Οι οίκοι αξιολόγησης είναι πιο ισχυροί όσο ποτέ. Μια εκτίμησή τους αρκεί για να πέσει μια χώρα στη δίνη των χρεών. Όμως οι φωνές ειδικών και πολιτικών που ζητούν την αποδυνάμωση των αμερικανικών οίκων πληθαίνουν. Το ζήτημα των οίκων αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας δεν ανήκει στα αγαπημένα των Ευρωπαίων πολιτικών.Σχεδόν κάθε φορά που οι πολιτικοί ανακοινώνουν μια καλή είδηση έρχεται αμέσως κάποιος οίκος αξιολόγησης με μια υποβάθμιση ή μια απειλή για υποβάθμιση.
Έτσι και όταν η Αγκελα Μέρκελ και ο Νικολά Σαρκοζί ανακοίνωναν πρόσφατα την εθελοντική συμμετοχή ιδιωτών στη νέα βοήθεια για την Ελλάδα. Το γαλλογερμανικό μήνυμα στις αγορές ήταν ’όλα θα πάνε καλά, μην ανησυχείτε’. Το βράδυ της ίδιας μέρας ο οίκος Moody´s απειλούσε την Ιταλία με υποβάθμιση υπονοώντας ότι η κρίση του χρέους επεκτείνεται. Λίγο αργότερα ο οίκος Fitch ανακοίνωνε ότι ακόμα κι αν οι επενδυτές αποδεχθούν ομόλογα μεγαλύτερες διάρκειας αυτό θα ισοδυναμούσε με στάση πληρωμών από την Ελλάδα. Το μήνυμα ήταν ξεκάθαρο: Η Ελλάδα έχει χρεοκοπήσει, έτσι ή αλλιώς.
Συνομωσία σε βάρος του ευρώ
Πολιτικοί, όπως ο αναπληρωτής επικεφαλής της κ.ο. των Γερμανών Σοσιαλδημοκρατών στο Βερολίνο Γιόαχιμ Πος, κάνουν λόγο ακόμα και για συνομωσία κατά του ευρώ. Σε συνέντευξή του στη Δυτικογερμανική Ραδιοφωνία (WDR) ο Γερμανός βουλευτής δήλωσε: «Παρατηρούμε το παιχνίδι των αμερικανικών οίκων αξιολόγησης με μεγάλη δυσαρέσκεια. Υπάρχουν και εκεί δυνάμεις που τάσσονταν κατά ενός κοινού ευρωπαϊκού νομίσματος πριν καν γεννηθεί το ευρώ».
Ανεξάρτητοι σχολιαστές δεδομένων και στοιχείων
Διαφορετική είναι η άποψη των οίκων αξιολόγησης, οι οποίοι αρέσκονται στο ρόλο μιας ανεξάρτητης φωνή της λογικής.
Ο επικεφαλής της Standard & Poor´s Γερμανίας Τόρστεν Χίνριχς λέει σχετικά: «Η αξία ενός οίκου αξιολόγησης βασίζεται αποκλειστικά στην εμπιστοσύνη των επενδυτών. Είμαστε ανεξάρτητοι σχολιαστές δεδομένων και στοιχείων. Η αξιολόγηση εκφράζει την ικανότητα του δανειολήπτη να επιστρέψει εγκαίρως και στο σύνολό της μια πίστωση. Σε περίπτωση που υπάρχουν αμφιβολίες για την αποπληρωμή ή στην περίπτωση της Ελλάδας βάσιμες αμφιβολίες, τότε ο οίκος αξιολόγησης θα πρέπει να αντιδράσει με υποβάθμιση».
Ο επικεφαλής του αμερικανικού οίκου αξιολόγησης στη Γερμανία είναι σαφής: Οι αξιολογήσεις δεν αποτελούν επιστήμη ακριβείας, αλλά μοιάζουν πολύ περισσότερο με την πρόγνωση του καιρού. Έτσι για παράδειγμα οι οίκοι δεν προέβλεψαν την πτώχευση του αμερικανικού ενεργειακού κολοσσού Enron και στην κρίση στην αγορά των ενυπόθηκων στεγαστικών δανείων, των λεγόμενων subprimes, έκαναν λάθος στην αξιολόγηση μια ολόκληρης κατηγορίας επενδυτικών προϊόντων.
Εταιρίες με στόχο το κέρδος
Η απουσία εμπιστοσύνης στους αμερικανικούς οίκους αξιολόγησης ενισχύει τις φωνές που ζητούν τη δημιουργία ενός αντίστοιχου ευρωπαϊκού οίκου ως αντίβαρο. Υπάρχουν όμως και φωνές που ζητούν την αποδυνάμωση των ισχυρότατων οίκων αξιολόγησης, όπως του οικονομολόγου καθηγητή Τόμας Στράουπχαρ, ο οποίος είναι επικεφαλής του Διεθνούς Οικονομικού Ινστιτούτου του Αμβούργου (HWWI): «Με την πρόταση για αποδυνάμωση θέλω να δείξω ότι δεν είναι δυνατόν ιδιωτικές εταιρίες που έχουν ως στόχο την αύξηση του τζίρου τους να εμφανίζονται ως παντοδύναμοι διαιτητές και να λαμβάνουν αποφάσεις που είναι δεσμευτικές για τρίτους».