Μήνυμα για τη συνέχεια του κράτους έστειλε στη διεθνή κοινότητα το κορυφαίο στέλεχος του ΣΥΡΙΖΑ κ. Γιάννης Δραγασάκης, μιλώντας σε συνέδριο του Economist στην Αθήνα την Τρίτη το βράδι.Ο υποψήφιος βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ διαχώρισε τη δανειακή σύμβαση από το μνημόνιο λέγοντας ότι τη δανειακή σύμβαση την αποδέχεται ο ΣΥΡΙΖΑ αλλά θα την επαναδιαπραγματευθεί, ενώ το μνημόνιο δεν το αποδέχεται και γι' αυτό θα ετοιμάσει το δικό του πρόγραμμα. Η βραδιά σφραγίστηκε από μια έντονη ανταλλαγή επιχειρημάτων ανάμεσα στον κ. Δραγασάκη και τον υπουργό Οικονομικών κ. Γκίκα Χαρδούβελη για το θέμα της διαπλοκής, η οποία, όμως δεν είχε συνέχεια.
Αναγνωρίζουμε ότι υπάρχουν δανειακές συμβάσεις που δεσμεύουν τη χώρα άρα και εμάς, αλλά θέλουμε να τις αλλάξουμε» δήλωσε ο κ. Δραγασακης στη συζήτηση με τον κ. Χαρδούβελη. Ωστόσο άφησε σαφώς να εννοηθεί ότι ο ΣΥΡΙΖΑ δεν θα επιδιώξει την ολοκλήρωση της τρέχουσας αξιολόγησης από την τρόικα, επισημαίνοντας ότι θα συνομιλήσει με τους θεσμούς που την συναποτελούν, άρα και το ΔΝΤ, αλλά όχι όμως με την ίδια την τριμερή.Το μνημόνιο δεν το αναγνωρίζουμε γι' αυτό προτείνουμε διό μας πρόγραμμα, υποστήριξε ο υποψήφιος βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ.
Ο κ. Δραγασάκης τόνισε ότι ο ΣΥΡΙΖΑ δεν καλείται να ανατρέψει τον καπιταλισμό αλλά να συμβάλλει στη διάσωση της κοινωνίας. Πρέπει όλοι να συμφωνήσουν ότι η βούληση του λαού θα γίνει σεβαστή αλλιώς υπάρχει πρόβλημα με τη δημοκρατία κάτι που ενδιαφέρει και τους Ευρωπαίους.
Ο κ. Δραγασάκης απαντώντας σε ερώτηση αν υπάρχουν επαφές με τη Γερμανία απάντησε ότι «δεν κάνουμε μυστική διπλωματία αλλά δεν είμαστε και κλεισμένοι στο καβούκι μας. Σεβόμαστε πάρα πολύ την κυρία Μέρκελ και τον κ. Σόιμπλε και προσέχουμε αυτά που λένε. Θα ζητήσουμε χρόνο, για να παρουσιάσουμε το πρόγραμμά μας, το οποίο θα περιέχει τέσσερα κεφάλαια».
Η ομιλία Χαρδούβελη
«Μετά τις εκλογές της 25ης Ιανουαρίου, για την κυβέρνηση που θα προκύψει, δεν υπάρχει η άνεση και η πολυτέλεια χρόνου» δήλωσε ο υπουργός Οικονομικών κ. Χαρδούβελης, στη συζήτηση με τον κ. Δραγασάκη.
«Σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα θα πρέπει να ληφθούν αποφάσεις λόγω των ασφυκτικών χρονικών προθεσμιών. Πρέπει να κλείσει και η τελευταία αξιολόγηση του 2ουΠρογράμματος Οικονομικής Προσαρμογής, έως τις 28/2/2014» σημείωσε ο υπουργός Οικονομικών.
