Η Γερμανία πρέπει να κατανοήσει τα ιρλανδικά αιτήματα
Δημοσιεύτηκε: Τετ 02 Μαρ 2011, 08:33
Ένα πρόσωπο αιωρούνταν πάνω από τις ιρλανδικές εκλογές. Δεν επρόκειτο για κάποιον εθνικό ήρωα από τη μακρόχρονη ιστορία των αποτυχημένων εξεγέρσεων της Ιρλανδίας, ούτε για κανένα τραπεζίτη που ζητιανεύει κι άλλα κρατικά κονδύλια. Ανήκε στην 56χρονη Γερμανίδα που ακούει στο όνομα Αγγέλα Μέρκελ.
Πολλά εκπληκτικά πράγματα συνέβησαν κατά τη διάρκεια των ιρλανδικών εκλογών. Καταρχήν ένα από τα πιο επιτυχημένα ευρωπαϊκά κόμματα του 20ου αιώνα καταβυθίστηκε. Μαζί του σαρώθηκε κι ένα σύνολο ελίτ οικογενειών που είχαν κυριαρχήσει πλήρως στα ανώτατα αξιώματα του κράτους για πολλές δεκαετίες και μάλιστα με τρόπο που έμοιαζε με το ‘σάρωμα’ των γηρασμένων τυράννων της Βόρειας Αφρικής.
Αλλά το πιο παράξενο πράγμα των ιρλανδικών εκλογών ήταν το πόσο συχνά αναφέρθηκε το όνομα της Μέρκελ, όχι μόνο από τους πολιτικούς αλλά και από τους απλούς ψηφοφόρους. Σωστά ή λάθος, το μεγαλύτερο μέρος των Ιρλανδών πιστεύουν ότι η τύχη της χώρας τους βρίσκεται στα χέρια μιας κόρης πάστορας που μεγάλωσε στην Ανατολική Γερμανία, μια χώρα που δεν υπάρχει πια.
Υπήρξαν πολλές συζητήσεις σχετικά με τους ποιος από τους υποψηφίους έχει τα απαιτούμενα εχέγγυα για να διαπραγματευτεί με την Μέρκελ. Και στο τέλος οι Ιρλανδοί εξέλεξαν ως πρωθυπουργό έναν άνθρωπο που προέρχεται από την ίδια χριστιανοδημοκρατική παράδοση με εκείνη και που, κάπου στο μέσο της προεκλογικής εκστρατείας, τους φάνηκε ο καλύτερος πρωθυπουργός για να πετύχει μια συμφωνία μαζί της.
Ο Έντα Κένι θα συναντήσει ξανά την Αγγέλα Μέρκελ την Παρασκευή. Και των δύο τα κόμματα ανήκουν στο Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα, και οι ηγέτες αυτής της ευρωομάδας θα συναντηθούν στο Ελσίνκι προκειμένου να σχεδιάσουν μια στρατηγική ενόψει των διαπραγματεύσεων για την ευρωπαϊκή συμφωνία που θα ορίσει την τύχη της Ευρώπης τα επόμενα χρόνια.
Αυτό που θέλει ο Κένι από την Μέρκελ και τους άλλους Ευρωπαίους ηγέτες είναι η μείωση του επιτοκίου των ιρλανδικών δανείων από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας. Το επιτόκιο αυτό έχει οριστεί στο 6% και βρίσκεται πολύ ψηλότερα από το επιτόκιο με το οποίο ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός δανείζεται από τις διεθνείς αγορές. Τόσο το Φίνε Γκέιλ του Κένι όσο και οι Εργατικοί που αποτελούν τους πιο πιθανούς μελλοντικούς εταίρους του στην νέα ιρλανδική κυβέρνηση συνασπισμού έκαναν καμπάνια ζητώντας περιορισμό του επιτοκίου. Έτσι έχουν την εντολή του ιρλανδικού λαού για να ζητήσουν συμβιβασμό ως προς αυτό το θέμα. Πολλοί Ευρωπαίοι αξιωματούχοι βέβαια τις τελευταίες μέρες υποστήριζαν ότι υπάρχει ήδη συμφωνία με μια εκλεγμένη ιρλανδική κυβέρνηση και γι’ αυτό δεν μπορεί να αλλάξει. Η Ευρώπη δεν αναθεωρεί συμφωνίες αλλάζοντας τους όρους τους, επισήμαναν. Η Ιρλανδία απάντησε ότι αυτό δεν ισχύει. Η Ευρώπη αναθεώρησε δύο συμφωνίες, υπενθυμίζει, όταν οι Ιρλανδοί ψηφοφόροι απέρριψαν τη συνθήκη της Νίκαιας και κατόπιν τη συνθήκη της Λισσαβόνας σε αντίστοιχα δημοψηφίσματα. Στη συνέχεια η Ευρώπη τροποποίησε τις δύο αυτές συνθήκες και εγκρίθηκαν.
