Όταν η ΕΚΤ ενορχηστρώνει καταρρεύσεις...

Σφοδρές επικρίσεις για το ρόλο της στην ευρωπαϊκή κρίση χρέους, με αφορμή όσα συνέβησαν στην περίπτωση της Ιρλανδίας, δέχεται η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Σύμφωνα με ντοκιμαντέρ που παρουσιάσθηκε από το BBC, η ΕΚΤ ενορχήστρωσε την κατάρρευση της Ιρλανδίας και έσυρε τη χώρα σε μια έξωθεν επιβεβλημένη «διάσωση»!

Ο καθηγητής οικονομικών του Πανεπιστημίου του Δουβλίνου, Κολμ Μακ Κάρθι, δηλώνει ευθέως στην "Independent" ότι είναι διάχυτη πλέον η υποψία, πως η ΕΚΤ ενθάρρυνε τη μαζική διαφυγή καταθέσεων από το ιρλανδικό τραπεζικό σύστημα, ώστε να υποχρεωθεί η κυβέρνηση του Δουβλίνου να ζητήσει το «πακέτο» της διεθνούς διάσωσης.

Κάθε περαιτέρω έρευνα για την τραπεζική κρίση της Ιρλανδίας, τονίζει ο καθηγητής, θα πρέπει να επικεντρωθεί στο σκοτεινό ρόλο της ΕΚΤ στα γεγονότα που οδήγησαν στον αποκλεισμό της χώρας από τις αγορές και την υποχρέωσαν να λάβει βοήθεια από την Ε.Ε. και το ΔΝΤ τον Νοέμβριο του 2010.

Στην Ιρλανδία έχει ξεσπάσει θύελλα συζητήσεων για το ρόλο της ΕΚΤ στο «φλερτ» της χώρας με τη χρεοκοπία, με αφορμή το ντοκιμαντέρ που επιμελήθηκε για λογαριασμό του ραδιοφώνου του BBC ο Νταν Ο' Μπράιαν, αρχισυντάκτης οικονομικών θεμάτων των "Irish Times". Στο ντοκιμαντέρ αυτό, που έχει πίσω του δημοσιογραφική δουλειά τεσσάρων μηνών και βασίζεται σε συνεντεύξεις με τους περισσότερους πρωταγωνιστές του «ιρλανδικού δράματος», ο πρώην υπουργός Οικονομικών της Ιρλανδίας, Μπράιαν Λένιχαν, αφήνει «δηλητηριώδη» υπονοούμενα για το ρόλο της ΕΚΤ.

Η κορύφωση της ιρλανδικής κρίσης άρχισε στις 12 Νοεμβρίου, από μια «διαρροή», προερχόμενη από κύκλους της ΕΚΤ, σε διεθνές ειδησεογραφικό πρακτορείο. Σύμφωνα με το τηλεγράφημα που έκανε το γύρο του κόσμου, πηγή της ΕΚΤ ανέφερε ότι την προηγούμενη ημέρα είχαν ασκηθεί πιέσεις στην Ιρλανδία, προκειμένου να ζητήσει τη βοήθεια του ευρωπαϊκού προσωρινού μηχανισμού στήριξης.

Μέχρι εκείνη τη στιγμή, η θέση της ιρλανδικής κυβέρνησης, επίσημα ή ανεπίσημα, ήταν σταθερή: η Ιρλανδία είχε καλυμμένες τις δανειακές της ανάγκες μέχρι τα μέσα του 2011 και δεν υπήρχε λόγος να ζητήσει ένα διεθνές «πακέτο» διάσωσης, όπως αυτό που είχε ζητήσει η Ελλάδα. Κι όμως, μέσα στις δύο εβδομάδες που ακολούθησαν εκείνη τη «διαρροή» από στέλεχος της ΕΚΤ, η χώρα υποχρεώθηκε να ζητήσει τη διάσωσή της από το ΔΝΤ και των ευρωπαϊκό μηχανισμό στήριξης.

Ο Μπράιαν Λένιχαν τονίζει σε δηλώσεις του στο ντοκιμαντέρ του BBC ότι ακόμη και στις 8 Νοεμβρίου, όταν είχε συναντήσει τον Ευρωπαίο επίτροπο Οικονομικών Υποθέσεων, Όλι Ρεν, από την πλευρά της Κομισιόν δεν είχε εκδηλωθεί πίεση στην Ιρλανδία για προσφυγή στο μηχανισμό διάσωσης. Αντίθετα, λέει σήμερα ο Λένιχαν, η ΕΚΤ ασκούσε έντονες πιέσεις, που γίνονταν εντονότερες, όσο οι ιρλανδικές τράπεζες αύξαναν την εξάρτησή τους από τις βραχυπρόθεσμες χρηματοδοτήσεις της Φραγκφούρτης.

