Γκερνίκα στην Ισπανία. Δίστομο, Καλάβρυτα και δεκάδες μαρτυρικές πόλεις στην Ελλάδα. Οραντούρ - συρ - Γκλαν στη Γαλλία. Κατίν στην Σοβιετική Ενωση. Ο κατάλογος με τα ονόματα των πόλεων της Ευρώπης που βίωσαν τη φρίκη των εγκλημάτων πολέμου συμπληρώθηκε κατά τραγικό τρόπο στα τέλη του 20ου αιώνα με την Σρεμπρένιτσα της Βοσνίας, στην χώρα που κάποτε ονομαζόταν Γιουγκοσλαβία.Ηταν μια κοινότητα περίπου 40.000 μουσουλμάνων πάνω σε ένα λόφο, κοντά στον ποταμό Δρίνο, στα ανατολικά σύνορα της Βοσνίας με τη Σερβία. Στις 13 Ιουλίου 1995, σε μία από τις τελευταίες πράξεις του πολέμου της Βοσνίας, ο οποίος κράτησε 42 μήνες, ο στρατηγός Μλάντιτς διέταξε τις δυνάμεις του να εισβάλλουν στην πόλη.
Στρατιωτικά, ήταν μια επιχείρηση απλή και εξαιρετικά αιματηρή, που σόκαρε όλο τον κόσμο. Λίγες εκατοντάδες ολλανδοί κυανόκρανοι υποτίθεται ότι "εγγυούνταν" την παραμονή του ντόπιου άμαχου πληθυσμού σε "ασφαλή περιοχή". Ο Μλάντιτς πόνταρε, και δυστυχώς δικαιώθηκε, στο ότι η αδράνεια και η γραφειοκρατική αντίληψη των Ολλανδών θα του επέτρεπε να δράσει άμεσα και γρήγορα, πριν προλάβουν καν να καταλάβουν τι έγινε.
Με την εισβολή των σερβοβοσνιακών δυνάμεων, ακολουθούμενων και από ομάδες αδίστακτων παραστρατιωτικών όπως οι διαβόητοι "Σκορπιοί", οι άνδρες κάτοικοι της Σρεμπρένιτσα ξεχύθηκαν στους γύρω λόφους προσπαθώντας να διαφύγουν προς τη γειτονική Τούζλα. Ακολούθησε ένα δεκαήμερο Κόλασης.
Επί δέκα μέρες οι στρατιώτες του Μλάντιτς εξαπέλυσαν ανθρωποκυνηγητό: εντόπιζαν τους φυγάδες και τους έκοβαν το δρόμο, ρίχνοντάς τους με συνοπτικές διαδικασίες σε ένα μηχανισμό θανάτου από εκτελεστικά αποσπάσματα και ομαδικούς τάφους. Ηταν μια καλά οργανωμένη επιχείρηση που οδήγησε στην εκτέλεση περίπου 8.000 εφήβων, ανδρών και ηλικιωμένων. Ηταν η χειρότερη σφαγή αμάχων στην Ευρώπη από την εποχή των ναζί.
Ακολούθησε μία περίοδος πολλών ετών με συνεχείς μακάβριες ανασκαφές και αποκαλύψεις. Σήμερα, πολλά από τα θύματα έχουν ταφεί σε ένα ειδικό νεκροταφείο στην περιοχή Ποτοκάρι, κατά τραγική ειρωνεία εκεί όπου είχαν στρατοπεδεύσει οι μοιραία αμήχανοι κυανόκρανοι από την Ολλανδία.
Το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο (ΔΠΔ) του ΟΗΕ για τα Εγκλήματα Πολέμου στην Πρώην Γιουγκοσλαβία χαρακτήρισε επισήμως την σφαγή στην Σρεμπρένιτσα "γενοκτονία": είναι το χειρότερο έγκλημα πολέμου, αλλά και νομικά το πιο πολύπλοκο για να αποδειχθεί σε δίκη.
"Επιχειρώντας να εξοντώσουν ένα τμήμα των Μουσουλμάνων της Βοσνίας, οι δυνάμεις των Σερβοβόσνιων διέπραξαν γενοκτονία. Στόχευσαν τους 40.000 κατοίκους της Σρεμπρένιτσα. Απογύμνωσαν όλους τους άρρενες αιχμάλωτους Μουσουλμάνους, ένστολους και αμάχους, γέροντες και νέους, από τα προσωπικά τους αντικείμενα και από τα έγγραφά τους. Σκόπιμα και μεθοδικά τους εκτέλεσαν μόνο βάσει της εθνοτικής τους ταυτότητας" έγραψε το 2004, σε σχετική απόφασή του για την σφαγή, ο αμερικανός δικαστής Θίοντορ Μέρον, πρόεδρος του ΔΠΔ του ΟΗΕ για τα Εγκλήματα Πολέμου στην Πρώην Γιουγκοσλαβία.