Για να χαρακτηρισθεί μία κατοικία υγιεινή, θα πρέπει να ικανοποιεί τις βασικές φυσιολογικές ανάγκες του ανθρώπου (σωματικές και ψυχικές).Έχουν χρησιμοποιηθεί διάφορα κριτήρια, βάση των οποίων μία σύγχρονη κατοικία μπορεί να χαρακτηρισθεί ως υποβαθμισμένη. Τέτοια κριτήρια είναι η παροχή μολυσμένου πόσιμου νερού, η πηγή υδροληψίας να βρίσκεται έξω από την κατοικία, κοινόχρηστο αποχωρητήριο ή αποχωρητήριο έξω από την κατοικία, κοινόχρηστο λουτρό, συνύπαρξη περισσοτέρων από δύο ατόμων σε ένα υπνοδωμάτιο, επιφάνεια ύπνου μικρότερη των 3,5 m2 ανά άτομο, απουσία θέρμανσης στα ¾ των χώρων της κατοικίας, απουσία ηλεκτρικού ρεύματος, συνωστισμός ενοίκων, απουσία παραθύρων, η ύπαρξη φθορών και βλαβών εντός της κατοικίας. Η συνύπαρξη τεσσάρων τουλάχιστον των ανωτέρω ελλείψεων αρκούν για να χαρακτηρίσουμε την κατοικία υποβαθμισμένη.
Έλεγχος μικροκλίματος
Η θερμοκρασία στο εσωτερικό της κατοικίας μας θα πρέπει να είναι ομοιογενής όσο το δυνατόν και να κυμαίνεται στους 18-20ο C. Η υγρασία θα πρέπει να κυμαίνεται μεταξύ 30-60%.
Η κατοικία θα πρέπει να αερίζεται επαρκώς. Ο αέρας στο εσωτερικό της κατοικίας κατά τη διάρκεια της ημέρας υποβαθμίζεται από τις διάφορες διεργασίες που διενεργούνται μέσα σε αυτή (μαγείρεμα, λουτρό, αποχωρητήριο, δυσάρεστες σωματικές οσμές από το στόμα, το δέρμα και τα ρούχα, το CO2 που εκλύεται κατά την εκπνοή μας, κα). Ο καλύτερος τρόπος αερισμού θεωρείται ο φυσικός, με το άνοιγμα των παραθύρων κατά τη διάρκεια ημέρας και όταν ο καιρός το επιτρέπει και τη νύκτα.
Ο θόρυβος έχει αποδειχθεί ότι έχει άμεσες επιπτώσεις στην ακουστική μας οξύτητα, και έμμεσες επιπτώσεις στην ψυχική μας υγεία. Έτσι λοιπόν οι κατοικίες θα πρέπει να κτίζονται σε μέρη όσο το δυνατόν απαλλαγμένα από θορύβους του εξωτερικού περιβάλλοντος (πχ μακριά από οδικές αρτηρίες), και να εξοπλίζονται με παράθυρα ενισχυμένα με διπλό τζάμι. Ο θόρυβος όμως δεν παράγεται μόνο έξω από την κατοικία αλλά και από το εσωτερικό της. Κύριες πηγές θορύβου εντός της κατοικίας είναι η ηλεκτρική σκούπα, ο απορροφητήρας ,το πλυντήριο, οι εγκαταστάσεις ύδρευσης αποχέτευσης,κ.α. Έτσι λοιπόν πρέπει να φροντίσουμε να εξοπλίσουμε το σπίτι μας με συσκευές οι οποίες δεν προκαλούν έντονη ενόχληση. Μέσα στο χώρο του σπιτιού κατά τη διάρκεια της ημέρας είναι ανεκτοί ήχοι μέχρι 40 db, και τη νύχτα όχι πάνω από 30 db.
Ο φωτισμός θα πρέπει να είναι επαρκής ποιοτικά και ποσοτικά. Η κατοικία θα πρέπει να έχει τέτοιο προσανατολισμό ώστε να διευκολύνεται ο φυσικός φωτισμός κατά τη διάρκεια της ημέρας. Ο τεχνητός φωτισμός που θα χρησιμοποιούμε θα έχει επαρκή ένταση και θα είναι όμοιος του φυσικού.
Η κατοικία μας θα πρέπει να είναι κατασκευασμένη με τέτοιο τρόπο ώστε να μας εξασφαλίζει ασφάλεια έναντι των εξωτερικών κινδύνων (είσοδος αγρίων ζώων, εντόμων, τρωκτικών, στοιχείων της φύσης, και εχθρικές ενέργειες άλλων ανθρώπων). Το εσωτερικό της επίσης θα πρέπει και αυτό να μας παρέχει ασφάλεια. Θα έχει ληφθεί μέριμνα έτσι ώστε να έχουν τοποθετηθεί με τρόπο ασφαλή οι διάφορες εγκαταστάσεις (ηλεκτρικές, φυσικού αερίου, υγραερίου κλπ), τα έπιπλα και ο λοιπός εξοπλισμός θα διευθετηθούν μέσα στον χώρο με τρόπο που θα μας προφυλάσσει από ατυχήματα, όποιες φθορές και βλάβες συμβαίνουν θα πρέπει να επισημαίνονται και να επισκευάζονται εγκαίρως.
Έτσι λοιπόν η κατοικία μας, θα πρέπει να διευκολύνει την επιτέλεση της οικιακής εργασίας, και να συμβάλλει στη σωματική και ψυχική μας ανάπαυση.