Ο ίδιος σημείωσε ότι αν υπάρξει καθυστέρηση αυτό θα σημάνει απώλεια 7,2 δις. ευρώ από τα δάνεια ΕΕ και του ΔΝΤ, την επιστροφή των 11,4 δισ. ευρώ από το «μαξιλάρι» του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, ότι «η Ελλάδα θα βρεθεί μόνη της να αντιμετωπίσει τις αγορές, όποτε τις χρειαστεί» και ότι «η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα από την 1η Μαρτίου θα σταματήσει την παροχή της συνήθους ρευστότητας».
«Δεν θα υπάρχει ευρωπαϊκός μηχανισμός στήριξης, κανένα δηλαδή "μαξιλάρι" ασφαλείας. Ας μην ξεχνάμε ότι μόλις σήμερα η Ευρωπαϊκή Τράπεζα για την Ανασυγκρότηση και την Ανάπτυξη (EBRD) "πάγωσε" τα σχέδια για χρηματοδότηση 3-6 δις. ευρώ για την ελληνική οικονομία. Αναμένουν λύση στο πρόβλημα της πολιτικής αβεβαιότητας» ανάφερε ο κ. Χαρδούβελης.
«Ήδη τρείς από τις τέσσερις τράπεζες έχουν αιτηθεί την συμμετοχή στο ELA προβλέποντας ότι οι ανάγκες τους σε ρευστότητα θα αυξηθούν την επόμενη περίοδο κυρίως εξαιτίας της αβεβαιότητας που συνεπάγονται οι πολιτικές εξελίξεις» τόνισε προσθέτοντας τα εξής: «Η αργοπορία συνεπάγεται δυσκολίες στις πληρωμές του δημοσίου και δυσκολίες στη χρηματοδότησή του».
Κλείνοντας την ομιλία του ο κ. Χαρδούβελης είπε ότι: «αν δεν σας τρόμαξα πολύ με αυτά που είπα μπορώ να σας τρομάξω περισσότερο. Φανταστείτε να έχετε τον ίδιο Πρωθυπουργό και υπουργό Οικονομικών για άλλα τέσσερα χρόνια».
Το συντονισμό του διαλόγου, που επικεντρώθηκε στην επόμενη μέρα των εκλογών, έκανε το στέλεχος του Economist κ. Ντάνιελ Φράνκλιν.
Ολόκληρη η παρέμβαση του υπουργού Οικονομικών:
«H EKT αναμένεται να ανακοινώσει στις 22 Ιανουαρίου 2014 τις λεπτομέρειες του Προγράμματος Ποσοτικής Χαλάρωσης που αναμένεται να εφαρμόσει την επόμενη περίοδο. Σύμφωνα με όσα γνωρίζουμε και αν υποθέσουμε ότι το συνολικό ύψος του Προγράμματος Ποσοτικής χαλάρωσης είναι €550 δις, τότε το συνολικό ύψος των ελληνικών ομολόγων που θα αγόραζε η ΕΚΤ ανέρχεται σε περίπου €15,9 δις (2,9%*550).
Δεν γνωρίζουμε ποια θα είναι τελικά η απόφαση της ΕΚΤ όσον αφορά την ποσοτική χαλάρωση. Γνωρίζουμε όμως ότι:
• Η Ελλάδα έχει τον υψηλότερο αποπληθωρισμό στην Ευρώπη, το υψηλότερο χρέος και τα υψηλότερα επιτόκια δανεισμού. Με άλλα λόγια είμαστε και θεωρητικά και πρακτικά ο ιδανικός αποδέκτης του Προγράμματος Ποσοτικής Χαλάρωσης. Επομένως, δεν θα πρέπει το παραπάνω ποσό να περιοριστεί, δηλαδή να τεθούν επιπλέον όροι όπως π.χ. η πιστοληπτική αξιολόγηση της χώρας κτλ.
• Υπάρχει, βέβαια, η προειδοποίηση της ΕΚΤ για μη χρήση του προγράμματος της ποσοτικής χαλάρωσης αν η χώρα πάψει να βρίσκεται υπό πρόγραμμα. Σήμερα, όμως βρίσκεται σε πρόγραμμα.
