Επισπεύστε την ελληνική αναδιάρθρωση!

‘Ευρώπη, μην αργείς’. Αυτή είναι η βασική σύσταση του Lisbon Council, θινκ τανκ με έδρα τις Βρυξέλλες, δια χειρός Αλεσάντρο Λέιπολντ, πρώην διευθυντή του Ευρωπαϊκού Τμήματος του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και σήμερα επικεφαλής οικονομολόγου του ως άνω ευρωπαϊκού θινκ τανκ. Σε άρθρο που δόθηκε χτες στη δημοσιότητα, ο Α. Λέιπολντ καταθέτει μια πρόταση προς τους Ευρωπαίους αξιωματούχους για άμεση, εδώ-και-τώρα, αναδιάρθρωση του δημόσιου χρέους της Ελλάδας και όσων άλλων χωρών μελών της Ευρωζώνης χρειαστεί, με πέντε σημεία, η οποία συν τοις άλλοις, στηρίζεται στη μελέτη αρκετών προηγούμενων αναδιαρθρώσεων.

Όπως σημειώνει ο συγγραφέας, τον τελευταίο χρόνο η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει πραγματοποιήσει κάποια αργά βήματα, περνώντας από την κατηγορηματική αποκήρυξη κάθε ενδεχομένου χρεοστασίου κράτους μέλους της Ευρωζώνης στον προσδιορισμό των συνθηκών, υπό τις οποίες, αν τα πράγματα επιδεινωθούν, μπορεί να υπάρξει χρεοστάσιο μετά το 2013. Όπως επισημαίνει όμως ο Α. Λέιπολντ, η ευρωπαϊκή πολιτική ‘κανένα χρεοστάσιο ως το 2013’ αποτελεί ‘μια πολιτική και διαδικαστική κατασκευή, που βρίσκεται μακριά από τις ανάγκες των οικονομιών και αγνοεί τις εξελίξεις στις αγορές’.

Ο βασικός λόγος γι’ αυτό, εξηγεί ο ίδιος, έχει να κάνει με το ότι τα δάνεια των χωρών της Ευρωζώνης προς την Ελλάδα και τα επιπλέον κονδύλια που παρέχονται στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας έχουν το ίδιο καθεστώς με τα δάνεια των ιδιωτών πιστωτών. Αν επιβληθεί κούρεμα στους ιδιώτες πιστωτές, ισχύει και για τους Γάλλους και τους Γερμανούς φορολογούμενους. Αλλά τα δάνεια που θα χορηγηθούν μετά το 2013 στο πλαίσιο του διάδοχου Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας θα έχουν το χαρακτήρα του προτιμώμενου πιστωτή και δεν θα μπορούν να υποστούν κούρεμα.

Και όσο η Ευρώπη θα αργεί, τόσο περισσότερο χρήμα θα καταλήγει προς την Ελλάδα. Συνέπεια αυτού, σύμφωνα με τους υπολογισμούς του Λέιπολντ, θα είναι ότι η ΕΕ και το ΔΝΤ θα κατέχουν το 28% του ελληνικού δημοσίου χρέους το 2013, ενώ άλλο ένα κομμάτι θα έχει η ΕΚΤ. Κι όσο θα μειώνεται το ποσοστό χρέους που θα κατέχουν οι ιδιώτες επενδυτές, τόσο θα μειώνεται το όφελος της Ευρώπης από το κούρεμα που θα τους επιβληθεί. Επιπλέον τούτων, όσο το χρέος των ιδιωτών πιστωτών θα αντικαθίσταται με τα δάνεια του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού, δηλαδή με δάνεια που θα έχουν καθεστώς προτιμώμενου πιστωτή, τόσο χειρότερα θα γίνονται – ή θα φαίνονται – τα ελληνικά κρατικά ομόλογα για τους ιδιώτες πιστωτές. Η εξέλιξη αυτή θα αυξήσει τις αποδόσεις τους και θα καταστήσει ακόμα δυσκολότερο για την Ελλάδα – ή και την Ιρλανδία και την Πορτογαλία – το δρόμο προς τις ιδιωτικές αγορές για δανεισμό – κι ας αποτελούσε εξαρχής αυτό τον στόχο των ευρωπαϊκών διασώσεων.