Αλλά η μείωση του επιτοκίου των ευρωπαϊκών δανείων της Ιρλανδίας δεν θα αποκαταστήσει τα καθημαγμένα δημόσια οικονομικά της χώρας και στην πραγματικότητα ελάχιστα θα βοηθήσει. Ο Κένι θέλει επίσης να συζητήσει το ενδεχόμενο αναδιάρθρωσης των ομολόγων των κρατικών ιρλανδικών τραπεζών, κάτι που οι περισσότερες κυβερνήσεις της Ευρωζώνης φοβούνται γιατί θα επιβαρύνει με μεγάλες ζημιές άλλες τράπεζες. Αν όμως ο Κένι δεν καταφέρει να πετύχει κάτι σύντομα σε αυτό το μέτωπο, η κυβέρνησή του μπορεί να έχει την πιο σύντομη περίοδο του μέλιτος στη σύγχρονη πολιτική ιστορία.
Η Μέρκελ, πάλι, έχει να σκεφτεί τους δικούς της ψηφοφόρους. Η θέση των Γερμανών απέναντι στην Ιρλανδία έχει αλλάξει πολύ τα τελευταία χρόνια. Παλαιότερα η Ιρλανδία ήταν μια όμορφη καταπράσινη και καθυστερημένη χώρα που ζούσε βυθισμένη στις παραδόσεις της και οι Γερμανοί ένιωθαν καλά ως κατασκευαστές του οδικού δικτύου της. Αλλά στη συνέχεια η Ιρλανδία πλούτισε, επιδόθηκε σε έναν βίαιο και άφρονα καπιταλισμό και έγινε άκρως αμερικανόφιλη. Όλα αυτά οδήγησαν στην καταστροφή του τραπεζικού της συστήματος και της οικονομίας της. Όπως λένε οι Ιρλανδοί, έχασαν τον έλεγχο.
Η συγκυρία μπορεί, πάντως, να ευνοεί τον Κένι. Η κυβέρνηση της Μέρκελ, με την υποστήριξη των Γάλλων, προτείνει μια σειρά οικονομικών μεταρρυθμίσεων που θέλουν να κάνουν τα άλλα κράτη της Ευρωζώνης να συμπεριφέρονται πιο πολύ σαν τη Γερμανία. Όλα αυτά συνδέονται με τη ζητούμενη συμφωνία για το νέο μόνιμο μηχανισμό αντιμετώπισης της κρίσης της Ευρωζώνης, που στόχος είναι να επιτευχθεί στην εαρινή σύνοδο κορυφής τις 24ης Μαρτίου. Για να κλείσει όμως η συμφωνία θα πρέπει να γίνουν πολλές άλλες μικρότερες συμφωνίες πριν – έτσι κάνει τις δουλειές της η Ευρώπη.
Η ‘Μεγάλη Συνεννόηση’ θα προηγηθεί ενός νέου γύρου ‘τεστ αντοχής’ των τραπεζών, που θα περιλαμβάνει πιο αυστηρά κριτήρια προκειμένου να απαντηθεί μια για πάντα το ερώτημα για το αν το χρηματοπιστωτικό σύστημα είναι βιώσιμο δίχως νέες ενέσεις κεφαλαίων προς τις τράπεζες από τα χρήματα των φορολογουμένων.
Και η Ευρώπη θέλει να προχωρήσει. Γι’ αυτό τα άλλα κράτη-μέλη της Ευρωζώνης θέλουν από την Πορτογαλία να ζητήσει τώρα και όχι αργότερα μια ευρωπαϊκή διάσωση. Αν όλες οι πρωτοβουλίες προχωρήσουν ταυτόχρονα και η Ιρλανδία πάρει τα περισσότερα από όσα ζητά, υπάρχει περίπτωση η Ευρωζώνη να καταφέρει να γυρίσει σελίδα στις σχέσεις της με τις αγορές ομολόγων.
