Πετούν τους κερδοσκόπους εκτός ευρωζώνης!

Το μήνυμα πολιτικών και τραπεζιτών της ευρωζώνης προς τους κερδοσκόπους ήταν σαφές και μονοσήμαντο: “game over”!
Όπως τονίζουν τραπεζικά στελέχη, τις τελευταίες ημέρες βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη η αναδίπλωση των κερδοσκοπικών κεφαλαίων, που από τα τέλη του 2009 έχουν αποκομίσει τεράστια κέρδη με πονταρίσματα στα σενάρια χρεοκοπίας εντός της ευρωζώνης, γεγονός που οδηγεί σε ταχύτατη αποκλιμάκωση των spread, αλλά και σε «καθίζηση» του κόστους ασφάλισης ομολόγων.

Η χρηματοοικονομική «μηχανική» του σχεδίου που επεξεργάζονται πολιτικοί και τραπεζίτες, παρότι υπάρχουν πολλές αμφιβολίες ακόμη για την αποτελεσματικότητά του σε μακροχρόνιο ορίζοντα, φαίνεται ότι πετυχαίνει το βραχυπρόθεσμο στόχο της: απομακρύνοντας τον κίνδυνο χρεοκοπίας στην ευρωζώνη, ανατρέπει πλήρως τη βάση, στην οποία είχε στηθεί το μεγάλο κερδοσκοπικό «πάρτι», που ήδη διαρκεί περισσότερο από ένα χρόνο στις αγορές.

Το παιχνίδι των κερδοσκόπων δεν ήταν πρωτοφανές: ανάλογο είχε στηθεί και στη διάρκεια της μεγάλης τραπεζικής κρίσης στις ΗΠΑ, με αποκορύφωμα την… «ανατίναξη» της Lehman Brothers. Η στρατηγική των hedge funds συνοψίζεται στο σορτάρισμα των τίτλων εκδοτών που βρίσκονται στα όρια της χρεοκοπίας, με παράλληλο άνοιγμα long θέσεων στην αγορά των CDS. Δηλαδή, τα ομόλογα «πολιορκούνται» με ανοικτές πωλήσεις, που ανεβάζουν τα spread και το κόστος δανεισμού, σπρώχνοντας ένα κράτος στα όρια της χρεοκοπίας και, ταυτόχρονα, οι «παίκτες» πληρώνουν ασφάλιστρα για τον κίνδυνο χρεοκοπίας, περιμένοντας να πληρωθούν και από αυτή την αγορά, όταν συμβεί το μοιραίο.

Παράλληλα, με αυτή την τακτική, που την ακολούθησαν οι επιθετικοί διαχειριστές των hedge funds, μεγάλες τράπεζες έπαιζαν το δικό τους κερδοσκοπικό παιχνίδι: αφενός εισέπρατταν τα όλο και πιο υψηλά ασφάλιστρα κινδύνου χρεοκοπίας, αφού αυτές ήταν οι αντισυμβαλλόμενοι των hedge funds στην αγορά των CDS, αφετέρου επιδίδονταν σε άκρως επικερδή υποτιμητική κερδοσκοπία κατά του ευρώ στις αγορές συναλλάγματος, αφού η κρίση χρέους «αδυνάτιζε» το ευρωπαϊκό νόμισμα.

Η ευρωπαϊκή στρατηγική για την έξοδο από την κρίση ανατρέπει πλήρως τη βάση αυτής της διπλής κερδοσκοπικής τακτικής. Το πιο αξιοπρόσεκτο στοιχείο της χθεσινής ημέρας στις αγορές δεν ήταν η συνεχιζόμενη υποχώρηση των spread στην περιφέρεια της ευρωζώνης (το spread των ελληνικών έκλεισε στις 758 μονάδες βάσης), αλλά η πραγματική κατάρρευση των ασφαλίστρων στην αγορά των CDS, που αποδεικνύει ότι η προοπτική της πρώτης χρεοκοπίας στην ευρωζώνη απομακρύνεται και οι «παίκτες» κλείνουν πολύ γρήγορα τις θέσεις τους. Για τις δύο χώρες που ήταν πρώτες υποψήφιες για χρεοκοπία (Ελλάδα και Ιρλανδία) η χθεσινή μείωση του κόστους ασφάλισης χρεογράφων ήταν εντυπωσιακή: κατά 66 μονάδες για τα ελληνικά ομόλογα (στις 826) και κατά 30 μονάδες βάσης για τα ιρλανδικά (στις 612).

