Γιατί η ΕΚΤ άφησε την Ελλάδα στην τύχη της;

Την ώρα που οι αποδόσεις των κοντινής λήξης ελληνικών ομολόγων παραπέμπουν σε επιτόκιο υπερημερίας πιστωτικής κάρτας (!), η ΕΚΤ προκαλεί έντονο προβληματισμό με την απαθή στάση της, καθώς έχει εξαφανισθεί από τη δευτερογενή αγορά ομολόγων όχι μόνο της Ελλάδας, αλλά και των άλλων περιφερειακών οικονομιών της ευρωζώνης, επιτρέποντας να ξεφύγουν από κάθε όριο τα spread δανεισμού.

Αναλυτές του αγγλοσαξονικού «στρατοπέδου», όπως το blog “Alphaville” που φιλοξενείται στην ηλεκτρονική έκδοση των “Financial Times” σπεύδουν τώρα να κηρύξουν «νεκρό» το πρόγραμμα στήριξης των περιφερειακών ομολόγων από την ΕΚΤ («Εις μνήμην του προγράμματος αγοράς ομολόγων από την ΕΚΤ», είναι ο χαρακτηριστικός καυστικός τίτλος χθεσινού σχολίου).

Φαινομενικά, η στάση της ΕΚΤ είναι εντελώς αντιφατική: από τη μια πλευρά οι αξιωματούχοι της κεντρικής τράπεζας διαβεβαιώνουν συνεχώς ότι δεν τίθεται θέμα αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους, από την άλλη όμως, με την απροθυμία τους να προχωρήσουν σε νέες αγορές ελληνικών ομολόγων, μοιάζουν να στέλνουν το μήνυμα ότι τελικά η αναδιάρθρωση, ακόμη και με «κούρεμα» πιστωτών είναι αναπόφευκτη και επικείμενη, γι’ αυτό και η τράπεζα δεν προχωρά σε νέες αγορές ομολόγων, προκειμένου να αποφύγει ζημιές.

Αυτή η τακτική της ΕΚΤ εύλογα προκαλεί τις αγορές να δοκιμάσουν τα όρια πτώσης των τιμών των ομολόγων της περιφέρειας, με πρώτα βέβαια τα ελληνικά, για να διαπιστώσουν αν και σε ποια επίπεδα τιμών θα κάνει ξανά την εμφάνισή του το... ιππικό της ΕΚΤ. Προς το παρόν, παρότι η ελεύθερη πτώση, ιδιαίτερα των ελληνικών ομολόγων, καταλήγει σε ακρότητες που εκ των πραγμάτων δυσφημίζουν την ίδια την ευρωζώνη, η Φραγκφούρτη σιωπά επιδεικτικά.

Αναλυτές τονίζουν ότι με τη σημερινή άθλια εικόνα που εμφανίζει η διαπραγμάτευση των ελληνικών ομολόγων, η ΕΚΤ θα μπορούσε να προκαλέσει τεράστια πτώση των spread με ασήμαντης αξίας κινήσεις στην αγορά. Όταν η καθημερινή αξία των συναλλαγών στα ελληνικά ομόλογα μετά βίας φθάνει τα 50 εκατ. ευρώ, η ΕΚΤ μπορεί να φέρει τα... πάνω κάτω ακόμη και μερικές επιλεκτικές παρεμβάσεις αμελητέας αξίας, αλλά επιλέγει να μην τις κάνει. Επιπλέον, ο κίνδυνος να βρεθεί αντιμέτωπη η ΕΚΤ με κάποιο κύμα πωλήσεων ελληνικών ομολόγων, σε περίπτωση που παρέμβει, είναι ουσιαστικά αμελητέος, καθώς το «βάθος» στην πλευρά των πωλητών είναι πλέον πολύ μικρό.

Όσοι γνωρίζουν καλά πώς παίζεται το ευρωπαϊκό πολιτικό παιχνίδι στο προσκήνιο και το παρασκήνιο προειδοποιούν ότι θα ήταν λάθος να σπεύσει κάποιος να οδηγηθεί στο συμπέρασμα ότι οι τραπεζίτες «νίπτουν τας χείρας των» μπροστά στην κρίση χρέους της ευρωζώνης, αφήνοντας τις χώρες της περιφέρειας στο έλεος των αγορών.

Το πιθανότερο είναι ότι η ΕΚΤ παίζει το δικό της πολιτικό παιχνίδι, αφήνοντας τις αγορές να «ποδοπατήσουν» τα ομόλογα των ασθενέστερων οικονομιών: ουσιαστικά αφήνει την κρίση να εξελιχθεί χωρίς τις «μαγικές», εξισορροπητικές παρεμβάσεις της για να «σφίξει τα λουριά» στις πολιτικές ηγεσίες των πλουσιότερων οικονομιών της ευρωζώνης, καθώς διαπιστώνει ότι μόνο σε συνθήκες ακραίας πίεσης από τις αγορές οι πολιτικοί συμμορφώνονται με τις υποδείξεις των τραπεζιτών.

