Άρωμα… φούσκας πάνω από τις δυσθεώρητες αξίες του διαδικτύου

Οι συζητήσεις για … φούσκες επιστρέφουν στην Σίλικον Βάλεϊ. Εταιρείες του διαδικτύου που πριν ένα χρόνο τα ονόματά τους ήταν σχεδόν άγνωστα στο χρηματοπιστωτικό κόσμο γίνονται ξαφνικά το επίκεντρο ξαναμμένων συζητήσεων – κι αυτό μολονότι αυτές οι εταιρείες πρέπει να αποδείξουν ότι μπορούν να αντλήσουν έσοδα που να ανταποκρίνονται στα δυσθεώρητα επίπεδα των αποτιμήσεών τους.

Η Zynga, μια εταιρία κοινωνικών παιχνιδιών που πριν 3 μήνες αποτιμώνταν στα 5 δις δολάρια, αναζητά σήμερα να αντλήσει κεφάλαια σε μια αποτίμηση της τάξης των 9 δις δολαρίων, αναφέρουν πρόσωπα προσκείμενα στο σχεδιασμό. Η Groupon, εταιρία ομαδικών αγορών που πέρσι απέρριψε μια προσφορά εξαγοράς της Google για 6 δις δολάρια έχει επαφές με εκπροσώπους τραπεζών προκειμένου να διασφαλίσει την αποτίμηση της στα ύψη των 15-20 δις δολαρίων. Και το Facebook, ιστοσελίδα κοινωνικής δικτύωσης που μόλις τον περασμένο μήνα αποτιμώνταν στα 50 δις δολάρια λέγεται ότι προσπαθεί να βοηθήσει το προσωπικό του να πουλήσει μέρος των μετοχών του σε μια αποτίμηση των 60 δις δολαρίων.

Λαμβάνοντας υπ’ όψιν τον τρόπο με τον οποίο ανεβαίνουν οι αριθμοί μέσα σε ελάχιστες βδομάδες, πώς να αποφύγει κανείς να τα δει όλα αυτά σαν καρπό μιας υπερθερμασμένης αγοράς. Τα πράγματα γίνονται χειρότερα από την έλλειψη πραγματικής πληροφόρησης για την αποδοτικότητα αυτών των εταιριών.

Από την άλλη μεριά, μια κατηγορηματική απόρριψη αυτών των τάσεων μπορεί να αγνοεί τις ευρύτερες δυνάμεις που λειτουργούν προς όφελος των εταιρειών διαδικτύου. Η κοινωνική δικτύωση και το κινητό ίντερνετ αλλάζουν τη φύση της συμπεριφοράς μας στο διαδίκτυο και κατακλυσμιαίες τεχνολογικές αλλαγές σαν και αυτές τείνουν να αναδείξουν νέους ηγέτες – αν και πολλές φορές γίνονται η δικαιολογία για άλλη μια παλιομοδίτικη επενδυτική φούσκα.

Υπάρχουν τρία βασικά κριτήρια για τη νέα ομάδα των εραστών του διαδικτύου. Πρώτο, αν αυτές οι εταιρείες έχουν βρει ένα επικερδές μοντέλο εσόδων, δεύτερον, αν οι αγορές που δημιουργούν θα αποδειχτούν αρκετά μεγάλες για να στηρίξουν τις αποτιμήσεις τους και τρίτον εάν ο ανταγωνισμός θα περιορίσει εν τέλει και τα επίπεδα ανάπτυξής τους και τα περιθώρια κερδοφορίας τους.

Σε ό,τι αφορά τα δύο πρώτα κριτήρια, υπάρχουν ήδη αρκετές ενδείξεις ότι υπάρχουν ευρύτερες δυνάμεις σε ισχύ. Σύμφωνα με πρόσωπα που γνωρίζουν τα οικονομικά της, η Groupon προεξοφλεί ότι τα έσοδά της φέτος θα διπλασιαστούν, φτάνοντας τα 3,5 - 4 δις, ποσό που αντιπροσωπεύει το ήμισυ του συνόλου που μένει στην εταιρία, ενώ άλλα τόσα πηγαίνουν στους πωλητές που είναι οι πελάτες της.

Σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις, εξάλλου, η Zynga προσδοκά ότι τα έσοδα της φέτος θα ενισχυθούν κατά 150% ως 200%. Πέρσι η εταιρεία είχε έσοδα 1 δις δολάρια. Η Zynga βγάζει λεφτά πουλώντας δυνητικά προϊόντα στον κόσμο που παίζει διαδικτυακά κοινωνικά παιχνίδια όπως το Farmville ενώ βρίσκεται στο Facebook και έχει επινοήσει ένα επιχειρηματικό μοντέλο άκρως επικερδές.

