T.Ταμιευτήριο: τα ομόλογα-νάρκη και τα CDS

Καθώς πλησιάζει η ώρα της αλήθειας για την κρίση χρέους της ευρωζώνης και την κατάληξη του ελληνικού δράματος, μία τραπεζική διοίκηση στην Ελλάδα βιώνει την αγωνία ίσως πιο έντονα και από τον ίδιο τον Γ. Παπακωνσταντίνου: η διοίκηση του Κλ. Παπαδόπουλου στο Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο «κάθεται σε νάρκη» τοποθετήσεων σε ομόλογα που πλησιάζουν το 1/3 του ενεργητικού της τράπεζας και σε περίπτωση αναδιάρθρωσης του χρέους μπορεί να δει τα κεφάλαια του Τ.Τ. να εξανεμίζονται σε μια νύχτα! Στο παρασκήνιο της τραπεζικής αγοράς, μάλιστα, πολλοί συζητούν πάλι αν ορθώς η σημερινή διοίκηση άφησε ανασφάλιστο τον εν δυνάμει «τοξικό» κίνδυνο του χαρτοφυλακίου ομολόγων.

Το πρόβλημα με τις τεράστιες θέσεις του Τ.Τ. σε κρατικά ομόλογα, διπλάσιες ακόμη και από αυτές της Εθνικής Τράπεζας, σε σχέση με το ενεργητικό, έρχεται και πάλι στην επικαιρότητα, καθώς «πυκνώνουν τα σύννεφα» στον ευρωπαϊκό ορίζοντα και αντί η οριστική λύση στο ελληνικό πρόβλημα βιώσιμης εξυπηρέτησης του χρέους να έρχεται πιο κοντά, μοιάζει συνεχώς να απομακρύνεται. Το πρόβλημα συζητήθηκε εκτενώς σε ειδική σύσκεψη χθες, υπό τον πρωθυπουργό, ο οποίος αρχίζει την επόμενη εβδομάδα κρίσιμο γύρο ευρωπαϊκών επαφών, με πρώτο σταθμό το Βερολίνο.

Οι δηλώσεις της Γαλλίδας υπουργού Οικονομικών, Κριστίν Λαγκάρντ, στο “Spiegel” αυτής της εβδομάδας περιείχαν μια ευθεία προειδοποίηση προς τις ευρωπαϊκές τράπεζες, ότι είναι πολύ πιθανό να χάσουν κεφάλαια από μια «ρύθμιση» του ελληνικού χρέους:

- Αν οι ιδιώτες επενδυτές χρειασθεί να υποστούν ζημιές, αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε περισσότερες καταρρεύσεις τραπεζών. Πολλές τράπεζες με δυσκολία θα άντεχαν διαγραφές απαιτήσεων έναντι της Ελλάδας ή της Ιρλανδίας, παρατήρησε ο δημοσιογράφος του γερμανικού περιοδικού στη συζήτηση με την Γαλλίδα υπουργό.

- Αυτό δείχνει, ότι τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα της Ευρώπης επειγόντως χρειάζονται περισσότερα κεφάλαια για να μπορούν να αντέξουν τέτοιες αποτυχίες. Είμαστε στο σωστό δρόμο με τους νέους κανονισμούς που περιλαμβάνονται στη Συνθήκη της Βασιλείας ΙΙΙ, που υποχρεώνουν τις τράπεζες να υποστηρίζουν τις υψηλού ρίσκου δραστηριότητες με περισσότερα κεφάλαια, ήταν η απάντηση της Λαγκάρντ.

Αυτή η απάντηση της συνήθως «μετρημένης» στα δημόσια σχόλιά της, Γαλλίδας υπουργού Οικονομικών, προκάλεσε αρκετές συζητήσεις στους τραπεζικούς κύκλους της Αθήνας, που παρακολουθούν στενά το ευρωπαϊκό γίγνεσθαι αυτή την περίοδο. «Αντί να αποκλείσει το ενδεχόμενο αναδιάρθρωσης χρέους από την Ελλάδα ή την Ιρλανδία, κάλεσε τις τράπεζες να ενισχύσουν τα κεφάλαιά τους, σαν να εννοούσε ότι οι ζημιές βρίσκονται προ των πυλών», σχολίαζε τραπεζικό στέλεχος.

Στο ελληνικό τραπεζικό σύμπαν, αυτές οι προειδοποιήσεις δεν ακούγονται πια όσο «τρομοκρατικά» ηχούσαν στο παρελθόν. Με τις μεγάλες ενισχύσεις στα κεφάλαιά τους, με έκδοση μετοχών ή πωλήσεις συμμετοχών, οι τράπεζες μπορούν πια να αντέξουν χωρίς άμεσα καταστροφικές συνέπειες μια αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους, με «κούρεμα» ονομαστικής αξίας της τάξεως του 30%, όσο δηλαδή είναι και το τρέχον «κούρεμα» της αξίας των ομολόγων στην αγορά –βέβαια, ο συνδυασμός «κουρέματος» και μεγάλων προβλέψεων για επισφάλειες εξακολουθεί να αποτελεί κίνδυνο για τις τράπεζες.

