Η Κομισιόν «κουρεύει» πιστωτές τραπεζών!

Την ώρα που οι ελληνικές τράπεζες βλέπουν μόνο με… κιάλια το δρόμο της επιστροφής στις αγορές για χρηματοδότηση, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ορθώνει άλλο ένα ογκόλιθο στο δύσβατο μονοπάτι, καθώς άρχισε με κάθε επισημότητα τη δημόσια διαβούλευση για να διαμορφωθούν μέχρι το καλοκαίρι κοινοί ευρωπαϊκοί κανόνες «κουρέματος» των πιστωτών των τραπεζών.

Ο Γάλλος αρμόδιος επίτροπος Μισέλ Μπαρνιέ, που με τις δημόσιες τοποθετήσεις του έχει κατ’ επανάληψη ξεσηκώσει κύματα αντιδράσεων, ιδιαίτερα στους κύκλους του λονδρέζικου Σίτι, «χτύπησε» πάλι την περασμένη Πέμπτη, εγκαινιάζοντας μια δημόσια διαβούλευση που προκαλεί ήδη αρκετές ανατριχίλες στις αγορές, καθώς απηχεί την αντίληψη της Κομισιόν, ότι οι κάτοχοι τραπεζικών ομολόγων θα πρέπει να σταματήσουν σε μελλοντικές τραπεζικές κρίσεις να διασώζονται με κεφάλαια των φορολογουμένων, αλλά να πληρώνουν στο ακέραιο το τίμημα, αν έχουν δανείσει τράπεζες που βρίσκονται υπό κατάρρευση.

Αυτή η τοποθέτηση της Κομισιόν ίσως φαίνεται υποκριτική, όταν οι ομολογιούχοι που είχαν δανείσει τις ιρλανδικές τράπεζες έχουν ήδη διασωθεί, με τη μεταφορά τεράστιων βαρών στις πλάτες των Ιρλανδών φορολογουμένων. Όμως, δεν παύει να είναι συνεπής με την πρωτοβουλία που ανέλαβε ο Μπαρνιέ από τον περασμένο Οκτώβριο, για τη διαμόρφωση ενός ενιαίου ευρωπαϊκού πλαισίου αντιμετώπισης κρίσεων στο τραπεζικό σύστημα.

Κεντρική ιδέα αυτής της πρωτοβουλίας είναι ότι θα πρέπει στο άμεσο μέλλον να καθιερωθούν ενιαίοι κανόνες σε όλη την Ευρώπη για να διασώζονται, ή να οδηγούνται σε εκκαθάριση προβληματικές τράπεζες, με δίκαιη κατανομή των βαρών ανάμεσα σε μετόχους, πιστωτές και φορολογούμενους πολίτες. Πολιτικός στόχος της πρωτοβουλίας είναι να αντιμετωπισθεί η συνεχώς διογκούμενη δυσαρέσκεια των φορολογουμένων στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, καθώς βλέπουν όλο και περισσότερο τις τράπεζες, τους μετόχους και τους πιστωτές τους να προστατεύονται, με τα ευρωπαϊκά «πακέτα» διάσωσης περιφερειακών υπερχρεωμένων οικονομιών, αλλά και με τα εθνικά «πακέτα» στήριξης που έχουν χορηγηθεί αφειδώς στις τράπεζες, μετά την κορύφωση της κρίσης, το φθινόπωρο του 2008.

Μετά την αρχική ανακοίνωση της διαβούλευσης για το νέο θεσμικό πλαίσιο διαχείρισης τραπεζικών κρίσεων, τον περασμένο Οκτώβριο, ο Μπαρνιέ προχώρησε ένα βήμα παραπάνω την περασμένη εβδομάδα, εγκαινιάζοντας τη διαβούλευση για «τεχνικά θέματα» που άπτονται του νέου πλαισίου. Σε αυτά τα «τεχνικά» θέματα κρύβεται και ένα εξόχως πολιτικό ζήτημα, με ιδιαίτερη σημασία για τη λειτουργία του τραπεζικού συστήματος και των αγορών, ιδιαίτερα για τις χώρες με εξαιρετικά ευάλωτα τραπεζικά συστήματα, που παραμένουν αποκλεισμένα από την ευρωπαϊκή διατραπεζική αγορά, όπως η Ελλάδα.