Το Πρόγραμμα Ποσοτικής Χαλάρωσης δεν είναι αρκετό από μόνο του για να λύσει τα προβλήματα ρευστότητας της ελληνικής οικονομίας. Είναι όμως, ένα ακόμη εργαλείο άσκησης νομισματικής πολιτικής, που ενισχύει τη ρευστότητα και, βραχυπρόθεσμα, τη ζήτηση αγαθών και υπηρεσιών στην ελληνική οικονομία.
Έρχομαι τώρα στην επόμενη εβδομάδα. Μετά τις εκλογές της 25ης Ιανουαρίου, για την κυβέρνηση που θα προκύψει, δεν υπάρχει η άνεση και η πολυτέλεια χρόνου. Σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα θα πρέπει να ληφθούν αποφάσεις λόγω των ασφυκτικών χρονικών προθεσμιών.
Πρέπει να κλείσει και η τελευταία αξιολόγηση του 2ουΠρογράμματος Οικονομικής Προσαρμογής, έως τις 28/2/2014. Με επανεκλογή της παρούσας κυβέρνησης, αυτό είναι εφικτό να γίνει.
Εάν κλείσει η αξιολόγηση, τότε η Ελλάδα θα εισπράξει €7,2 δις και θα έχει πρόσβαση στην χρηματοδότηση της ΕΚΤ.
Η Ελλάδα θα μπει σε μια νέα σχέση με τους Ευρωπαίους εταίρους μας για περίπου ένα χρόνο.
Πώς περιγράφεται αυτή η σχέση;
- Η χώρα θα καθορίσει μαζί με τους Ευρωπαίους εταίρους, τους όρους που θα διέπουν τον ευρωπαϊκό προληπτικό μηχανισμό στήριξης, τον ECCL (EnhancedConditions Credit Line). Το ποσό της πιστωτικής αυτής γραμμής αναμένεται να προέλθει από την επιστροφή του μεγαλύτερου ποσού, περίπου €10 δις, από το ΤΧΣ.
- Η ύπαρξη του ECCL θα μειώσει και τα επιτόκια δανεισμού του ελληνικού δημοσίου από τις αγορές. Η χώρα θα έχει ικανοποιητική πρόσβαση στην χρηματοδότηση των αναγκών της από την ελεύθερη αγορά.
- Θα διαπραγματευτεί η ίδια η χώρα μας και τους όρους συμμετοχής της. Στο ECCL θα συμπεριληφθεί μικρός αριθμός διαρθρωτικών οροσήμων, που απαιτείται η χώρα να πληροί. Αυτά θα περιλαμβάνουν δράσεις από το 2ο Πρόγραμμα Οικονομικής Προσαρμογής που δεν τελείωσαν το 2014, αλλά και άλλες δράσεις, αποκλειστικά δικές μας, που προέρχονται από το δικό μας ελληνικό Πρόγραμμα οικονομικής ανάπτυξης.
Η σχέση με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο θα μπορούσε να μεταβληθεί σε πιστοληπτική γραμμή στήριξης (precautionary agreement), σε αντιστοιχία με το ευρωπαϊκόECCL. Σύμφωνα με το υπάρχον πρόγραμμα, από το ΔΝΤ θα παίρναμε πέραν από τα €3,6 δις του 2014, επιπλέον δάνεια το 2015 και στο πρώτο τρίμηνο του 2016 περίπου €9 δις. Το ποσό αυτό μετατρέπεται σε πιστοληπτική γραμμή.
Η γρήγορη επίτευξη της συμφωνίας θα επιτρέψει την στροφή του ενδιαφέροντος στην πραγματική οικονομία. Ήδη η οικονομία το 2014 αναμένεται να καταγράψει θετικό πραγματικό ρυθμό ανάπτυξης στο 0,7%.
Για το 2015 είναι ακόμη δυνατή – αν δεν χαθεί σημαντικός χρόνος από την εκλογική διαδικασία και τη νέα διαπραγμάτευση - η επίτευξη ρυθμού ανάπτυξης κοντά στον επίσημο στόχο του 2,9%.