Η μόνη ελληνική τράπεζα που έχει λόγους να ανησυχεί για τις επιπτώσεις μιας αναδιάρθρωσης του χρέους είναι το Τ.Τ., σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη της Piraeus Securities. Όπως ήδη έγραψε το “B”, το Τ.Τ. έχει τοποθετήσει 5,4 δις. ευρώ στα κρατικά ομόλογα, δηλαδή το 30,5% του ενεργητικού του. Αυτές οι τοποθετήσεις είναι σχεδόν πενταπλάσιες των βασικών κεφαλαίων (Tier 1) και σε περίπτωση διαγραφής του 30% της αξίας των ομολόγων θα εξανεμίσουν την κεφαλαιακή βάση του Ταμιευτηρίου, δημιουργώντας απαιτήσεις μιας τεράστιας αύξησης κεφαλαίου, για τα δεδομένα του ιδρύματος, προκειμένου να συνεχίσει τη λειτουργία του. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς της Piraeus Sec., θα χρειασθεί μια αύξηση της τάξεως του 1-1,5 δις. ευρώ για να καλυφθεί τέτοια ζημιά.

Πολλά τραπεζικά στελέχη συζητούν στο παρασκήνιο αν η διοίκηση του κ. Κλ. Παπαδόπουλου έχει χειριστεί σωστά το πρόβλημα της υπερβολικής έκθεσης του Τ.Τ. στα κρατικά ομόλογα. Η προηγούμενη διοίκηση, υπό τον κ. Α. Φιλιππίδη, είχε προνοήσει από το καλοκαίρι του 2009, όταν ακόμη το κόστος ασφάλισης των ελληνικών ομολόγων για τον κίνδυνο αθέτησης πληρωμών ήταν αστείο (1-2%, έναντι 9% σήμερα), να «χτίσει» μια θέση στα CDS, που προσέγγιζε το 1 δις. ευρώ.

Δηλαδή, σε περίπτωση «κουρέματος», το Τ.Τ. θα εξασφάλιζε μια πληρωμή μέσω των συμβολαίων CDS, η οποία ξεπερνά το ύψος των σημερινών βασικών κεφαλαίων (902 εκατ. ευρώ, χωρίς τις προνομιούχες μετοχές του Δημοσίου) και καλύπτει περίπου το ποσό που, σύμφωνα με την ανάλυση της Piraeus Sec., θα χρειασθεί το Τ.Τ. ως νέο κεφάλαιο, για να συνεχίσει να λειτουργεί μετά από ένα «κούρεμα» των ομολόγων κατά 30%. Εν ολίγοις, με εκείνες τις εύστοχες τοποθετήσεις, ο κ. Φιλιππίδης είχε εξασφαλίσει προκαταβολικά το Τ.Τ. απέναντι στους κινδύνους που απορρέουν από την… υπερφυσική τοποθέτηση κεφαλαίων σε κρατικά ομόλογα.

Στα τέλη του 2009, όταν η κρίση στην ελληνική αγορά ομολόγων δημοσιεύματα επέκριναν τη διοίκηση του Τ.Τ. για… κερδοσκοπία κατά των ελληνικών ομολόγων, μέσω των CDS, μπερδεύοντας προφανώς την ασφάλιση κινδύνου με την κερδοσκοπία: πράγματι, αρκετά fund κερδοσκόπησαν με τα CDS, ποντάροντας σε μια χρεοκοπία της Ελλάδας, χωρίς να κατέχουν ελληνικά ομόλογα. Το Τ.Τ., όμως, είχε δημιουργήσει μια θέση στα CDS καθαρά αμυντική, για την προστασία των κεφαλαίων του, αφού κατείχε μεγάλης αξίας ομόλογα. Για να χρησιμοποιήσουμε τη γνωστή μεταφορά, το Τ.Τ. δεν ασφάλισε το σπίτι του γείτονα για τον κίνδυνο πυρκαγιάς, περιμένοντας να τυλιχτεί στις φλόγες για να κερδίσει, αλλά ασφάλισε το δικό του σπίτι!

Με μια ανακοίνωση που είχε εκδώσει τότε η διοίκηση του κ. Παπαδόπουλου, διευκρίνιζε ότι είχαν κλείσει πλέον όλες οι θέσεις της τράπεζας στα CDS, τονίζοντας ότι «κατά πάγια πρακτική δεν σχολιάζει τις επιλογές χαρτοφυλακίου των προηγούμενων Διοικήσεων, ούτε όσον αφορά το επενδυτικό τους σκέλος, ούτε όσον αφορά το ηθικό τους σκέλος» -επρόκειτο, ασφαλώς, για έναν κομψό υπαινιγμό επίκρισης, στρεφόμενο κατά της διοίκησης Φιλιππίδη…

Όμως, σήμερα η ίδια συζήτηση ίσως γίνει με διαφορετικούς όρους, αν τελικά το Τ.Τ. χάσει μεγάλο μέρος των κεφαλαίων του από μια αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους. Ο κ. Κλ. Παπαδόπουλος, ως έμπειρο στο διεθνή χώρο τραπεζικό στέλεχος, γνωρίζει ότι στο τέλος κάθε τραπεζίτης κρίνεται από το διαχειριστικό αποτέλεσμα. Πώς θα εξηγήσει, άραγε, στους ιδιώτες μικρομετόχους του Τ.Τ., ότι η περιουσία τους εξανεμίσθηκε από ένα «κούρεμα» της αξίας των κρατικών ομολόγων που είχε στο χαρτοφυλάκιό της η τράπεζα, όταν θα μπορούσε να είχε αποφύγει αυτή την καταστροφική για τους μετόχους απώλεια, απλώς αφήνοντας «άθικτες» τις θέσεις που είχε εύστοχα δημιουργήσει στα CDS η προηγούμενη διοίκηση; Μήπως θα αποζημιώσει τους μετόχους από την τσέπη του; Η συζήτηση αυτή θα έχει ενδιαφέρον, αν και όλοι απευχόμαστε να χρειασθεί να γίνει…