Οι τραπεζίτες βλέπουν με ανησυχία ότι ενισχύονται οι φωνές στην Γερμανία, την Φινλανδία αλλά και σε άλλες χώρες του πλούσιου Βορρά, που τάσσονται κατά της ενίσχυσης των περιφερειακών οικονομιών με νέα «πακέτα» στήριξης, θέτοντας υπό αμφισβήτηση όχι μόνο τη διάσωση της Πορτογαλίας, αλλά και την ίδια την ύπαρξη του μόνιμου Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας από το 2013. Όμως, στην ΕΚΤ γνωρίζουν ότι αυτές οι «αποκλίσεις» θα διορθωθούν, όπως συμβαίνει πάντα, αν στις αγορές επικρατήσει τέτοια αναταραχή, που θα θέσει υπό αμφισβήτηση ακόμη και την ίδια τη βιωσιμότητα της νομισματικής ένωσης.

Με αυτή τη στρατηγικοί, οι τραπεζίτες επιδιώκουν να «κλειδώσουν» τις αποφάσεις για την Πορτογαλία και το μόνιμο μηχανισμό στήριξης και ενδεχομένως να προκαλέσουν αναθεώρηση της απόφασης των ηγετών να μην εγκρίνουν την αγορά ομολόγων από το EFSF στη δευτερογενή αγορά, μια απόφαση που είναι γνωστό ότι είχε προκαλέσει έντονη δυσαρέσκεια στην Φραγκφούρτη, καθώς ανέτρεψε το σχεδιασμό της ΕΚΤ για «ξεφόρτωμα» των επικίνδυνων περιφερειακών ομολόγων, ώστε να συνεχισθεί χωρίς κινδύνους για την κεντρική τράπεζα το πρόγραμμα στήριξης που άρχισε τον περασμένο Μάιο.

Επιπλέον, ζητούμενο για τους τραπεζίτες είναι να βρεθεί μια φόρμουλα που θα αποτρέψει οριστικά την «πρόωρη» αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους (πριν από το 2013), την οποία όλοι στην Φραγκφούρτη χαρακτηρίζουν εν δυνάμει καταστροφική για τη σταθερότητα της ευρωζώνης. Αυτή η φόρμουλα θα πρέπει να έχει, σύμφωνα με την ΕΚΤ, δύο βασικά στοιχεία: να δεσμευθεί εκ νέου η Ελλάδα για λιτότητα και ιδιωτικοποιήσεις, αλλά να δεσμευθεί προκαταβολικά και η Ευρωπαϊκή Ένωση ότι το 2012 θα εγκρίνει νέο δάνειο προς τη χώρα μας, ώστε να καλύψει τις χρηματοδοτικές ανάγκες που μένουν ακάλυπτες από το δάνειο των 110 δισ. ευρώ και να αποφευχθεί μια αναδιάρθρωση χρέους.

Πρόκειται για ένα πολιτικό παιχνίδι των τραπεζιτών με ημερομηνία λήξεως, βεβαίως: στις 16 Μαΐου θα συναντηθούν οι υπουργοί Οικονομικών για να οριστικοποιήσουν το σχέδιο αντιμετώπισης της κρίσης, που θα πρέπει στην τελική του μορφή να εγκριθεί στη Σύνοδο Κορυφής του Ιουνίου. Μέχρι τότε, η Φραγκφούρτη φαίνεται να «ποντάρει» με το δικό της τρόπο στις επιθέσεις των αγορών, για να... σφυρηλατηθεί το φρόνημα των Ευρωπαίων ηγετών και να λάβουν όλες τις αποφάσεις που οι τραπεζίτες θεωρούν αναγκαίες για την υπέρβαση της κρίσης.

Στο μεταξύ, όμως, η «εκφοβιστική» αυτή τακτική δεν παύει να εγκυμονεί κινδύνους. Τι θα συμβεί, για παράδειγμα, αν η αναταραχή επηρεάσει τους καταθέτες της Ελλάδας ή της Πορτογαλίας και βρεθεί ξαφνικά η κεντρική τράπεζα αντιμέτωπη με μια απότομη φυγή καταθέσεων; Στην ΕΚΤ φαίνεται να πιστεύουν ότι αυτοί οι κίνδυνοι είναι πολύ μακρινοί και σε κάθε περίπτωση μπορούν να αντιμετωπισθούν αποτελεσματικά με τα εργαλεία της νομισματικής πολιτικής. Αυτό που προέχει για τους τραπεζίτες είναι να... επιστρέψουν οι πολιτικοί του Βορρά στο μαντρί!