελληνικά ομόλογα θα πάψουν να γίνονται δεκτά από την κεντρική τράπεζα ως καλύμματα δανεισμού των τραπεζών, ελληνικών και ευρωπαϊκών.
- Η «ήπια» αναδιάρθρωση έχει μια όχι και τόσο «ήπια» συνέπεια, την οποία τείνουν να παραβλέπουν οι πολιτικοί που την προτείνουν: «Χωρίς το παραμικρό κέρδος, που θα είχε η χώρα από ένα «βαθύ κούρεμα» των ιδιωτών πιστωτών», γράφαμε, «θα κληθούμε να πληρώσουμε ένα δυσβάστακτο τίμημα: οι οίκοι αξιολόγησης, όπως έκαναν και στην περίπτωση της Αργεντινής, θα ρίξουν τη βαθμολογία των ελληνικών ομολόγων στην κατηγορία χρεοκοπίας (SD - Sovereign Default), αδιαφορώντας αν η Μέρκελ βαφτίσει την επιμήκυνση «ήπια» λύση αναδιάρθρωσης».
- Η ΕΚΤ χθες δεν έκανε τίποτε άλλο από το να επισημάνει κάτι, που θα έπρεπε να θεωρείται αυτονόητο και να λαμβάνεται σοβαρά υπόψη από τις κυβερνήσεις σε κάθε σχεδιασμό για την αντιμετώπιση του ελληνικού προβλήματος: ότι, δηλαδή, η κεντρική τράπεζα μπορεί να έχει αναστείλει προσωρινά τους κανόνες αποδοχής καλυμμάτων δανεισμού, ώστε να είναι δυνατή η αναχρηματοδότηση ελληνικών ομολόγων ανεξαρτήτως πιστοληπτικής αξιολόγησης της χώρας, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι θα συνέχιζε να δέχεται ελληνικά ομόλογα ακόμη και με βαθμολογία SD, δηλαδή να δέχεται ως αποδεκτά καλύμματα τίτλους με βαθμολογία χρεοκοπίας.
- Οι πολιτικοί που παίζουν με τη φωτιά των σεναρίων επιμήκυνσης θα έπρεπε να έχουν αντιληφθεί ότι μια «σκληρή» κεντρική τράπεζα, οικοδομημένη στα θεμέλια της γερμανικής Bundesbank, έχει και τα όριά της στην παροχή διευκολύνσεων ρευστότητας. «Αν δεχόταν η ΕΚΤ να αναχρηματοδοτεί ομόλογα χρεοκοπημένων χωρών, σύμφωνα τουλάχιστον με τις βαθμολογίες των οίκων αξιολόγησης, αυτό θα ισοδυναμούσε με τύπωμα χρήματος χωρίς αντίκρισμα», τονίζει στέλεχος μεγάλης ευρωπαϊκής τράπεζας. Κάτι τέτοιο δεν θα μπορούσε ποτέ να γίνει αποδεκτό από την ΕΚΤ και, πρωτίστως, από τους «σκληρούς» του συμβουλίου της, δηλαδή την ομάδα τραπεζιτών της «γερμανικής σχολής».
Ξεκαθαρίζοντας ότι κάθε σκέψη «ήπιας» αναδιάρθρωσης θα οδηγούσε σε αποβολή των ελληνικών ομολόγων από τους χρηματοδοτικούς μηχανισμούς της, η ΕΚΤ ουσιαστικά προειδοποίησε τις πολιτικές ηγεσίες, που χρησιμοποιούν την επιμήκυνση σαν απειλή προς την Ελλάδα για «συμμόρφωση» σε πολιτικούς όρους, ότι αν συνεχίσουν αυτά τα παιχνίδια κινδυνεύουν να προκαλέσουν μια τραπεζική κρίση χωρίς προηγούμενο, που θα κατέληγε να προκαλέσει τεράστια βάρη στους φορολογούμενους του Βορρά, τους οποίους υποτίθεται ότι προσπαθούν να προστατεύσουν οι κυβερνήσεις τους από τη χορήγηση δανείων στους «τεμπέληδες» του Νότου.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε, ότι αν τα ελληνικά ομόλογα τεθούν εκτός μηχανισμού χρηματοδότησης της ΕΚΤ το ελληνικό τραπεζικό σύστημα θα χρεοκοπήσει, χωρίς να έχει πίσω του ένα στοιχειωδώς ισχυρό κράτος να το υποστηρίξει. Αυτό θα σήμαινε ότι και η ίδια η ΕΚΤ θα κατέγραφε τεράστιες ζημίες, που θα εξαφάνιζαν τα κεφάλαιά της. Αυτές τις ζημιές θα καλούνταν να καλύψουν οι κυβερνήσεις, ανάλογα με τη συμμετοχή τους στο κεφάλαιο της κεντρικής τράπεζας. Σε αυτή την περίπτωση, ο λογαριασμός θα πήγαινε κατά το μεγαλύτερο μέρος του στους φορολογούμενους της Γερμανίας και της Γαλλίας και θα ήταν «τσουχτερός», χωρίς να υπολογίζουμε τις «παράπλευρες απώλειες» από την κρίση εμπιστοσύνης που θα έστρεφε εκτός ευρώ τα διεθνή επενδυτικά κεφάλαια και πιθανόν να οδηγούσε και σε μαζική φυγή καταθέσεων από τα τραπεζικά συστήματα της ευρωζώνης.
