Αναίμακτη αναδιάρθρωση, ή… σφαγή τραπεζών;

Κατηγορηματικό «όχι» στα σενάρια αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους, μέσω της επαναγοράς των ελληνικών ομολόγων στις «χτυπημένες», τρέχουσες τιμές της αγοράς, είπαν χθες, με συνεντεύξεις στον κυριακάτικο Τύπο, ο Γιώργος Παπακωνσταντίνου και ο Γ. Προβόπουλος. Την ίδια στιγμή, όμως, η εκρηκτική άνοδος των τραπεζικών μετοχών στο ΧΑ ερμηνεύεται σαν ένα «ναι» ανακούφισης από την αγορά σε αυτά ακριβώς τα σενάρια. Θα είναι, λοιπόν, «αναίμακτη» για τις τράπεζες μια αναδιάρθρωση χρέους με επαναγορά ομολόγων, ή θα οδηγήσει σε «σφαγή»;

Ο Ζαν Κλωντ Γιούνκερ, εκ των «πατέρων» του ευρώ και μόνιμος προεδρεύων του Eurogroup, λέει σε συνέντευξη που δημοσιεύεται σήμερα στο “Spiegel”, ότι η αναδιάρθρωση χρέους των υπερχρεωμένων χωρών της ευρωπαϊκής περιφέρειας, με χαμηλότοκα δάνεια από το EFSF και επαναγορά των ομολόγων τους στις τρέχουσες, χαμηλές τιμές της αγοράς είναι μια πρόταση που θα πρέπει να συζητηθεί. «Θα ήταν λάθος να δημιουργούμε ταμπού», τονίζει ο Γιούνκερ.

Στον αντίποδα, ο κ. Γ. Προβόπουλος προβάλλει ως… δυναμικός υποστηρικτής αυτού του «ταμπού». «Η αναδιάρθρωση θα πυροδοτούσε ανεξέλεγκτες αντιδράσεις και θα είχε αρνητικές συνέπειες για τα ασφαλιστικά ταμεία, τις τράπεζες και όσους κατέχουν κρατικούς τίτλους. Το κόστος της θα ήταν πολύ μεγαλύτερο από το κόστος της δημοσιονομικής προσαρμογής. Ακόμα και η απλή συζήτηση γι΄ αυτή, θεωρώ πως ζημιώνει τον τόπο», τονίζει ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος σε δηλώσεις του στο «Έθνος της Κυριακής».

Το «βέτο» Προβόπουλου σε οποιαδήποτε σκέψη αναδιάρθρωσης χρέους εκφράζει την κοινή συνισταμένη των θέσεων των Ελλήνων εμπορικών τραπεζιτών. Όπως έχει αποκαλύψει το «Β», οι τραπεζίτες έχουν δηλώσει έτοιμοι να αποδεχθούν, στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής συζήτησης που διεξάγεται για το ελληνικό πρόβλημα, μόνο μια «ήπια» λύση αναδιάρθρωσης του χρέους, απορρίπτοντας κάθε ιδέα απώλειας επί της ονομαστικής αξίας των ομολόγων που κατέχουν οι τράπεζες.

Διεθνείς αναλυτές προβλέπουν, ότι οι ευρωπαϊκές και οι ελληνικές τράπεζες θα μπλοκάρουν κάθε προσπάθεια εθελοντικού «κουρέματος» πιστωτών του Ελληνικού Δημοσίου:

- Τα ασφαλιστικά ταμεία και άλλα χαρτοφυλάκια συλλογικών επενδύσεων, ελληνικά και διεθνή, έχουν ήδη «γράψει» στα βιβλία τους τις ζημιές από τα ελληνικά ομόλογα, καθώς τα αποτιμούν με βάση τις αξίες αγοράς. Αρκετοί εξ αυτών έχουν αγοράσει ομόλογα στη διάρκεια της κρίσης που άρχισε από το φθινόπωρο του 2009 σε πολύ χαμηλές τιμές. Συνεπώς, σε περίπτωση επαναγοράς των ομολόγων από το Ελληνικό Δημόσιο με δάνειο από το EFSF αυτοί οι οργανισμοί δεν θα υποστούν νέες ζημιές, πέραν όσων ήδη έχουν λογιστικοποιηθεί. Αντίθετα, θα μπορούσε να ειπωθεί ότι θα έχουν μια δυνατότητα να αφήσουν οριστικά πίσω τους την ελληνική κρίση, λαμβάνοντας μετρητά για τις επενδύσεις τους σε ομόλογα, τα οποία θα μπορέσουν να αξιοποιήσουν σε άλλες τοποθετήσεις.

- Για τις τράπεζες δεν ισχύουν τα παραπάνω. Αφενός, έχουν τη δυνατότητα να μετατρέπουν τα ελληνικά «τοξικά» ομόλογα σε ρευστότητα μέσω των μηχανισμών χρηματοδότησης της ΕΚΤ (έστω και με ένα «κούρεμα» που φθάνει το 11% σήμερα). Αφετέρου, κυρίως οι ελληνικές τράπεζες, έχουν μεταφέρει τα ελληνικά ομόλογα στα τραπεζικά από τα επενδυτικά χαρτοφυλάκια. Αυτό σημαίνει, ότι καταγράφουν την αξία τους στην ονομαστική τιμή, χωρίς να επιβαρύνονται τα κεφάλαιά τους με διαγραφές, εξαιτίας της μείωσης της αξίας των ομολόγων στην αγορά.

