Μετά και τη χθεσινή κατάρρευση του τραπεζικού δείκτη στα χαμηλότερα επίπεδα της τελευταίας 15ετίας (!), το χρηματιστηριακό ταμπλό αποτυπώνει μια εντυπωσιακή αλλαγή στην άλλοτε κυριαρχούμενη από τις τράπεζες ελληνική οικονομία: οι τρεις κορυφαίες τράπεζες στην Ελλάδα άξιζαν λίγο περισσότερο από την Coca Cola - 3Ε! Αθροίζοντας την κεφαλαιοποίηση των τριών μεγαλύτερων τραπεζών της χώρας (Εθνική: 4,2 δισ., Eurobank: 1,6, Alpha: 1,7), διαπιστώνει κανείς ότι με 7,5 δισ. ευρώ μπορεί να αγοράσει σήμερα τις τράπεζες που ελέγχουν τα 2/3 της αγοράς. Την ίδια ώρα, η πιο επιτυχημένη κατά κοινή ομολογία βιομηχανία της χώρας αξίζει στο ΧΑ σχεδόν 6,8 δισ. ευρώ, περίπου δηλαδή όσο και οι τρεις μεγαλύτερες τράπεζες. Μάλιστα, σε μια επίδειξη (σχετικής) ισχύος, η μετοχή της Coca Cola χθες έκλεισε με οριακά κέρδη, την ώρα που ο δείκτης των τραπεζικών μετοχών «γκρεμιζόταν», με απώλειες σχεδόν 6%.
Τέτοιες συγκρίσεις θα έλεγε κανείς ότι προσφέρονται μόνο για εντυπωσιασμό, ή για καφενειακές συζητήσεις μεταξύ επενδυτών του ΧΑ, αν υπάρχει ακόμη αυτό το είδος στην Αθήνα. Όμως, έχουν μεγάλη ουσία ιδιαίτερα αυτή την περίοδο, καθώς αντανακλούν το «γύρισμα πλάτης» από τους επενδυτές στον τραπεζικό κλάδο, ακριβώς στη χρονική στιγμή που οι τράπεζες έχουν μεγαλύτερη ανάγκη από κάθε άλλη φορά τον... οβολό των μετόχων:
- Έγκυρες πληροφορίες αναφέρουν ότι τα αποτελέσματα των τεστ αντοχής που θα ανακοινωθούν την Παρασκευή, αμέσως μετά το κλείσιμο των αγορών στην Ευρώπη, για να έχουν κάτι να προβληματίζονται οι επενδυτές καθ’ όλη τη διάρκεια του Σαββατοκύριακου, δεν θα έχουν για τις ελληνικές τράπεζες εξίσου ευχάριστη κατάληξη με τα περσινά.
- Η Ευρωπαϊκή Τραπεζική Αρχή (EBA) δυσκόλεψε ακόμη περισσότερο το «κακό σενάριο» στο οποίο θα δοκιμασθεί η κεφαλαιακή αντοχή των τραπεζών, λίγο πριν ολοκληρωθούν οι έλεγχοι. Υποχρέωσε τις τράπεζες να υπολογίσουν σχηματισμό προβλέψεων για προβληματικά δάνεια σε μεγαλύτερο βαθμό από όσο είχαν ήδη υπολογίσει. Επιπλέον, ζήτησε, τυπικά ανεξάρτητα από το κυρίως «μενού» του ελέγχου, να υπολογίσουν τις πιθανές απώλειες από ενδεχόμενη υποβάθμιση των ομολόγων κατά τέσσερις βαθμίδες, δηλαδή στην κατηγορία της χρεοκοπίας, στην περίπτωση των ελληνικών ομολόγων. Σημειωτέον, μάλιστα, ότι οι τράπεζες θα υποχρεωθούν για πρώτη φορά να δημοσιοποιήσουν αναλυτικά την έκθεσή τους σε κρατικά ομόλογα, για να γνωρίζουν οι επενδυτές τι ακριβώς κρύβεται στα χαρτοφυλάκιά τους και να κάνουν τους δικούς τους υπολογισμούς.
- Πού καταλήγουν όλα αυτά; Σε ένα πολιτικό «παζάρι» για τα τελικά αποτελέσματα που θα ανακοινώσει η EBA! Αν η EBA δεν ελάμβανε σοβαρά υπόψη της τον κίνδυνο να προκληθεί πανικός σε καταθέτες και επενδυτές, τα αποτελέσματα των ελέγχων θα ήταν απογοητευτικά για τις ελληνικές τράπεζες. Επειδή, όμως, αποτελεί προτεραιότητα της Αρχής να αποφευχθεί τέτοιος πανικός, πιθανότατα δεν θα δούμε «κοψίματα» πολλών τραπεζών στα τελικά αποτελέσματα.