Η επιτυχία της αναπτυξιακής πολιτικής της χώρας για το 2015 θα εξαρτηθεί από την ικανότητα της οικονομίας να προσελκύσει ξένες επενδύσεις (οι επενδύσεις αναμένεται να αυξηθούν κατά 11,7%) και να στραφεί προς ένα νέο εξωστρεφές υπόδειγμα παραγωγής.
Κρίσιμος εδώ είναι ο ρόλος των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων. Τόσο αυτών που εφαρμόστηκαν στα πλαίσια του 2ου Προγράμματος Οικονομικής Πολιτικής που τελειώνει, όσο και αυτών που η νέα κυβέρνηση είναι αναγκαίο να εφαρμόσει από εδώ και πέρα.
Η χώρα είναι αναγκαίο να αναλάβει την ιδιοκτησίαεφαρμογής του μεταρρυθμιστικού προγράμματος. Δεν θα εφαρμόσουμε μεταρρυθμίσεις επειδή αυτό θα ορίζεται στη νέα σύμβαση για την προληπτική πιστωτική γραμμή αλλά γιατί μόνο με μεταρρυθμίσεις δημιουργείται μια ανταγωνιστική οικονομία και επιστρέφει η χώρα σε ένα βιώσιμο υπόδειγμα ανάπτυξης.
Σκοπός της νέας μεταρρυθμιστικής προσπάθειας από εδώ και πέρα θα πρέπει να είναι:
• η ενίσχυση των θεσμών της ελληνικής οικονομίας, με έμφαση στη δικαιοσύνη, το εκπαιδευτικό σύστημα και το δημόσιο τομέα,
• η περαιτέρω ενίσχυση του ανταγωνισμού στην εσωτερική αγορά και των δομών που θα επιτρέψουν την προσέλκυση νέων επενδύσεων (συνέχιση της απελευθέρωσης της αγοράς προϊόντων με έμφαση στην αγορά χονδρικής (wholesale market) με βάση την σχετική μελέτη του ΟΟΣΑ (OECD Toolkit 2).
• η στροφή προς την εξωστρέφεια,
• η σταδιακή εφαρμογή ενός προγράμματος φοροαπαλλαγών τόσο στους ιδιώτες όσο και στις επιχειρήσεις με έμφαση σε αυτούς που έχουν πληγεί περισσότερο τα τελευταία χρόνια. Βασική προϋπόθεση εδώ είναι η διατήρηση συνετής δημοσιονομικής πολιτικής. Δεν μπορούμε να δημιουργήσουμε νέα γενιά ελλειμμάτων.
Το νέο μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα θα επιτρέψει την αξιοποίηση συγκριτικών πλεονεκτημάτων σε τομείς όπως, π.χ. ο τουρισμός, η ναυτιλία, τα αγροτικά προϊόντα και η φαρμακοβιομηχανία αλλά και η ενίσχυση νέων τομέων όπως η ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές, η έρευνα και τεχνολογία, οι συνδυασμένες μεταφορές (logistics), κτλ.
Τέλος, στο πλαίσιο προσδιορισμού της νέας σχέσης με τους εταίρους της ευρωζώνης, είναι καλή στιγμή να ανοίξει και η συζήτηση για τα μέτρα ελάφρυνσης του χρέους. Όσον αφορά το χρέος, αυτό εξυπηρετείται χωρίς προβλήματα. Οι τόκοι είναι χαμηλοί. Δεν αποτελεί πονοκέφαλο στην οικονομική πολιτική τουλάχιστον για 7 χρόνια. Επίσης, η μέση διάρκειά του είναι 17 χρόνια από 6 χρόνια που ήταν το 2011. Τι λοιπόν μπορούμε να πετύχουμε και τι όχι.
α. Κούρεμα δεν συζητείται από τους εταίρους. Επειδή απαιτείται ομοφωνία, δεν βλέπω εφικτή την αποδοχή ενός τέτοιου αιτήματος προς την πλευρά των επίσημων δανειστών.