Συν ότι υπάρχουν πολιτικοί κίνδυνοι για την Ευρώπη αν δεν επιδείξει θετική διάθεση απέναντι στη νέα ιρλανδική κυβέρνηση. Στις εκλογές της Παρασκευής οι Ιρλανδοί ψηφοφόροι αποφάσισαν να εκδικηθούν την απελθούσα κυβέρνηση αλλά εξέλεξαν συνδυασμούς που είχαν υποσχεθεί να εφαρμόσουν τα προγράμματα λιτότητας τα οποία εκείνη είχε εισαγάγει.
Ήταν μια ‘βελούδινη επανάσταση’ ίσως που αντικαθιστούσε ένα κεντροαριστερό κόμμα με ένα κεντροδεξιό. Αλλά ήδη σε αυτές τις εκλογές εμφανίστηκαν τα πρώτα σημάδια που υποδεικνύουν ότι οι Ιρλανδοί αρχίζουν να διαρθρώνουν και πιο ριζοσπαστικές απαντήσεις στα οικονομικά προβλήματα της χώρας τους. Το αριστερό ριζοσπαστικό και εθνικιστικό Σιν Φέιν ενίσχυσε πολύ την εκλογική του επιρροή, όπως και άλλες μικρές ομάδες και ανεξάρτητοι υποψήφιοι που θεωρούν ότι τα προβλήματα της Ιρλανδίας πρέπει να λυθούν μέσω της ρήξης με την Ευρωζώνη. Για πρώτη φορά στην ιρλανδική ιστορία σε πολλές εκλογικές περιφέρειες του Δουβλίνου δεν εξελέγη δεξιός ή κεντρώος υποψήφιος, ή εξελέγη μόνο ένα στους πέντε.
Αν η ιρλανδική οικονομία θυσιαστεί προκειμένου να γίνουν σεβαστοί οι όροι της διάσωσης, να αποπληρωθούν τα τραπεζικά ομόλογα και να στηριχτούν κατά γράμμα όλες οι υποχρεώσεις της κυβέρνησης, ο επόμενος πρωθυπουργός μπορεί να μην είναι Χριστιανοδημοκράτης, αλλά κάποιος που θα μοιάζει και θα ενεργεί σαν τον Τζέρι Άνταμς – τον ηγέτη του Σιν Φέιν.
Πολλά εκπληκτικά πράγματα συνέβησαν κατά τη διάρκεια των ιρλανδικών εκλογών. Καταρχήν ένα από τα πιο επιτυχημένα ευρωπαϊκά κόμματα του 20ου αιώνα καταβυθίστηκε. Μαζί του σαρώθηκε κι ένα σύνολο ελίτ οικογενειών που είχαν κυριαρχήσει πλήρως στα ανώτατα αξιώματα του κράτους για πολλές δεκαετίες και μάλιστα με τρόπο που έμοιαζε με το ‘σάρωμα’ των γηρασμένων τυράννων της Βόρειας Αφρικής.
Αλλά το πιο παράξενο πράγμα των ιρλανδικών εκλογών ήταν το πόσο συχνά αναφέρθηκε το όνομα της Μέρκελ, όχι μόνο από τους πολιτικούς αλλά και από τους απλούς ψηφοφόρους. Σωστά ή λάθος, το μεγαλύτερο μέρος των Ιρλανδών πιστεύουν ότι η τύχη της χώρας τους βρίσκεται στα χέρια μιας κόρης πάστορας που μεγάλωσε στην Ανατολική Γερμανία, μια χώρα που δεν υπάρχει πια.
Υπήρξαν πολλές συζητήσεις σχετικά με τους ποιος από τους υποψηφίους έχει τα απαιτούμενα εχέγγυα για να διαπραγματευτεί με την Μέρκελ. Και στο τέλος οι Ιρλανδοί εξέλεξαν ως πρωθυπουργό έναν άνθρωπο που προέρχεται από την ίδια χριστιανοδημοκρατική παράδοση με εκείνη και που, κάπου στο μέσο της προεκλογικής εκστρατείας, τους φάνηκε ο καλύτερος πρωθυπουργός για να πετύχει μια συμφωνία μαζί της.