Προς τι, λοιπόν, η ανησυχία για τα αποτελέσματα των ελέγχων, αφού ο γενικός τίτλος θα είναι «το ελληνικό τραπεζικό σύστημα πέρασε τα τεστ αντοχής»; Πέρα από το γενικό τίτλο, που προορίζεται να... καλμάρει τα νεύρα καταθετών και επενδυτών, τα αποτελέσματα των τεστ θα επιδέχονται, σύμφωνα με τις πληροφορίες, μια δεύτερη, όχι και τόσο αισιόδοξη ανάγνωση.
Οι περισσότερες ελληνικές τράπεζες αναμένεται ότι θα εμφανισθούν να περνούν οριακά τον πήχη της ελάχιστης βασικής κεφαλαιακής επάρκειας, που ορίζεται σε 5% των σταθμισμένων σύμφωνα με τον κίνδυνο στοιχείων ενεργητικού, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη τα υβριδικά κεφάλαια.
Από αυτό το σημείο αρχίζουν οι «πονοκέφαλοι» για τους τραπεζίτες, καθώς η EBA έχει ξεκαθαρίσει ότι θα πάψει να πιέζει για αυξήσεις κεφαλαίων μόνο τις τράπεζες που θα περάσουν με άνεση το ελάχιστο όριο. Όσες βρεθούν «πάνω αλλά κοντά» στο ελάχιστο όριο θα βρεθούν υπό ασφυκτική πίεση για να αντλήσουν νέα κεφάλαια. Και επειδή οι κίνδυνοι που αντιμετωπίζει ιδιαίτερα το τραπεζικό σύστημα της Ελλάδας είναι πολύ σοβαρότεροι από αυτούς που αντιμετωπίζουν άλλες τράπεζες στην Ευρώπη, η πίεση για αύξηση κεφαλαίων δεν θα έχει «χαλαρά» χρονοδιαγράμματα. Ούτε θα γίνουν δεκτές αυτή την φορά οι αργόσυρτες διαδικασίες αύξησης κεφαλαίων, όπως είδαμε να συμβαίνει με την ΑΤΕ, που «κόπηκε» πέρσι το καλοκαίρι στα τεστ και ολοκλήρωσε την άντληση νέων κεφαλαίων μόνο από το Δημόσιο και τους αναδόχους-εγγυητές κάλυψης ένα χρόνο αργότερα.
Αυτή την φορά, οι τράπεζες θα βρεθούν υπό πίεση να τελειώνουν μέσα στο δεύτερο εξάμηνο του 2011 με τις αναγκαίες αυξήσεις κεφαλαίων. Και θα έχει ενδιαφέρον να δούμε πώς θα βρεθούν αυτά τα νέα κεφάλαια από την αγορά, όταν η απαξίωση του κλάδου βρίσκεται στα επίπεδα που περιγράψαμε στην εισαγωγή αυτού του κειμένου. Σε ορισμένες περιπτώσεις οι τραπεζίτες θα χρειασθεί να θυσιάσουν μερίδια σε κερδοφόρες θυγατρικές στο εξωτερικό, ενώ θα δούμε και αρκετές αντλήσεις κεφαλαίων με ομόλογα μετατρέψιμα σε μετοχές, που είναι «πολύ της μόδας», όπως έλεγε πρόσφατα ο κ. Ι. Κωστόπουλος της Alpha Bank, καθώς προστατεύουν σε κάποιο βαθμό τους μετόχους από τις αρνητικές επιπτώσεις μιας έκδοσης νέων μετοχών σε εξευτελιστικές τιμές.
Θα καταφέρουν και αυτή την φορά οι Έλληνες τραπεζίτες να ξεπεράσουν το σκόπελο της υποχρεωτικής άντλησης κεφαλαίων χωρίς να στραφούν στο Δημόσιο; Αυτό είναι το ερώτημα που απασχολεί όσους επενδυτές αποτιμούν σήμερα τις τρεις μεγαλύτερες τράπεζες περίπου όσο αξίζει η 3E. Αν δεν τα καταφέρουν, όπως λέει μονότονα στις τελευταίες της αξιολογήσεις η Κομισιόν, υπάρχει ως τελευταίο καταφύγιο για άντληση κεφαλαίων το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, το οποίο αναμένεται να διπλασιάσει σε 20 δισ. ευρώ τα διαθέσιμα κεφάλαιά του, όταν ολοκληρωθεί η διαπραγμάτευση για το δεύτερο δάνειο διάσωσης της Ελλάδας. Και αυτό ίσως να σημαίνει πολλά για το μέλλον των ελληνικών τραπεζών, καθώς οι «τροϊκανοί» δεν φαίνεται να συμμερίζονται την άποψη ότι τελικά οι τράπεζες θα καταφέρουν μόνες τους να αντέξουν στις υψηλές απαιτήσεις της συγκυρίας για συγκέντρωση πρόσθετων κεφαλαίων...