- Συνεπώς, σε περίπτωση επαναγοράς του ελληνικού χρέους στις τρέχουσες τιμές του, που φθάνουν κατά μέσο όρο στο 71% της ονομαστικής τους αξίας, οι τράπεζες θα υποστούν διπλή πίεση σε ρευστότητα και σε κεφαλαιακή επάρκεια, μικρή για τις ευρωπαϊκές, τεράστια για τις ελληνικές: υπολογίζεται ότι θα χάσουν περί τα 10 δις. ευρώ ρευστότητας, την οποία θα πρέπει να εξασφαλίσουν από άλλες πηγές και τουλάχιστον 12 δις. ευρώ από την κεφαλαιακή τους βάση, τα οποία θα πρέπει άμεσα να αναπληρωθούν με αυξήσεις κεφαλαίου τουλάχιστον κατά 10 δις. ευρώ . Επειδή θα είναι πολύ δύσκολο να καλύψουν αυτά τα κεφάλαια από την αγορά, το πιθανότερο είναι ότι θα δούμε μια εκτεταμένη προσωρινή κρατικοποίηση μεγάλου μέρους του τραπεζικού συστήματος, μέσω του ελληνικού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας.

Εκθέσεις διεθνών οίκων, όπως πρόσφατα της Royal Bank of Scotland, εκτιμούν ότι αυτός είναι ο βασικός λόγος, που θα οδηγηθεί σε αποτυχία μια προσπάθεια αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους με επαναγορά ομολόγων: οι ευρωπαϊκές και οι ελληνικές τράπεζες θα αρνηθούν να πουλήσουν τα ομόλογα που κατέχουν. Έτσι, σύμφωνα με υπολογισμούς της RBS, το ελληνικό χρέος θα μειωθεί με αυτό τον τρόπο κατά το πολύ μικρό ποσό των 12 δις. ευρώ περίπου. Με τον ίδιο υπολογισμό, αντί να φθάσει στην κορύφωσή του το ελληνικό χρέος στο 165% του ΑΕΠ, θα φθάσει στο 153%, που και πάλι θα είναι αδύνατο να εξυπηρετηθεί ομαλά.

Οι τραπεζίτες επιθυμούν να μην ανοίξει καν αυτή η συζήτηση επίσημα σε ευρωπαϊκό επίπεδο, γιατί γνωρίζουν ότι υπάρχει ένας απλός τρόπος να υποχρεωθούν έμμεσα να συμμετάσχουν στη διαδικασία επαναγοράς του ελληνικού χρέους από το Δημόσιο. Αν αποφασισθεί σε ευρωπαϊκό επίπεδο αυτή η διαδικασία, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα μπορεί με μια απόφασή της να υποχρεώσει όλες τις τράπεζες υπό την εποπτεία της να δεχθούν την προσφορά επαναγοράς των ελληνικών ομολόγων: η ΕΚΤ δεν έχει παρά να επανέλθει στους κανόνες αποδοχής καλυμμάτων δανεισμού που ίσχυαν πριν την ελληνική κρίση, δηλαδή να αποδέχεται ως καλύμματα μόνο ομόλογα που θα έχουν αξιολόγηση “investment grade” από δύο τουλάχιστον οίκους αξιολόγησης.

Τα ελληνικά ομόλογα αξιολογούνται ως “junk” («σκουπίδια») και από τους τρεις οίκους αξιολόγησης και σε αυτή την περίπτωση θα τεθούν εκτός μηχανισμών χρηματοδότησης της ΕΚΤ και θα υποχρεωθούν οι ελληνικές τράπεζες να επιστρέψουν μεγάλο μέρος της ρευστότητας που έχουν αποσπάσει, η οποία έφθασε τα 95 δις. ευρώ τον Νοέμβριο. Έτσι, οι τράπεζες δεν θα έχουν άλλη επιλογή από το να πουλήσουν στο Ελληνικό Δημόσιο τα ομόλογα, έστω και σε «χτυπημένες» τιμές. Με τον τρόπο αυτό, θα προχωρήσει μια αρκετά εκτεταμένη αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους, που θα αφαιρέσει 20-30% από την ονομαστική αξία του και θα βελτιώσει αποφασιστικά τις δυνατότητες βιώσιμης εξυπηρέτησής του. Μεγάλοι χαμένοι σε αυτό το σενάριο, για λόγους που εύκολα γίνονται αντιληπτοί, θα είναι οι μέτοχοι και τα κορυφαία διοικητικά στελέχη των ελληνικών τραπεζών.

Πάντως, παρά τις αντιδράσεις τους, οι ελληνικές τράπεζες ίσως χρειασθεί τελικά να ζήσουν με ένα σενάριο «βαριάς» αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους. Η Γερμανία, όπως και οι άλλες πέντε χώρες της ευρωζώνης με κορυφαίες πιστοληπτικές αξιολογήσεις τριπλού «Α», δεν φαίνονται διατεθειμένες να προσφέρουν μέσα από το EFSF τη ρευστότητα που χρειάζονται οι χώρες του ευρωπαϊκού Νότου για να μην «πνιγούν στα χρέη», λόγω των υψηλών επιτοκίων δανεισμού από τις αγορές, αν δεν εξασφαλίσουν πρώτα, ότι θα είναι βιώσιμη στο μέλλον η εξυπηρέτηση του χρέους των χωρών που θα λάβουν τη στήριξη. Σε αντίθετη περίπτωση, οι κρατικές εγγυήσεις υπέρ του EFSF θα υπάρχει σοβαρός κίνδυνος να καταπέσουν, επιβαρύνοντας τους προϋπολογισμούς των ισχυρότερων χωρών της ευρωζώνης. Αυτό φοβούνται οι Γερμανοί, γι’ αυτό και έχει αρχίσει να συζητείται με όλο και αυξανόμενη ένταση η πιθανότητα αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους, όσο πλησιάζει η ώρα των τελικών αποφάσεων της Ευρώπης για τη στρατηγική εξόδου από την κρίση χρέους…