Ο Κ. Σημίτης και η αλήθεια για την Goldman

Τι ήταν τελικά το swap χρέους του 2001, που συνομολόγησε η κυβέρνηση με την Goldman Sachs; Ήταν μια κολοσσιαία οικονομική απάτη εθνικής κλίμακας, για την απόκρυψη χρέους, που επέτρεψε στην Ελλάδα να μετάσχει στη νομισματική ένωση με πλαστά στοιχεία; Ή μια εντελώς αθώα και συνηθισμένη συναλλαγή;

Ο δημοσιογράφος της Monde, Μαρκ Ρος, προκάλεσε θυελλώδεις συζητήσεις με το βιβλίο του για την Goldman Sachs, στο οποίο περιλαμβάνει αρκετές αναφορές στο διαβόητο πλέον swap και προσπαθεί να υποστηρίξει την πρώτη εκδοχή. Ο πρώην πρωθυπουργός, Κ. Σημίτης, υπερασπίζοντας την υστεροφημία του, υποστήριξε χθες, σε συνέντευξή του που δημοσιεύθηκε στο «Βήμα», τη δεύτερη εκδοχή. Ποιος έχει δίκιο;

Βέβαιο είναι, ότι ο κ. Σημίτης έχει δίκιο σε πολλά από όσα λέει. Πράγματι, η συναλλαγή με την Goldman Sachs έγινε το 2001, όταν είχε πια «κλειδώσει» η συμμετοχή της Ελλάδας στο ευρώ. Άρα, ο Γάλλος δημοσιογράφος έχει άδικο σε ένα από τους βασικούς ισχυρισμούς του: όχι, το swap του 2001 δεν «έβαλε την Ελλάδα από το παράθυρο» στην ευρωζώνη, αφού είχε ήδη εγκριθεί η συμμετοχή της χώρας.

Δίκιο έχει, επίσης, ο κ. Σημίτης, όταν επιμένει ότι η συναλλαγή δεν ήταν τόσο μεγάλης εμβέλειας, όσο ισχυρίζεται ο Γάλλος δημοσιογράφος. Τα παλαιά δάνεια σε γιεν που μετατράπηκαν σε δάνεια σε ευρώ, με μια ευνοϊκή για την Ελλάδα ισοτιμία, άφησαν ένα λογιστικό «κέρδος» που δεν ξεπερνούσε το 2% του ΑΕΠ. Άρα, δεν πρόκειται για κάποια συμφωνία-μαμούθ, που άλλαξε πλήρως την εικόνα του δημοσίου χρέους, όπως θέλει να πείσει ο Γάλλος δημοσιογράφος.

Δίκιο έχει ο κ. Σημίτης και όταν υποστηρίζει ότι ήταν μια συναλλαγή που επιτρεπόταν τότε από τους κανόνες της Eurostat, όπως και όταν λέει ότι αντίστοιχες συναλλαγές είχαν γίνει και από άλλες χώρες της Ευρώπης (η Ιταλία είχε πρωταγωνιστικό ρόλο σε αυτά τα «κόλπα») και ήταν συνηθισμένες εκείνη την εποχή. Θα προσθέταμε, μάλιστα, ότι παρότι κάποιοι την «ανακάλυψαν» τώρα τελευταία, η συναλλαγή ήταν γνωστή από χρόνια και είχε εξηγηθεί επαρκώς από σχετικό άρθρο του περιοδικού “Risk”, πολύ πριν μετατραπεί σε λαϊκό ανάγνωσμα.

Τελικά, λοιπόν, άδικα δημιουργήθηκε όλος αυτός ο θόρυβος για το swap του 2001; Άδικα η Άνγκελα Μέρκελ έφθασε στο σημείο να επικαλεσθεί αυτή τη συναλλαγή πέρυσι, για να επικρίνει δριμύτατα την Goldman Sachs για τα «κόλπα» της;

Η απάντηση, όσο και αν φαίνεται περίεργο, μετά από όσα ήδη αναφέραμε, είναι «όχι»! Αυτή η συναλλαγή κατέληξε να προκαλέσει ένα μεγάλο σκάνδαλο και να παίξει μεγάλο ρόλο στο «ελληνικό δράμα»! Όχι για όσα έγιναν το 2001, που ήταν λίγο-πολύ μια υπόθεση ρουτίνας, αλλά για την εξέλιξη του θέματος μέχρι το 2009 και το 2010, όταν η Ελλάδα άρχισε να «φλερτάρει» με τη χρεοκοπία.

Εκείνο το αρχικό swap πρέπει να υπενθυμίσουμε ότι από το 2005 κατά μεγάλο μέρος του είχε φύγει από την Goldman Sachs, για να περάσει στο χαρτοφυλάκιο μεγάλης ελληνικής τράπεζας. Στο τέλος του 2008, με τη βοήθεια της Goldman και πάλι, το swap μετατράπηκε σε ένα νέο δομημένο προϊόν, για να μη χρειασθεί να γίνει μια μεγάλη πληρωμή εκ μέρους του Δημοσίου σε μια κρίσιμη χρονική στιγμή. Αυτή ήταν μια σημαντική «απόκρυψη» που έγινε τότε από την ελληνική κυβέρνηση, σε μια εποχή που ήδη είχε ξεσπάσει η διεθνής κρίση και η αγορά παρακολουθούσε όλο και προσεκτικότερα τις ελληνικές «αλχημείες».

Όχι μόνο αυτό, αλλά στις αρχές του 2009 το νέο δομημένο προϊόν τοποθετήθηκε ως κάλυμμα δανεισμού στην Τράπεζα της Ελλάδος από την ελληνική τράπεζα που το είχε στο χαρτοφυλάκιό της, για να πάρει μερικά δισεκατομμύρια ευρώ ρευστότητας, με τα οποία στήριξε τα ομόλογα και απέτρεψε την άνοδο των spread. Αργότερα, η ΕΚΤ έψαξε προσεκτικότερα το θέμα, βρήκε ότι το δομημένο αυτό προϊόν καταχρηστικά χρησιμοποιήθηκε σαν κάλυμμα δανεισμού, ζήτησε πίσω τα χρήματά της από την ελληνική τράπεζα και αυτή η υπόθεση έγινε ένας από τους λόγους που οδήγησαν στις τεράστιες πιέσεις στα ελληνικά ομόλογα.

Επιπλέον, ένας από τους όρους του δομημένου προϊόντος της Goldman όριζε ότι θα έπρεπε το Δημόσιο να εξοφλήσει το σύνολο της οφειλής (πάνω από 5 δις. ευρώ), αν η αξιολόγηση της Ελλάδας από την Moody’s υποχωρούσε κάτω από το «Α», κάτι που έγινε μερικούς μήνες αργότερα. Άρα, η Goldman γνώριζε πολύ καλά ότι κάποια στιγμή η «βόμβα» του swap/δομημένου προϊόντος θα «έσκαγε», γι’ αυτό και ενορχήστρωσε εκ του ασφαλούς το μεγάλο κερδοσκοπικό παιχνίδι κατά των ομολόγων.

Αυτό το swap, λοιπόν, του 2001, ήταν όταν συνάφθηκε η συμφωνία με την Goldman πράγματι μια «αλχημεία» ρουτίνας. Όμως, όπως εξελίχθηκε αργότερα η υπόθεση, από αλλεπάλληλους εσφαλμένους, αν όχι εγκληματικά ανόητους χειρισμούς ενός υπουργού Οικονομικών και ενός Έλληνα τραπεζίτη, μετατράπηκε πράγματι στην «πέτρα του σκανδάλου» της ελληνικής κρίσης.