Το «κούρεμα» διχάζει ΔΝΤ και Ευρώπη

Μια νέα «βαβέλ» έχει στηθεί στις δύο όχθες του Ατλαντικού, με επίκεντρο την αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους, όπως αποκαλύπτουν οι θυελλώδεις αντιδράσεις που προκαλεί το δημοσίευμα του γερμανικού “Spiegel”, σύμφωνα με το οποίο το ΔΝΤ προτείνει παρασκηνιακά στις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις να αναληφθούν άμεσες πρωτοβουλίες για μια συμφωνία με τους ιδιώτες πιστωτές της Ελλάδας, που θα καταστήσει βιώσιμη την εξυπηρέτηση του χρέους.

Το δημοσίευμα του “Spiegel” περιλαμβάνεται στο τεύχος του γερμανικού περιοδικού που κυκλοφορεί σήμερα, αλλά το περιεχόμενό του έγινε γνωστό από το Σάββατο. Το περιοδικό δεν αναφέρει την προέλευση της πληροφορίας του, αλλά είναι εμφανές από τα συμφραζόμενα, ότι πρόκειται για «διαρροές» από αξιωματούχους στην Ευρώπη και δη από το Βερολίνο, καθώς το έγκυρο γερμανικό περιοδικό έχει πρωτοστατήσει εδώ και πολλούς μήνες στις αποκαλύψεις «μύχιων» σκέψεων και σχεδίων της γερμανικής κυβέρνησης για την Ελλάδα.

Αυτό που αναφέρει το “Spiegel” και προκάλεσε θυελλώδεις συζητήσεις το Σαββατοκύριακο είναι ότι στο ΔΝΤ έχει ωριμάσει η σκέψη, πως η Ελλάδα είναι αδύνατο να εφαρμόσει το ισχύον μνημόνιο και δεν έχει νόημα η συνέχιση αυτής της πολιτικής, χωρίς να προηγηθεί μια αναδιάρθρωση του χρέους, σε συμφωνία με τους ιδιώτες πιστωτές, που θα επιτρέπει στη χώρα να «αναπνεύσει» από τις υψηλές δαπάνες εξυπηρέτησης του χρέους, που φθάνουν το 15% του ΑΕΠ, έναντι 5% στην Γερμανία.

Το περιοδικό ανέφερε ότι τα στελέχη του ΔΝΤ άρχισαν ήδη να συζητούν αυτή την πρόταση με τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, αλλά αποφεύγουν να τη δημοσιοποιήσουν, για να μην προκληθεί μια αναταραχή στις αγορές, που θα έχει επικίνδυνες συνέπειες για την Πορτογαλία.

Όπως ήταν αναμενόμενο, το δημοσίευμα διαψεύσθηκε από όλους τους εμπλεκόμενους: το ΔΝΤ, την Κομισιόν και την ελληνική κυβέρνηση. Έχει ιδιαίτερη σημασία, όμως, ο τρόπος της διάψευσης, τουλάχιστον από το ΔΝΤ και την Κομισιόν, που επιδέχεται ερμηνείες και οδηγεί σε συμπεράσματα:

> Η εκπρόσωπος του ΔΝΤ που μίλησε στο Reuters ανέφερε ότι: «όπως έχουμε κατ’ επανάληψη πει, το Ταμείο υποστηρίζει τη θέση της ελληνικής κυβέρνησης, που αποκλείει την αναδιάρθρωση χρέους και την αποφασιστικότητά της να εξυπηρετήσει πλήρως τις δανειακές της υποχρεώσεις. Όσα δημοσιεύματα ισχυρίζονται το αντίθετο είναι εσφαλμένα». Δηλαδή, σε αυτή την κρίσιμη στιγμή το ΔΝΤ δεν «παίρνει πάνω του» μια κατηγορηματική δήλωση, με την οποία θα ξεκαθαρίζει ότι τα στελέχη του εκτιμούν πως είναι βιώσιμη η εξυπηρέτηση του ελληνικού χρέους, αλλά αρκείται στην επισήμανση, ότι υποστηρίζει τις θέσεις της ελληνικής κυβέρνησης, χωρίς το ίδιο το Ταμείο να σχολιάζει επί της ουσίας το αν θεωρεί πιθανή την ομαλή εφαρμογή του μνημονίου.

> Από την πλευρά του, ο εκπρόσωπος της Κομισιόν, Γιενς Μέστερ, τοποθετήθηκε ως εξής: «όλα τα μέτρα στήριξης βρίσκονται σε εφαρμογή και δεν υπάρχει λόγος τώρα να αρχίσουμε να σκεφτόμαστε την πιθανότητα αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους». Ίσως η λέξη «τώρα» έχει τη μεγαλύτερη σημασία στη δήλωση του κοινοτικού εκπροσώπου, καθώς είναι γνωστό ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει αποφασίσει να μεταθέσει το 2013 τη συζήτηση για αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους και προς το παρόν στις δημόσιες δηλώσεις οι αξιωματούχοι της μένουν πιστοί στον αρχικό προγραμματισμό. Ούτε αυτοί, όμως, υπερασπίζονται σε αυτή την κρίσιμη στιγμή με θέρμη τη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους και αυτό έχει τη σημασία του.