Ο Ζαν Κλωντ Τρισέ, σύμφωνα με την αφήγηση του Λένιχαν, ήταν αρκετά υποστηρικτικός προς την κυβέρνηση του Δουβλίνου, όμως άλλα μέλη του συμβουλίου της ΕΚΤ δεν ακολουθούσαν την ίδια τακτική, αλλά παρενέβαιναν στη δημόσια συζήτηση για την Ιρλανδία με όλο και οξύτερα σχόλια, αλλά και με διαρροές σε εφημερίδες των χωρών τους, που είχαν καταστροφικές παρενέργειες στο τραπεζικό σύστημα της Ιρλανδίας.

Επιπλέον, η ΕΚΤ είχε, σύμφωνα με τον Λένιχαν, μια εσφαλμένη αντίληψη της κρίσης στην Ιρλανδία. Στα ανώτατα κλιμάκια της κεντρικής τράπεζας πίστευαν ότι θα ήταν αρκετή η επιβολή μιας εξαιρετικά αυστηρής δημοσιονομικής πολιτικής για να διασωθεί το τραπεζικό σύστημα της Ιρλανδίας. Ουσιαστικά, δηλαδή, η ΕΚΤ εξαρχής επιδίωκε να μεταφερθούν τα βάρη του τραπεζικού συστήματος της χώρας στους Ιρλανδούς πολίτες.

Οι φόβοι στις αγορές ότι η ΕΚΤ θα σταματούσε να υποστηρίζει με ρευστότητα το ιρλανδικό τραπεζικό σύστημα, που έγιναν ακόμη εντονότεροι, όταν άρχισαν οι «διαρροές» για τις πιέσεις που ασκούνταν στο Δουβλίνο να ζητήσει στήριξη, συνέτειναν στη μαζική έξοδο καταθέσεων από την Ιρλανδία. Το τρίμηνο Σεπτεμβρίου-Νοεμβρίου χάθηκαν καταθέσεις 125 δισ. ευρώ, ενώ ακόμη και μετά τη διάσωση της χώρας, στα τέλη Νοεμβρίου, χάθηκαν άλλα 75 δισ. ευρώ καταθέσεων μέσα στον Δεκέμβριο του 2010.

Πολλοί πιστεύουν ότι αν η ΕΚΤ δεν είχε δημιουργήσει ενδοιασμούς στις αγορές για το αν θα συνέχιζε να υποστηρίζει τη ρευστότητα των τραπεζών η Ιρλανδία ίσως να είχε αποφύγει το δικό της επαχθές μνημόνιο για διάσωση από την Ε.Ε. και το ΔΝΤ. Ο καθηγητής Ο' Κάλαχαν του Διεθνούς Πανεπιστημίου του Ντουμπρόβνικ είναι πεπεισμένος γι' αυτό: «Μια συστηματική έξοδος καταθετών από το ιρλανδικό τραπεζικό σύστημα ήταν η αιτία της κρίσης του περασμένου Νοεμβρίου και αυτή η έξοδος ήταν πιθανότατα συνέπεια των δημόσιων υπαινιγμών από στελέχη της ΕΚΤ για την ανάγκη να περιορισθεί η υποστήριξη ρευστότητας στις τράπεζες».

Ποιο ήταν το κέρδος της ΕΚΤ από αυτή τη στάση της έναντι της Ιρλανδίας; Η κεντρική τράπεζα κατάφερε να μεταφέρει τα βάρη της κρίσης στο τραπεζικό σύστημα της Ιρλανδίας στους πολίτες της χώρας. Παράλληλα, όμως, με το διεθνές «πακέτο» στήριξης εξασφαλίσθηκαν οι απαιτήσεις των μεγάλων γερμανικών τραπεζών έναντι των ιρλανδικών, κάτι που αποτελούσε βασική επιδίωξη της γερμανικής Μπούντεσμπανκ. Από τη στάση της ΕΚΤ, δηλαδή, μεγάλοι κερδισμένοι ήταν οι Γερμανοί τραπεζίτες, που είχαν αλόγιστα χρηματοδοτήσει το τραπεζικό σύστημα της Ιρλανδίας στις καλές εποχές.

Αξίζει να σημειωθεί ότι και στην περίπτωση της ελληνικής κρίσης υπάρχουν πολλές ενδείξεις ότι η ΕΚΤ προκάλεσε με τη στάση της την ενδυνάμωση των πιέσεων στα ελληνικά ομόλογα. Από τον Νοέμβριο του 2009 στελέχη της ΕΚΤ προειδοποιούσαν ότι οι ελληνικές τράπεζες δεν θα έπαιρναν τις χρηματοδοτήσεις που θα ζητούσαν κατά τη δημοπρασία ρευστότητας του Δεκεμβρίου του ίδιου έτους. Αυτό έδωσε το έναυσμα για εντονότερες επιθέσεις των κερδοσκόπων στα ομόλογα, αφού πιθανολογούσαν βάσιμα ότι οι ελληνικές τράπεζες θα αντιμετώπιζαν σύντομα σοβαρά προβλήματα χρηματοδότησης και δεν θα ήταν σε θέση να στηρίξουν τη χρηματοδότηση του Δημοσίου.