Τι πρέπει λοιπόν να κάνουν οι Ευρωπαίοι για να τα αποφύγουν όλα αυτά; Ο πρώην επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Τμήματος του ΔΝΤ προτείνει:

Α. Να αποφύγουν τις επιζήμιες καθυστερήσεις. «Κάθε καθυστέρηση σε μια αναγκαία αναδιάρθρωση είναι επιζήμια: αυξάνει τη συνολική μείωση της παραγωγής, μεγεθύνει τα κονδύλια που απαιτούνται για τη διάσωση και, στο τέλος, απαιτεί και την επιβολή μεγαλύτερου ποσοστού ‘κουρέματος’ στους πιστωτές». Σύμφωνα με τον οικονομολόγο, “απαιτείται η τακτική και ρεαλιστική ανάλυση της βιωσιμότητας του χρέους. Από τη στιγμή που θα βεβαιωθεί ότι ένα δημόσιο χρέος δεν είναι βιώσιμο, πρέπει να αναληφθεί δράση άμεσα. Ο μηχανισμός της ΕΕ σύμφωνα με τον οποίο αποκλείεται κάθε αναδιάρθρωση ως το 2013 αποτελεί ένα αυθαίρετο και αναξιόπιστο χρονοδιάγραμμα. Όσο πιο γρήγορα εγκαταλειφθεί τόσο το καλύτερο».

Β. Να ξεκινήσουν με την αποκατάσταση εδώ και τώρα του τραπεζικού τομέα. «Η εξίσωση ‘η κρίση χρέους της ευρωπαϊκής περιφέρειας ισοδυναμεί με τραπεζική κρίση στον ευρωπαϊκό πυρήνα’ πρέπει να διαρραγεί. Για να γίνει αυτό, απαιτείται η ενίσχυση της αυστηρότητας και της αξιοπιστίας των τεστ αντοχής των τραπεζών, πιθανότατα μέσω της συνεργασίας των εποπτικών αρχών της Τράπεζας Διεθνών Διακανονισμών, του ΔΝΤ και της ΕΕ. Τα τεστ αντοχής πρέπει να διεκδικήσουν την ακρίβεια του ονόματός τους και να ‘σκεφτούν το αδιανόητο’, περιλαμβάνοντας στα απαισιόδοξα σενάρια τους το ενδεχόμενο ενός εθνικού χρεοστασίου. Τα τεστ αντοχής πρέπει να συνοδευτούν από την παράλληλη ενίσχυση των πιέσεων των ευρωπαϊκών εποπτικών αρχών προς τις τράπεζες, ώστε να επιταχύνουν τις διαδικασίες ενίσχυσης της κεφαλαιακής τους βάσης και με αποφάσεις για κλείσιμο των μη βιώσιμων ιδρυμάτων».

Γ. Να περιορίσουν στο ελάχιστο τον ρόλο των πολιτικών. «Πάντοτε μετρούν οι πολιτικοί παράγοντες», αναφέρει ο οικονομολόγος. «Αλλά το σημερινό πλαίσιο όπως και το πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας διασφαλίζει εν δυνάμει ότι τα συμφέροντα των ευρωπαϊκών κρατών πιστωτών θα παίζουν τον κεντρικό ρόλο σε όλα. Πρέπει η διαδικασία λήψης αποφάσεων και οι μηχανισμοί διακυβέρνησης να σχεδιαστούν κατά τρόπο που θα μειώνεται η παρουσία των πολιτικών παραγόντων και θα διευκολύνεται η εποικοδομητική επικοινωνία με τις αγορές».

Δ. Να χρησιμοποιήσουν λύσεις εθελοντικής ανταλλαγής χρέους. «Οι παραδοσιακές προσφορές ανταλλαγής χρέους που λειτουργούν αποτρεπτικά πριν από ένα χρεοστάσιο έχουν αποδώσει θετικά στην αναδιάρθρωση του χρέους διαφόρων αναδυόμενων οικονομιών τα τελευταία 10 χρόνια. Η εμπειρία δείχνει ότι τέτοια εθελοντικά σχήματα αναδιάρθρωσης, σε αντίθεση με τους ισχυρισμούς πολλών πλευρών, δεν χρειάζεται να είναι πολύ ‘ήπια’ για τους πιστωτές. Με τις κατάλληλες τιμές και με τα κατάλληλα κίνητρα, μπορούν να επιτευχθούν πολύ καλές συμφωνίες».

Ε. Να μην θεωρούν ότι οι ρήτρες συλλογικής δράσης θα αποτελέσουν πανάκεια. «Συμβατικές προβλέψεις όπως οι ρήτρες συλλογικής δράσης μπορούν να βοηθήσουν αλλά δεν έχει αποδειχτεί ότι έχουν αποφασιστικό ρόλο στις αναδιαρθρώσεις χρέους, επιπλέον δεν μπορούν να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση του προβλήματος του παρόντος χρέους».