Ο Έντα Κένι θα συναντήσει ξανά την Αγγέλα Μέρκελ την Παρασκευή. Και των δύο τα κόμματα ανήκουν στο Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα, και οι ηγέτες αυτής της ευρωομάδας θα συναντηθούν στο Ελσίνκι προκειμένου να σχεδιάσουν μια στρατηγική ενόψει των διαπραγματεύσεων για την ευρωπαϊκή συμφωνία που θα ορίσει την τύχη της Ευρώπης τα επόμενα χρόνια.
Αυτό που θέλει ο Κένι από την Μέρκελ και τους άλλους Ευρωπαίους ηγέτες είναι η μείωση του επιτοκίου των ιρλανδικών δανείων από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας. Το επιτόκιο αυτό έχει οριστεί στο 6% και βρίσκεται πολύ ψηλότερα από το επιτόκιο με το οποίο ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός δανείζεται από τις διεθνείς αγορές. Τόσο το Φίνε Γκέιλ του Κένι όσο και οι Εργατικοί που αποτελούν τους πιο πιθανούς μελλοντικούς εταίρους του στην νέα ιρλανδική κυβέρνηση συνασπισμού έκαναν καμπάνια ζητώντας περιορισμό του επιτοκίου. Έτσι έχουν την εντολή του ιρλανδικού λαού για να ζητήσουν συμβιβασμό ως προς αυτό το θέμα. Πολλοί Ευρωπαίοι αξιωματούχοι βέβαια τις τελευταίες μέρες υποστήριζαν ότι υπάρχει ήδη συμφωνία με μια εκλεγμένη ιρλανδική κυβέρνηση και γι’ αυτό δεν μπορεί να αλλάξει. Η Ευρώπη δεν αναθεωρεί συμφωνίες αλλάζοντας τους όρους τους, επισήμαναν. Η Ιρλανδία απάντησε ότι αυτό δεν ισχύει. Η Ευρώπη αναθεώρησε δύο συμφωνίες, υπενθυμίζει, όταν οι Ιρλανδοί ψηφοφόροι απέρριψαν τη συνθήκη της Νίκαιας και κατόπιν τη συνθήκη της Λισσαβόνας σε αντίστοιχα δημοψηφίσματα. Στη συνέχεια η Ευρώπη τροποποίησε τις δύο αυτές συνθήκες και εγκρίθηκαν.
Αλλά η μείωση του επιτοκίου των ευρωπαϊκών δανείων της Ιρλανδίας δεν θα αποκαταστήσει τα καθημαγμένα δημόσια οικονομικά της χώρας και στην πραγματικότητα ελάχιστα θα βοηθήσει. Ο Κένι θέλει επίσης να συζητήσει το ενδεχόμενο αναδιάρθρωσης των ομολόγων των κρατικών ιρλανδικών τραπεζών, κάτι που οι περισσότερες κυβερνήσεις της Ευρωζώνης φοβούνται γιατί θα επιβαρύνει με μεγάλες ζημιές άλλες τράπεζες. Αν όμως ο Κένι δεν καταφέρει να πετύχει κάτι σύντομα σε αυτό το μέτωπο, η κυβέρνησή του μπορεί να έχει την πιο σύντομη περίοδο του μέλιτος στη σύγχρονη πολιτική ιστορία.
Η Μέρκελ, πάλι, έχει να σκεφτεί τους δικούς της ψηφοφόρους. Η θέση των Γερμανών απέναντι στην Ιρλανδία έχει αλλάξει πολύ τα τελευταία χρόνια. Παλαιότερα η Ιρλανδία ήταν μια όμορφη καταπράσινη και καθυστερημένη χώρα που ζούσε βυθισμένη στις παραδόσεις της και οι Γερμανοί ένιωθαν καλά ως κατασκευαστές του οδικού δικτύου της. Αλλά στη συνέχεια η Ιρλανδία πλούτισε, επιδόθηκε σε έναν βίαιο και άφρονα καπιταλισμό και έγινε άκρως αμερικανόφιλη. Όλα αυτά οδήγησαν στην καταστροφή του τραπεζικού της συστήματος και της οικονομίας της. Όπως λένε οι Ιρλανδοί, έχασαν τον έλεγχο.