Στο «μέτωπο» των συναλλαγματικών ισοτιμιών, το ευρώ έχει ενισχυθεί από μέρες, καθώς οι μεγάλοι «παίκτες» αυτής της αγοράς προεξόφλησαν πολύ πιο γρήγορα την «τελική λύση»: ήδη βρίσκεται στο 1,38 δολ., ενώ πριν από λίγες ημέρες κατεγράφη εντυπωσιακά γρήγορο κλείσιμο short θέσεων κατά του ευρωπαϊκού νομίσματος και η αγορά «γύρισε»… ανάποδα, με θέσεις long, που προεξοφλούσαν την ανοδική του κίνηση.

Οι εξελίξεις αυτές, κυρίως στην αγορά των CDS, απομακρύνουν και έναν άλλο κίνδυνο αποσταθεροποίησης της ευρωζώνης: όπως επισήμανε σε πρόσφατη μελέτη του το αμερικανικό ερευνητικό ίδρυμα Council of Foreign Relations, όταν η αγορά εκλαμβάνει ως σοβαρές τις πιθανότητες χρεοκοπίας μιας χώρας (ένα μέτρο αυτών των πιθανοτήτων είναι το κόστος ασφάλισης με CDS), αυξάνεται και ο κίνδυνος μαζικής απόσυρσης καταθέσεων από τις τράπεζες.

Σύμφωνα με αυτή τη μελέτη, στην Ιρλανδία εκδηλώθηκε «αφανής πανικός» απόσυρσης καταθέσεων, όταν το κόστος ασφάλισης των ομολόγων της χώρας ξεπέρασε τις 300 μονάδες βάσης. Τον Δεκέμβριο του 2010, οι ιρλανδικές τράπεζες έχασαν περισσότερα από 40 δις. ευρώ, ενώ συνολικά το 2010 έφυγαν 110 δις. ευρώ και ουσιαστικά το τραπεζικό σύστημα της χώρας είναι το πρώτο στην ευρωζώνη που έχει καταρρεύσει πλήρως, απειλώντας να μεταδώσει αντίστοιχη κρίση και σε άλλα ασθενή συστήματα της περιφέρειας, κλονίζοντας συθέμελα το ευρώ.

Οι σύγχρονες «επιθέσεις καταθετών» στις τράπεζες δεν θυμίζουν σε τίποτα το παρελθόν, αφού στα σημερινά τραπεζικά συστήματα μπορεί μια τράπεζα να καταρρεύσει από απομάκρυνση καταθέσεων, χωρίς την παραμικρή ένδειξη πανικού στα καταστήματά της. Τα νήματα κινούνται από τους διαχειριστές διαθεσίμων και τους οικονομικούς διευθυντές μεγάλων πολυεθνικών εταιρειών, που μπορούν μέσα σε λίγες ώρες να αποσύρουν τεράστια ποσά μέσα από τα τερματικά τους, όπως συνέβη ήδη στην Ιρλανδία, αν θεωρήσουν υψηλό τον κίνδυνο χρεοκοπίας μιας χώρας.

Δίνοντας τέλος, σε αυτή την φάση τουλάχιστον, στα σενάρια περί χρεοκοπιών στην ευρωζώνη, οι Ευρωπαίοι ηγέτες και η ΕΚΤ θα έχουν αντιμετωπίσει αποτελεσματικά και αυτό τον κίνδυνο αποσταθεροποίησης του ευρώ. Αυτό, όμως, όπως προειδοποιούν αρκετοί αναλυτές, δεν σημαίνει ότι η κρίση έχει τελειώσει οριστικά: στο μέλλον θα απαιτηθεί εξουθενωτική δημοσιονομική προσπάθεια, με τεράστιο κόστος για τους πληθυσμούς των χωρών της περιφέρειας της ευρωζώνης και οι κερδοσκόποι θα περιμένουν ένα σοβαρό «στραβοπάτημα» για να επανέλθουν στα ίδια ακριβώς «παιχνίδια»…