Στην ανακοίνωσή της, η Κομισιόν κάνει λόγο για «δίκαιη κατανομή βαρών, με τη χρήση μεθόδων χρηματοδότησης των τραπεζών (σ.σ.: αναφέρεται σε προβληματικές τράπεζες) που θα αποκλείουν τη χρήση κονδυλίων των φορολογουμένων». Όπως σπεύδει να εξηγήσει η Επιτροπή, «αυτό μπορεί να περιλαμβάνει πιθανούς μηχανισμούς διαγραφής των κατάλληλων στρωμάτων χρέους μιας τράπεζας υπό κατάρρευση, ώστε να διασφαλίζεται ότι οι πιστωτές της επωμίζονται ζημίες. Κάθε τέτοια πρόταση δεν θα εφαρμοσθεί σε υφιστάμενα τραπεζικά χρέη. (…) Ειδικότερα, η διαβούλευση αναζητεί προτάσεις για το πώς ένας μηχανισμός για διαγραφή χρέους μπορεί με τον καλύτερο τρόπο να διαμορφωθεί (…)».

Μέχρι τώρα, οι «προνομιούχοι» κάτοχοι κοινών ομολογιακών δανείων των τραπεζών (senior debt holders) προστατεύονταν σε κάθε διάσωση προβληματικής τράπεζας εξίσου με τους καταθέτες. Δηλαδή, ουδέποτε είχε τεθεί ζήτημα «κουρέματος» αυτής της κατηγορίας πιστωτών, που θεωρούνται ζωτικής σημασίας για τις τράπεζες. Ακόμη και στην περίπτωση της Ιρλανδίας, όπου ήταν προφανές ότι είχαν υπάρξει τεράστιες υπερβολές στα πιστωτικά ανοίγματα προς τις προβληματικές τράπεζες της χώρας, τις οποίες δύσκολα θα μπορούσε να «σηκώσει» ο κρατικός προϋπολογισμός, τελικά οι κάτοχοι κοινών ομολογιακών δανείων απέφυγαν το «κούρεμα».

Η προοπτική εμπλοκής των ιδιωτών πιστωτών στις διασώσεις ή εκκαθαρίσεις προβληματικών τραπεζών αποτελεί τεράστιο πρόβλημα ιδιαίτερα για τις ελληνικές τράπεζες, ακόμη και αν το νέο καθεστώς τεθεί σε ισχύ μετά το 2013 (υπολογίζεται, ότι ακόμη και αν η Κομισιόν τελειώσει το σχεδιασμό των ευρωπαϊκών κανόνων φέτος, θα πάρει τουλάχιστον ένα με δύο χρόνια ακόμη για να ενσωματωθούν οι νέοι κανόνες στις εθνικές νομοθεσίες).

Τα κοινά ομολογιακά δάνεια (Euro Medium Term Notes - Euro Commercial Papers, κ.α.) αποτελούν βασικό «στρώμα» της χρηματοδοτικής δομής των ελληνικών τραπεζών, αν και με τη σημερινή κατάσταση στις αγορές οι εκδόσεις αυτές είναι εξαιρετικά δύσκολες και οι τράπεζες επιβαρύνονται με υψηλά κόστη δανεισμού. Η προοπτική βέβαιου «κουρέματος» των πιστωτών, τονίζουν τραπεζικά στελέχη, πριν καν μετουσιωθεί σε ευρωπαϊκό θεσμικό πλαίσιο, αλλάζει ήδη προς το δυσμενέστερο την αξιολόγηση των ελληνικών τραπεζών από τις αγορές και τις υποχρεώνει μεσοπρόθεσμα να περιορίσουν και να καταστήσουν ακόμη ακριβότερες τις πιστώσεις στην οικονομία.

Για να γίνει αντιληπτό το μέγεθος του προβλήματος σε πανευρωπαϊκό επίπεδο (για τις ελληνικές τράπεζες θα είναι προφανώς πολύ σοβαρότερο), τραπεζικά στελέχη παραπέμπουν σε μελέτη του οίκου McKinsey, που είχε συνταχθεί τον Μάρτιο του 2010, όταν είχαν αρχίσει οι συζητήσεις για πιθανό «κούρεμα» ομολογιούχων. Οι 25 μεγαλύτερες τράπεζες της Ευρώπης, σύμφωνα με τους υπολογισμούς της μελέτης, θα αντιμετώπιζαν τέτοια αύξηση του κόστους δανεισμού τους, που θα υποχρεώνονταν μέσα στην επόμενη πενταετία να αντιμετωπίσουν υπέρογκες δανειακές ανάγκες, ύψους 440 δις. ευρώ!