Η συγκυρία μπορεί, πάντως, να ευνοεί τον Κένι. Η κυβέρνηση της Μέρκελ, με την υποστήριξη των Γάλλων, προτείνει μια σειρά οικονομικών μεταρρυθμίσεων που θέλουν να κάνουν τα άλλα κράτη της Ευρωζώνης να συμπεριφέρονται πιο πολύ σαν τη Γερμανία. Όλα αυτά συνδέονται με τη ζητούμενη συμφωνία για το νέο μόνιμο μηχανισμό αντιμετώπισης της κρίσης της Ευρωζώνης, που στόχος είναι να επιτευχθεί στην εαρινή σύνοδο κορυφής τις 24ης Μαρτίου. Για να κλείσει όμως η συμφωνία θα πρέπει να γίνουν πολλές άλλες μικρότερες συμφωνίες πριν – έτσι κάνει τις δουλειές της η Ευρώπη.
Η ‘Μεγάλη Συνεννόηση’ θα προηγηθεί ενός νέου γύρου ‘τεστ αντοχής’ των τραπεζών, που θα περιλαμβάνει πιο αυστηρά κριτήρια προκειμένου να απαντηθεί μια για πάντα το ερώτημα για το αν το χρηματοπιστωτικό σύστημα είναι βιώσιμο δίχως νέες ενέσεις κεφαλαίων προς τις τράπεζες από τα χρήματα των φορολογουμένων.
Και η Ευρώπη θέλει να προχωρήσει. Γι’ αυτό τα άλλα κράτη-μέλη της Ευρωζώνης θέλουν από την Πορτογαλία να ζητήσει τώρα και όχι αργότερα μια ευρωπαϊκή διάσωση. Αν όλες οι πρωτοβουλίες προχωρήσουν ταυτόχρονα και η Ιρλανδία πάρει τα περισσότερα από όσα ζητά, υπάρχει περίπτωση η Ευρωζώνη να καταφέρει να γυρίσει σελίδα στις σχέσεις της με τις αγορές ομολόγων.
Συν ότι υπάρχουν πολιτικοί κίνδυνοι για την Ευρώπη αν δεν επιδείξει θετική διάθεση απέναντι στη νέα ιρλανδική κυβέρνηση. Στις εκλογές της Παρασκευής οι Ιρλανδοί ψηφοφόροι αποφάσισαν να εκδικηθούν την απελθούσα κυβέρνηση αλλά εξέλεξαν συνδυασμούς που είχαν υποσχεθεί να εφαρμόσουν τα προγράμματα λιτότητας τα οποία εκείνη είχε εισαγάγει.
Ήταν μια ‘βελούδινη επανάσταση’ ίσως που αντικαθιστούσε ένα κεντροαριστερό κόμμα με ένα κεντροδεξιό. Αλλά ήδη σε αυτές τις εκλογές εμφανίστηκαν τα πρώτα σημάδια που υποδεικνύουν ότι οι Ιρλανδοί αρχίζουν να διαρθρώνουν και πιο ριζοσπαστικές απαντήσεις στα οικονομικά προβλήματα της χώρας τους. Το αριστερό ριζοσπαστικό και εθνικιστικό Σιν Φέιν ενίσχυσε πολύ την εκλογική του επιρροή, όπως και άλλες μικρές ομάδες και ανεξάρτητοι υποψήφιοι που θεωρούν ότι τα προβλήματα της Ιρλανδίας πρέπει να λυθούν μέσω της ρήξης με την Ευρωζώνη. Για πρώτη φορά στην ιρλανδική ιστορία σε πολλές εκλογικές περιφέρειες του Δουβλίνου δεν εξελέγη δεξιός ή κεντρώος υποψήφιος, ή εξελέγη μόνο ένα στους πέντε.
Αν η ιρλανδική οικονομία θυσιαστεί προκειμένου να γίνουν σεβαστοί οι όροι της διάσωσης, να αποπληρωθούν τα τραπεζικά ομόλογα και να στηριχτούν κατά γράμμα όλες οι υποχρεώσεις της κυβέρνησης, ο επόμενος πρωθυπουργός μπορεί να μην είναι Χριστιανοδημοκράτης, αλλά κάποιος που θα μοιάζει και θα ενεργεί σαν τον Τζέρι Άνταμς – τον ηγέτη του Σιν Φέιν.