Η Ευρωπαία υποψήφια για την ηγεσία του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου αποδείχτηκε κάθε άλλο παρά αχυράνθρωπος της Ευρώπης. Μέσα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα η Κριστίν Λαγκάρντ ασπάστηκε απόψεις που διαφέρουν ριζικά από όσα τολμάνε να λένε ή ενδεχομένως και να σκέφτονται οι πολιτικοί ηγέτες της Ευρωζώνης. Στη συνδιάσκεψη των κεντρικών τραπεζιτών που έγινε πριν μια βδομάδα στο Τζάκσον Χολ, η γενική διευθύντρια του ΔΝΤ παραβίασε τις δύο περισσότερο παγιωμένες ευρωπαϊκές θέσεις για την παρούσα κρίση. Πρώτον, είπε ότι μπορεί να υπάρξει υπερβολή από κάτι καλό – στη συγκεκριμένη περίπτωση υπερβολή μιας επιθετικής δημοσιονομικής σταθεροποίησης. Δεύτερον, υπαινίχθηκε ότι οι ευρωπαϊκές τράπεζες βρίσκονται σε πολύ χειρότερη κατάσταση από αυτή που θέλουν να μας κάνουν να πιστέψουμε τα ευρωπαϊκά τεστ αντοχής και οι δημόσιες διαβεβαιώσεις.
Οι Ευρωπαίοι έσπευσαν να εκφράσουν ρητά την ενόχλησή τους. Για παράδειγμα, πρώτος ο ομοεθνής της κ. Λαγκάρντ Γάλλος κεντρικός τραπεζίτης Κριστιάν Νουαγιέ έσπευσε να δηλώσει για την πρώην υπουργό της χώρας του πως ‘είτε οι επιτελείς του ΔΝΤ δεν την έχουν ενημερώσει σωστά είτε δεν αναφέρεται στις γαλλικές τράπεζες’, ενώ η Υπουργός Οικονομικών της Ισπανίας Έλενα Σαλγκάντο είπε ότι το ΔΝΤ έχει ‘προκατειλημμένες θέσεις’ και ότι ‘βλέπει μόνο την αρνητική πλευρά των πραγμάτων’. Μια βδομάδα μετά, δηλαδή χτες, ακολούθησε και η διαρροή του προσχεδίου της έκθεσης του ΔΝΤ που αναφέρει ότι οι ευρωπαϊκές τράπεζες μπορεί να έχουν κεφαλαιακό έλλειμμα ύψους 200 δις ευρώ προκαλώντας νέες ανατριχίλες στους Ευρωπαίους.
Κι όμως, η πρώην Υπουργός Οικονομικών της Γαλλίας και νυν διευθύντρια του ΔΝΤ έχει δίκιο. Πέρα από την χρήσιμη συμβολή της στην πολιτική συζήτηση ωστόσο, οι απόψεις που εξέφρασε καθώς και οι αντιδράσεις των Ευρωπαίων σε αυτές υποδεικνύουν πως η σημασία του ΔΝΤ είναι τόσο πολιτική όσο και τεχνική.
Η κ. Λαγκάρντ υπέδειξε κάτι που αποτελεί κοινό τόπο – ότι σε περίπτωση που η δημοσιονομική σύσφιξη είναι πολύ ταχεία μπορεί να πλήξει την ανάκαμψη της οικονομίας και να υπονομεύσει την αξιοπιστία των αγορών ομολόγων. Αλλά με τον τρόπο αυτό έπληξε τη θέση που αποτελεί την κυρίαρχη άποψη σήμερα στην Ευρωζώνη – ότι οι δημοσιονομικές περικοπές είναι η ενδεδειγμένη θεραπεία, ανεξάρτητα από τα συμπτώματα του ασθενούς – και όχι μόνο σε αυτήν. Πιθανόν να είχε στο μυαλό της και τη Βρετανία, που εμφανίζει οικονομική στασιμότητα καθόλου άσχετη με τις φιλόδοξες και επιτυχείς δημοσιονομικές περικοπές της κυβέρνησης Κάμερον.
Συν τοις άλλοις, ο διάχυτος πανικός των Ευρωπαίων σχεδιαστών πολιτικής απέναντι στην έκκληση Λαγκάρντ για επιβολή της αποκατάστασης της κεφαλαιακής βάσης των τραπεζών και για την επισήμανση τρύπας 200 δις ευρώ δείχνει ότι η νέα διευθύντρια του ΔΝΤ έχει αγγίξει ευαίσθητα νεύρα μέσα στους κύκλους που μέχρι πρόσφατα ανήκε και η ίδια.
Δεν μπορεί κανείς να ξέρει αν η Κριστίν Λαγκάρντ είδε το φως το αληθινό στην Αμερική με τη βοήθεια των νέων συμβούλων της ή αν ίσως τώρα δηλώνει ό,τι πάντα πίστευε και ως Υπουργός Οικονομικών της Γαλλίας δεν μπορούσε να το πει. Σε κάθε περίπτωση όμως προκαλεί ανησυχία η αντίθεση ανάμεσα στις σημερινές ειλικρινείς προειδοποιήσεις της κ. Λαγκάρντ και την ψευδή αισιοδοξία που εκπέμπουν οι περισσότεροι Υπουργοί Οικονομικών της Ευρωζώνης. Γιατί μας δείχνει ότι εκείνοι που είναι επιφορτισμένοι με τις αρμοδιότητες επίλυσης της κρίσης της Ευρωζώνης δεν αντέχουν να δουν την αληθινή κατάσταση των πραγμάτων και να καταλήξουν στα λογικά συμπεράσματα ή το κάνουν μεν, αλλά δεν μας το λένε για λόγους πολιτικής σκοπιμότητας.
Και στη μια και στην άλλη περίπτωση όλα αυτά δεν προμηνύουν τίποτα καλό για την Ευρωζώνη. Δεν είναι δυνατόν να ελπίζουμε σε αποτελεσματικές λύσεις όταν γίνεται κακή διάγνωση του προβλήματος. Οι πολιτικοί ηγέτες μπορεί να θεωρούν ως συλλογική τους ευθύνη να μην διαταράσσουν τις αγορές ή τους ψηφοφόρους τους. Αλλά επιμένοντας ότι όλα είναι υπό έλεγχο, καθιστούν ακόμη δυσκολότερη την επίλυση των προβλημάτων που – παρά τις καθησυχαστικές διαβεβαιώσεις τους – είναι πάντα εδώ, μαζί μας.