Εξαρτημένοι από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα

Συνεχείς είναι το τελευταίο διάστημα –και αρκετά πιεστικές- οι παραινέσεις προς τις ελληνικές τράπεζες από το υπουργείο Οικονομικών, την Τράπεζα της Ελλάδος και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, να προχωρήσουν το συντομότερο σε απεξάρτηση από τις φθηνές και άφθονες χρηματοδοτήσεις της κεντρικής τράπεζας. Όμως, οι ελληνικές τράπεζες δεν φαίνονται να βιάζονται ιδιαίτερα να… σταθούν στα πόδια τους, επιστρέφοντας σε κανονικές συνθήκες δανεισμού από την αγορά.

Αντίθετα, μάλιστα, όλα δείχνουν ότι η εξάρτηση των τραπεζών από την ΕΚΤ, λόγω του αποκλεισμού τους από τη διατραπεζική θα συνεχισθεί αρκετό καιρό ακόμη. Μόλις πρόσφατα, το υπουργείο Οικονομικών συμφώνησε με την τρόικα να προσφέρει άλλα 30 δις. ευρώ εγγυήσεων στις τράπεζες για να συνεχίσουν να δανείζονται από την ΕΚΤ.

Πρόκειται για το μεγαλύτερο «πακέτο» εγγυήσεων που έχει δοθεί από την αρχή της κρίσης του 2008, κάτι που αντανακλά τους φόβους, ότι μέσα στο επόμενο διάστημα η Ελλάδα και οι τράπεζες θα βρεθούν και πάλι στο επίκεντρο πιέσεων από τις αγορές, λόγω της αναμενόμενης ατελέσφορης διαπραγμάτευσης σε ευρωπαϊκό επίπεδο για την τελική λύση του ελληνικού προβλήματος και των υποβαθμίσεων των κρατικών ομολόγων και των τραπεζών, που αναμένεται να ακολουθήσουν.

Για τις ελληνικές τράπεζες, το ιδανικό ασφαλώς θα ήταν να μπορούσαν να δανείζονται επαρκή κεφάλαια και με χαμηλό κόστος από την αγορά, όπως συνέβαινε μέχρι και το 2008. Μέχρι να φθάσουμε, όμως, στο επιθυμητό σενάριο, υπάρχει σοβαρός λόγος να… απολαμβάνουν οι τράπεζες την εξάρτησή τους από την ΕΚΤ, αφού μάλιστα γνωρίζουν, ότι ο κίνδυνος να… τραβηχτεί απότομα το χαλί κάτω από τα πόδια τους είναι ουσιαστικό μηδενικός –η ΕΚΤ δεν έχει λόγους να αφήσει ένα τραπεζικό σύστημα να καταρρεύσει από έλλειψη ρευστότητας.

Ο σοβαρός λόγος είναι, ότι οι φθηνές χρηματοδοτήσεις της ΕΚΤ ήταν ο βασικότερος παράγοντας διατήρησης του υψηλού περιθωρίου κέρδους των ελληνικών τραπεζών, ακόμη και στις συνθήκες ακραίας κρίσης του 2010. Παρότι τα περιθώρια των τραπεζών μέσα στην κρίση για ανατιμολόγηση των χορηγήσεων (αύξηση επιτοκίων) ήταν πολύ στενά, το πάμφθηνο χρήμα της ΕΚΤ επέτρεψε στις τράπεζες να διατηρήσουν αξιοζήλευτους δείκτες καθαρού περιθωρίου επιτοκίου (Net Interest Margin – NIM) ακόμη και μέσα στο 2010.

Σύμφωνα με στοιχεία και προβλέψεις της Piraeus Securities, το NIM της Εθνικής την τελευταία καλή χρονιά για το τραπεζικό σύστημα (2008) ήταν 3,7%. Μέσα στην κρίση του 2010, η τράπεζα «διέσωσε» το περιθώριό της, που εκτιμάται ότι διαμορφώθηκε στο 3,5%. Αντίστοιχα, για την Alpha τα ποσοστά ήταν 3% το 2008 και 2,7% το 2010, για την Eurobank 3,2% και 2,7% και για την Τράπεζα Πειραιώς 2,3% και 2,1%.

Ουσιαστικά, δηλαδή, παρότι όλοι διεκτραγωδούν τις επιπτώσεις της κρίσης ρευστότητας στο τραπεζικό σύστημα, οι μεγαλύτερες ελληνικές τράπεζες κατάφεραν, χάρη στην ΕΚΤ, να διανύσουν ένα εξαιρετικά δύσκολο έτος κρίσης με περιθώρια κέρδους πολύ κοντά στα υψηλά ποσοστά του 2008 και πάντως αξιοζήλευτα σε διεθνές επίπεδο.

Αρκεί να αναφερθεί, ότι η βρετανική Lloyd’s TSB, που επίσης διασώθηκε με γενναίες χορηγήσεις ρευστότητας από την Τράπεζα της Αγγλίας, κατάφερε το 2010, σύμφωνα με τα αποτελέσματα που ανακοίνωσε χθες, να ενισχύσει το καθαρό περιθώριο επιτοκίου της στο 2,1%, ποσοστό που θεωρήθηκε εντυπωσιακά υψηλό και αναμένεται να μειωθεί φέτος, όσο η τράπεζα θα περιορίζει το δανεισμό της από την Τράπεζα της Αγγλίας και θα επανέρχεται στην αγορά για χρηματοδότηση. Ακόμη και αυτό το υψηλό για τα διεθνή δεδομένα περιθώριο, όμως, φαίνεται πολύ χαμηλό για τα δεδομένα των ελληνικών τραπεζών, που κατάφεραν να… σπάσουν τα κοντέρ ακόμη και στη διάρκεια ενός «μαύρου έτους» για την ελληνική οικονομία.

Το συμπέρασμα που αβίαστα εξάγεται είναι, ότι οι ελληνικές τράπεζες έχουν κάθε λόγο να αισθάνονται ικανοποίηση για τη… διατήρηση της εξάρτησής τους από την ΕΚΤ. Αν υποχρεωθούν με βίαιο τρόπο μέσα στο δεύτερο εξάμηνο του 2011 να χρηματοδοτηθούν με τις δικές τους δυνάμεις από τη διατραπεζική αγορά, θα χρειασθεί να «ματώσουν» για να ξαναδούν τα περιθώρια επιτοκίου του 2010 και κατά πάσα πιθανότητα δεν θα το καταφέρουν.