> Απολύτως κατηγορηματικός ήταν στη διάψευσή του ο Γ. Παπακωνσταντίνου, τονίζοντας ότι όσοι συζητούν για αναδιάρθρωση δεν κατανοούν ότι τα κόστη της θα ήταν πολύ μεγαλύτερα από τα οφέλη.

Δύο σενάρια

Είναι προφανές (επειδή καπνός χωρίς φωτιά δεν υπάρχει…) ότι στα παρασκήνια της υψηλής πολιτικής βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη μια συζήτηση για τις κρίσιμες «λεπτομέρειες» της αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους, καθώς είναι κοινή η εκτίμηση στο ΔΝΤ και την Κομισιόν, ότι το μνημόνιο, όπως αρχικά διαμορφώθηκε και όπως (συνεχώς) αναθεωρείται, δεν πρόκειται να εφαρμοσθεί με την αναμενόμενη επιτυχία.

Φαίνεται, όμως, ότι οι «λεπτομέρειες» διχάζουν Κομισιόν και ΔΝΤ:

- Οι Ευρωπαίοι επιμένουν να συνεχισθεί με κάθε τρόπο η εφαρμογή του μνημονίου, για να φθάσει η Ελλάδα όσο πιο κοντά γίνεται στην 1η Ιανουαρίου του 2013, που θα τεθεί σε εφαρμογή ο μόνιμος Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας, ο οποίος πλαισιώνεται από το θεσμικό πλαίσιο για τις ελεγχόμενες χρεοκοπίες. Σε αυτή τη στάση τους οδηγεί ο φόβος για τις παρενέργειες μιας αναδιάρθρωσης χρέους της Ελλάδας στο τραπεζικό σύστημα και τις άλλες αδύναμες περιφερειακές οικονομίες της ευρωζώνης.

- Αντίθετα, στο ΔΝΤ επικρατεί με το πέρασμα του χρόνου η αντίληψη, ότι θα έχει μεγαλύτερο κόστος τελικά η συντήρηση της ελληνικής εκκρεμότητας, αφού το 2013 η αναδιάρθρωση του χρέους είναι βέβαιη και θα πλήξει πολύ περισσότερο τους ιδιώτες πιστωτές που θα έχουν απομείνει με ελληνικά ομόλογα στην κατοχή τους, αφού στο μεταξύ ένα μεγάλο μέρος του χρέους θα έχει περάσει στους επίσημους πιστωτές και οι ιδιώτες θα υποχρεωθούν σε μεγαλύτερο «κούρεμα» για να βγει ένα βιώσιμο πλάνο εξυπηρέτησης του χρέους. Γνωρίζοντας αυτό οι αγορές, εκτιμούν στο ΔΝΤ, θα συνεχίσουν να αποστρέφονται το ρίσκο των χρεών της περιφέρειας της ευρωζώνης, δημιουργώντας ακόμη σοβαρότερη διάχυση του προβλήματος σε άλλες χώρες.

Ουδείς μπορεί να κρίνει σήμερα με απόλυτη ασφάλεια ποια από τις δύο εκτιμήσεις είναι η ορθότερη. Όμως, είναι βέβαιο ότι η άποψη του ΔΝΤ ενισχύεται από δύο σημαντικούς, πρόσθετους παράγοντες: η κυβέρνηση βασίζει την εκτίμησή της, ότι μπορεί να μειώσει με ίδιες δυνάμεις το χρέος, σε ένα φιλόδοξο πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων και αξιοποίησης δημόσιας περιουσίας, με εισπρακτικό στόχο 50 δις. ευρώ. Ωστόσο, είναι πολύ αμφίβολο, όσο θα συντηρείται η αβεβαιότητα για ένα «κούρεμα» του ελληνικού χρέους, ποια κεφάλαια και σε ποια τιμή θα αγόραζαν περιουσιακά στοιχεία του Ελληνικού Δημοσίου, ή θα αναλάμβαναν επενδυτικές πρωτοβουλίες αξιοποίησης ακινήτων. Με άλλα λόγια, είναι πολύ αμφίβολο αν θα έλθουν στην Ελλάδα τα κεφάλαια που περιμένει η κυβέρνηση, όταν υπάρχει ανοικτό το ενδεχόμενο αναδιάρθρωσης του χρέους.

Επιπλέον, η συνεχής συζήτηση για τη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους «διαβρώνει» συνεχώς την εμπιστοσύνη στο τραπεζικό σύστημα και απομακρύνει καταθέσεις από τις ελληνικές τράπεζες. Είναι αμφίβολο αν και για πόσο μπορούν να αντέξουν οι τράπεζες αυτή την κατάσταση αποκλεισμού από τις αγορές και διαρκούς «διάβρωσης» της εμπιστοσύνης, καθώς μάλιστα εξαντλούνται τα περιθώρια στήριξής τους με κρατικές εγγυήσεις.

Όλα αυτά δείχνουν, ότι παρά τις διαψεύσεις στο δημοσίευμα του “Spiegel” οι ατελείς ευρωπαϊκές «λύσεις» στο ελληνικό πρόβλημα και η τεράστια δυσκολία εφαρμογής ενός ακραίου προγράμματος λιτότητας στην Ελλάδα θα κρατήσουν ζωντανή τη συζήτηση για την αναδιάρθρωση του χρέους. Και όσο οι συζητήσεις αυτής της μορφής συνεχίζονται έχει αποδειχθεί ότι αποκτούν τη δυναμική μιας ισχυρής, αυτοεκπληρούμενης προφητείας…