Η επιτυχία της Zynga έχει πολλαπλασιαστικό αντίκτυπο στο ίδιο το Facebook. Χάρη στη ‘φορολογία’ 30% των εσόδων της Zynga από τους χρήστες του Facebook, ένα μεγάλο μέρος των εσόδων της εταιρίας διαδικτυακών παιχνιδιών περιέρχεται στο Facebook.

Από την άλλη μεριά όμως, υπάρχει και το Twitter που παραμένει το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα μιας εταιρείας που η αξία της βασίζεται περισσότερο στην ελπίδα παρά στα επιχειρηματικά επιτεύγματα. Παρά τη συστηματική 18μηνη προσπάθειά του να εστιάσει στη δημιουργία χρήματος, τα έσοδα του Twitter δεν αναμένεται φέτος να ξεπεράσουν τα 100 εκατομμύρια δολάρια. Οι συζητήσεις για την αξία του Twitter τον τελευταίο καιρό το φέρουν μεταξύ 4 και 8 δις δολαρίων.

Αλλά θα αποδειχτούν οι ρυθμοί ανάπτυξης και τα περιθώρια κερδοφορίας αυτών των νέων ‘αστέρων’ βιώσιμα με την ανάπτυξη του ανταγωνισμού; Σε αυτό το ερώτημα είναι δύσκολο να απαντήσουμε. Από τη στιγμή που δεν υπάρχουν σοβαρά εμπόδια για την είσοδο σε αυτό, το διαδίκτυο μπορεί να αποδειχτεί … ανελέητος τόπος για τις εταιρείες. Το ηλεκτρονικό εμπόριο έχει αποδειχτεί ένα εγχείρημα άκρως ευαίσθητο σε θέματα τιμών, όπου μετράει κυρίως ο όγκος – και υπάρχουν πανίσχυροι παίκτες στον ανταγωνισμό.

Το επιχείρημα των ‘ταύρων’ των εταιριών κοινωνικής δικτύωσης είναι το εξής: η ύπαρξη δικτύου, η αναγνώριση της εταιρικής ταυτότητας και οι δυνατότητες να αγγίξεις μεγάλα κοινά ταχύτερα από τον ανταγωνισμό, εφόσον συνδυαστούν, δίνουν στους πρώτους ‘παίκτες’ μιας διαδικτυακής αγοράς μια ηγετική θέση που κανείς δεν μπορεί να προσβάλει.

Η θεωρία αυτή όμως πρέπει να δοκιμαστεί στην πράξη. Η αναμφισβήτητη επιτυχία της Groupon που παρέχει καθημερινά στο διαδίκτυο ‘προσφορές ημέρας’ έχει προσελκύσει στο ίδιο παιχνίδι κάθε τοπική διαφημιστική ή εμπορική διαδικτυακή εταιρία. Το θέμα λοιπόν είναι αν η Groupon θα αποκτήσει σύντομα τις διαστάσεις που χρειάζεται για να αντέξει την αναπόφευκτη μείωση του περιθωρίου κερδοφορίας της.

Εν τω μεταξύ το παράδειγμα της Zynga μας δείχνει ήδη ότι το διαδίκτυο είναι ίσως ένας προσωρινός τόπος για να βγάζεις λεφτά, καθώς πολλές εταιρείες παιχνιδιών ανακάλυψαν και μιμούνται το παράδειγμά της. Μέσα από την ενδελεχή εξέταση της διαδικτυακής συμπεριφοράς των χρηστών της και προωθώντας διαρκώς νέα παιχνίδια στο ήδη μεγάλο κοινό της, η Zynga θα δείξει τώρα αν μπορεί να προστατευτεί από τις ιδιοτροπίες της online μόδας.

Αλλά ακόμη κι αν αυτοί οι πρώτοι παίκτες μπορέσουν να στηρίξουν τις αποτιμήσεις τους, τι θα κάνουν εκείνοι που ετοιμάζονται να τους ακολουθήσουν; Πέφτει πολύ χρήμα στις εταιρίες κοινωνικής δικτύωσης σε αναζήτηση νέων αγορών και πολλοί ετοιμάζονται να ακολουθήσουν το παράδειγμά τους ελπίζοντας να έχουν την επιτυχία τους.

Η ιστορία της φούσκας των dotcom είναι χαρακτηριστική των κινδύνων που συνοδεύουν αυτόν τον τύπο ευσεβών πόθων και μιμητικής επενδυτικής στρατηγικής. Αναμφίβολα θα υπάρξουν νικητές αλλά στο δρόμο θα χυθεί πολύ αίμα.