Οι καβαλάρηδες της Αποκάλυψης επέστρεψαν ξανά στην Αθήνα. Αξιωματούχοι της Ευρωπαϊκής Ένωσης, του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας βρίσκονται στην Αθήνα για την αξιολόγηση του ελληνικού προγράμματος δημοσιονομικής προσαρμογής που συνοδεύει το πακέτο χρηματοδοτικής βοήθειας ύψους 110 δις ευρώ. Σε σχέση με την τελευταία τους επίσκεψη αυτή τη φορά θα έχουν να συνεκτιμήσουν δύο νέους παράγοντες. Πρώτον, το ότι η Ελλάδα χρειάζεται περισσότερα χρήματα. Δεύτερον το ότι οι Βρυξέλλες και η Αθήνα έχουν αναστατωθεί μετά τις νέες φήμες ότι η Ελλάδα εξετάζει το ενδεχόμενο εξόδου της από την Ευρωζώνη. Όσο σφοδρά κι αν διαμαρτύρεται η Αθήνα, η ιδέα αυτή δεν πρόκειται τώρα πια να υποχωρήσει.
Δεν υπάρχει κανένας μηχανισμός εξόδου μιας χώρας από την Ευρωζώνη. Αλλά ακόμη κι από το Αλκατράζ μπορούσε κάποιος να δραπετεύσει και η Ευρωζώνη δεν είναι – ή δεν θα έπρεπε να είναι – φυλακή. Υπάρχει η δυνατότητα αποχώρησης μιας χώρας από την Ευρωζώνη αλλά προϋποθέτει πολύ προσεκτικό σχεδιασμό. Ορισμένα προκαταρκτικά βήματα είναι προφανή. Η κίνηση θα πρέπει να διέπεται από πολύ καλές ισορροπίες. Οι επενδυτές μπορεί να έχουν αρχίσει ήδη να αποτιμούν την έξοδο της Ελλάδας από την Ευρωζώνη στις τιμές των ελληνικών ομολόγων, επομένως δεν θα είναι για αυτούς έκπληξη. Και όπως υποστηρίζει το Capital Economics, είναι πολύ πιθανό ότι οι φόβοι για έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ θα ενισχύονται όσο περνάει ο καιρός.
Η Αθήνα θα πρέπει να αποκτήσει ένα εναλλακτικό νόμισμα και έναν ισχυρό υποψήφιο στην κεφαλή της Κεντρικής Τράπεζάς της που θα έχει μια ανοιχτή hotline με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Η Ελλάδα θα χρειαστεί έκτακτες πιστώσεις για τις τράπεζές της, οι οποίες κατέχουν ελληνικά ομόλογα 72 δις ευρώ ή το 22% του συνόλου των ελληνικών κρατικών ομολόγων. Τέλος η χώρα θα πρέπει να διατυπώσει εύστοχα επιχειρήματα προκειμένου να πείσει τους επενδυτές να επιστρέψουν στην ελληνική αγορά ομολόγων.
Το καλύτερο επιχείρημα για να στηριχτεί η εγκατάλειψη της Ευρωζώνης είναι ότι αυτό θα επιτρέψει στην Ελλάδα να επιτύχει ευκολότερα τη δημοσιονομική προσαρμογή. Το επιχείρημα αυτό μπορεί να ακουστεί ιδιαίτερα πειστικό από τη στιγμή που η Αθήνα δεν κατάφερε να πετύχει το στόχο του ελλείμματος το 2010. Υπάρχουν προηγούμενα στην αποχώρηση μιας χώρας από μια νομισματική ένωση: της Ιρλανδίας το 1979 και της Σλοβακίας το 1993. Αλλά αυτές οι πράξεις έγιναν με τη σύμφωνη γνώμη όλων των πλευρών. Η έξοδος της Ελλάδας από την Ευρωζώνη σίγουρα δεν θα είναι ηθελημένη και θα είναι καταστροφικά αποδιαρθρωτική.
Μια νομισματική ένωση είναι τόσο ισχυρή όσο ισχυρός είναι κι ο πιο αδύναμος κρίκος της, που στην περίπτωση της Ευρωζώνης είναι η Ελλάδα. Η έξοδος της Ελλάδας από την Ευρωζώνη μπορεί σήμερα να καταγγέλλεται ως αδιανόητη. Αλλά οι πιθανότητες διάρρηξης της Ευρωζώνης δεν είναι μηδενικές. Τώρα που το τζίνι βγήκε από το μπουκάλι δεν θα είναι και πολύ εύκολο να ξαναμπεί.