Ουσιαστικά χθες η ΕΚΤ έβαλε «ταφόπλακα» στα σενάρια αναδιάρθρωσης του χρέους πριν από το 2013, που προβλέπεται να αρχίσει τη λειτουργία του ο μόνιμος Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας. Δεν αποκλείεται μάλιστα στη Σύνοδο Κορυφής του Ιουνίου οι κεντρικοί τραπεζίτες να επαναφέρουν τις ισχυρές ενστάσεις τους στο γαλλογερμανικό σχέδιο για ελεγχόμενες χρεοκοπίες από το 2013, καθώς ακόμη δεν έχουν ληφθεί οι οριστικές αποφάσεις και υπάρχουν περιθώρια νέας διαπραγμάτευσης. Θυμίζουμε ότι ο Τρισέ είχε εξαρχής αντιδράσει με σφοδρότητα στο σχέδιο Μέρκελ - Σαρκοζί για τις ελεγχόμενες χρεοκοπίες, χωρίς τότε να εισακουσθεί από τους δύο πολιτικούς ηγέτες.
Είναι, όμως, βιώσιμη η στρατηγική που προτείνει η ΕΚΤ για την ελληνική περίπτωση; Χθες έγινε γνωστό από τηλεγράφημα του Reuters ότι οι τραπεζίτες προτείνουν για το μεγάλο πρόβλημα των ακάλυπτων χρεολυσίων της διετίας 2012-2013 να επιλεγεί η λύση της «οικειοθελούς» δέσμευσης των ιδιωτών πιστωτών ότι θα αγοράσουν νέα ομόλογα από την Ελλάδα για να αναχρηματοδοτηθούν οι λήξεις παλαιών. Η ΕΚΤ υπόσχεται ότι με τη δύναμη της «πειθούς» που έχει προς τις ευρωπαϊκές τράπεζες μπορεί να γίνει πραγματικότητα αυτή η λύση, ώστε η Ελλάδα να μη χρειασθεί ένα μεγάλο νέο δάνειο από τον προσωρινό Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Οικονομικής Σταθερότητας, για να καλύψει τα χρεολύσια και να μη χρεοκοπήσει. Παράλληλα, βέβαια, η Ελλάδα θα κληθεί να διορθώσει με ακόμη σκληρότερα δημοσιονομικά μέτρα και μαζικές ιδιωτικοποιήσεις την πορεία εφαρμογής του μνημονίου, ώστε μέχρι το 2013, που θα αρχίσει και πάλι η συζήτηση για πιθανή αναδιάρθρωση χρέους, να έχει εμφανίσει πρωτογενές πλεόνασμα στον προϋπολογισμό και να μην είναι εξαρτημένη από τις αγορές για να καλύπτει τρέχουσες κρατικές δαπάνες.
Πίσω από αυτή τη στρατηγική κρύβεται η προσδοκία ότι η Ελλάδα, κερδίζοντας λίγο χρόνο ακόμη, θα μπορέσει να επανέλθει σε ανάπτυξη και δημοσιονομική ισορροπία γρήγορα, ώστε να χάσουν το νόημά τους οι συζητήσεις περί αναδιάρθρωσης χρέους. Όμως, πέρα από τις εσωτερικές αδυναμίες της Ελλάδας, γεγονός είναι ότι θα χρειασθεί μια άνευ προηγούμενου προσπάθεια για να επιτευχθούν αυτοί οι στόχοι, αλλά και να βρεθεί ένας τρόπος να αποφευχθεί στην Ελλάδα μια κοινωνική έκρηξη και πολιτική αποσταθεροποίηση, λόγω της πίεσης του βαρύτατου προγράμματος προσαρμογής.
Οι κεντρικοί τραπεζίτες της Φραγκφούρτης δηλώνουν βέβαιοι ότι με αυτό το σχέδιο η Ελλάδα θα μπορέσει να σταθεί πάλι στα πόδια της και να μη χρειασθεί αναδιάρθρωση του χρέους. Οι αναλυτές των αγορών, αλλά και οι περισσότεροι πολίτες της Ελλάδας, δεν έχουν την ίδια αισιοδοξία. Σε αυτή την φάση οι τραπεζίτες «καπακώνουν» το ελληνικό πρόβλημα, αλλά δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι οι ατμοί στο τσουκάλι που βράζει τελικά θα συγκρατηθούν, ώστε να μη χρειασθεί να συζητήσουμε σε λίγο καιρό για την αποτυχία και του δεύτερου μνημονίου και για κάποιο νέο σενάριο αναδιάρθρωσης του χρέους.