β. Η νέα κυβέρνηση πιθανόν να καταλήξει σε συμφωνία που θα περιλαμβάνει τηνεπιμήκυνση της διάρκειας λήξης των δανείων του επίσημου τομέα
γ. Και πιθανόν στην μετατροπή επιτοκίων από κυμαινόμενα σε σταθερά. Θα το θέλαμε. Θα μας προστατεύσει από μια μελλοντική μεγάλη αύξηση των επιτοκίων.
Για να είμαστε ειλικρινείς, οποιοδήποτε μέτρο ελάφρυνσης του χρέους θα ήταν δώρον-άδωρον αν δεν συνεχιστούν οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, πολλώ δε μάλλον αν ανατραπούν. Δεν πρέπει να επιστρέψουμε στην εποχή των ελλειμμάτων.
Κυρίες και κύριοι,
Όλα τα προηγούμενα, αν κλείσει η αξιολόγηση του 2ου Προγράμματος Οικονομικής Προσαρμογής σχετικά γρήγορα.
Ωστόσο, αν υπάρξει μια παρατεταμένη περίοδος διαβούλευσης και διαπραγμάτευσης, χωρίς ορατό αποτέλεσμα και χρόνο ολοκλήρωσης και αν υπάρξουν μαξιμαλιστικές απαιτήσεις, που δεν λαμβάνουν υπόψη τους και το τι μπορεί να δώσει η πλευρά των δανειστών, ή μονομερείς ενέργειες που θα εκτρέπουν τη χώρα από υφιστάμενες υποχρεώσεις, υπάρχει κίνδυνος όχι μόνον για χρηματοδοτικό πρόβλημα στη χώρα, αλλά και για εκτροχιασμό της οικονομίας.
Τι θα σημαίνει η καθυστέρηση;
Απώλεια €7,2 δις από δάνεια της ΔΝΤ και από την Ευρωζώνη. Από αυτά τα €1,8 δις είναι καθαρή δωρεά, δεν αποτελούν νέο δάνειο (αποτελεί επιστροφή στην Ελλάδα του κέρδους της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας από την αγορά ελληνικών ομολόγων). Δεν πρέπει να αφήνουμε λεφτά στο τραπέζι. Είναι μεγάλο το ποσό. Αντιστοιχεί σχεδόν με τη φαρμακευτική δαπάνη ενός έτους.
Η απώλεια του παραπάνω ποσού των €7,2 δις θα δυσχέραινε πολύ τη λειτουργία του κράτους, καθώς ήδη από το πρώτο τρίμηνο του 2015 οι χρηματοδοτικές ανάγκες του Δημοσίου είναι μεγάλες, ενώ ευελιξία στη χρηματοδότηση δεν υπάρχει. Το κράτος έχει ήδη δανειστεί το μέγιστο δυνατό ποσό μέσω εντόκων γραμματίων (€15δις) και η πρόσβαση στην αγορά ομολόγων είναι απαγορευτική. Το ελάχιστο που θα συμβεί θα είναι άνοδος των επιτοκίων, γεγονός που έχει αρνητική επίδραση στην οικονομία.
Επιστροφή των €11,4 δις, το μαξιλάρι του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας. Αυτά είναι χρήματα που δεν χρειάστηκε να χρησιμοποιηθούν μέχρι σήμερα για την προστασία του ελληνικού τραπεζικού συστήματος. Η επιστροφή τους θα μειώσει μεν το ελληνικό χρέος με το αντίστοιχο ποσό, αλλά θα ακυρώσει ένα ποσό ευρωπαϊκών χρημάτων που υπήρχε ως μαξιλάρι.
Η Ελλάδα θα βρεθεί μόνη της να αντιμετωπίσει τις αγορές, όποτε τις χρειαστεί. Δεν θα υπάρχει ευρωπαϊκός μηχανισμός στήριξης, κανένα δηλαδή μαξιλάρι ασφαλείας.
Ας μην ξεχνάμε ότι μόλις σήμερα η Ευρωπαϊκή Τράπεζα για την Ανασυγκρότηση και την Ανάπτυξη (EBRD) «πάγωσε» τα σχέδια για χρηματοδότηση €3-6 δις για την ελληνική οικονομία. Αναμένουν λύση στο πρόβλημα της πολιτικής αβεβαιότητας και του κατά πόσο η νέα κυβέρνηση θα παραμείνει σταθερή ως προς τις ευρωπαϊκές δεσμεύσεις που έχει αναλάβει η χώρα.
Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα από την 1η Μαρτίου θα σταματήσει την παροχή της συνήθους ρευστότητας που παρέχει στις ελληνικές τράπεζες, και που τον Δεκέμβριο 2014 ανέρχονταν σε περίπου €56δις, σύμφωνα με τα στοιχεία που ανακοίνωσε χθες η ΤτΕ, σημαντικά αυξημένη (25%) σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα (Νοέμβριος 2014: €44,9 δις).
Η μόνη διέξοδος για τις τράπεζες θα είναι η χρήση μηχανισμού ELA (Emergency Liquidity Assistance) της Τράπεζας της Ελλάδος. Ο μηχανισμός αυτός λειτουργεί με αποκλειστικό εγγυητή το ελληνικό Δημόσιο και κοστίζει περισσότερο (κόστος ELA: 155 μβ έναντι 5 μβ της ΕΚΤ). Το επιπλέον κόστος θα πιέσει τα εγχώρια επιτόκια δανεισμού των επιχειρήσεων και νοικοκυριών ακόμα πιο ψηλά.
Ήδη τρείς από τις τέσσερις τράπεζες έχουν αιτηθεί την συμμετοχή στο ELA προβλέποντας ότι οι ανάγκες τους σε ρευστότητα θα αυξηθούν την επόμενη περίοδο κυρίως εξαιτίας της αβεβαιότητας που συνεπάγονται οι πολιτικές εξελίξεις
Στις 28 Φεβρουαρίου τελειώνει το Πρόγραμμα Οικονομικής Προσαρμογής για την Ελλάδα. Άρα αν δεν κλείσει η αξιολόγηση μέχρι τις 28 Φεβρουαρίου, απαιτείται παράταση του Προγράμματος, η οποία προϋποθέτει αίτημα της ελληνικής κυβέρνηση ώστε να μην χάσουμε τα όσα περιγράφθηκαν αναλυτικά παραπάνω. Οι θυσίες του ελληνικού λαού είναι σημαντικές για να αφήσουμε την προσπάθεια να πάει χαμένη.
Στη συνέχεια απαιτείται γρήγορο κλείσιμο της αξιολόγησης. Όσο γρηγορότερα τόσο το καλύτερο για την οικονομία. Δεν έχουμε την πολυτέλεια του χρόνου ακόμα και με παράταση. Η αργοπορία συνεπάγεται δυσκολίες στις πληρωμές του δημοσίου και δυσκολίες στη χρηματοδότησή του. Έχει κόστος για την οικονομία.
Κυρίες και κύριοι,
Ως υπουργός Οικονομικών αυτά που διατυπώνω σε καμία περίπτωση δεν συνιστούν παρέμβαση στην προεκλογική περίοδο.
Αντιθέτως, παραθέτω την κατάσταση ως έχει και εκ της θέσης μου έχω την ευθύνη να κάνω κάτι τέτοιο, προκειμένου να υπερασπιστώ τη σταθερότητα της ελληνικής οικονομίας.
Αυτά που επισημαίνω απορρέουν από σαφείς κανονισμούς και συγκεκριμένες τεχνικές διαδικασίες που εφαρμόζονται στην ΕΚΤ και στην Ε.Ε. Σε καμία περίπτωση δεν είναι προσωπικές απόψεις.
Ελπίζω ότι η σύνεση και η λογική θα πρυτανεύσουν στο επόμενο χρονικό διάστημα και ότι η Ελλάδα θα ξεκινήσει μια νέα περίοδο βιώσιμης ανάπτυξης με μείωση της ανεργίας και αύξησης των εισοδημάτων. Μπορεί να τα καταφέρει".