Η μάχη για τον καταθέτη του 10χίλιαρου

Η διάχυτη καθημερινή φημολογία για την αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους αρχίζει να δοκιμάζει επικίνδυνα την αντοχή των μικρών καταθετών. Αυτό το πολύπλοκο χρηματοοικονομικό πρόβλημα έγινε κυρίαρχο θέμα συζήτησης στο ελληνικό καφενείο, από το Κολωνάκι ως τα μακρινά χωριά, και όσο περισσότερο συζητείται, τόσο περισσότερο μπαίνουν οι μικροί καταθέτες στον πειρασμό να «μαζέψουν σπίτι» τις λίγες οικονομίες που έχουν στην τράπεζα για μια περίπτωση ανάγκης.

Προς το παρόν δεν υπάρχει ακριβής και επίσημη καταγραφή των εκροών καταθέσεων του πρώτου τετραμήνου. Όμως, όλα δείχνουν ότι η «αιμορραγία» συνεχίζεται με όλο και μεγαλύτερη ένταση, ιδιαίτερα από τη στιγμή που τα ατελείωτα σενάρια αναδιάρθρωσης του χρέους της χώρας ξέφυγαν από το στενό κύκλο των ειδικών και έγιναν λαϊκό ανάγνωσμα, ή θέαμα-ακρόαμα για όσους προτιμούν τα ηλεκτρονικά μέσα ενημέρωσης. Σύμφωνα με ανεπίσημες καταγραφές, το πρώτο δίμηνο η εκροή ξεπέρασε τα 6 δισ. ευρώ, ενώ το δεύτερο δίμηνο αυξήθηκε στα επίπεδα των 9 δισ. ευρώ. Τα ποσά δεν είναι σημαντικά για να κλονίσουν το τραπεζικό σύστημα, αλλά αυτό που ανησυχεί είναι η δυναμική του φαινομένου, που προοπτικά μπορεί να οδηγήσει σε επικίνδυνες καταστάσεις, αν δεν αποκατασταθεί γρήγορα η εμπιστοσύνη.

Έχει κίνδυνο, όμως, ο Έλληνας καταθέτης να χάσει τα λεφτά του; Η απάντηση είναι -για να είμαστε απολύτως ειλικρινείς-: θεωρητικά ναι, στην πραγματικότητα όχι! Δεν είναι σκόπιμο να επεκταθούμε επ’ αυτού σε τεχνικές λεπτομέρειες, αλλά θα πρέπει να τονιστεί μόνο ένα στοιχείο: οι καταθέσεις είναι το τελευταίο «οχυρό» της Ευρωπαϊκής Νομισματικής Ένωσης. Αν χαθεί έστω και ένα ευρώ από τα κεφάλαια ενός καταθέτη, ο κλονισμός της εμπιστοσύνης θα είναι τέτοιος, που θα οδηγήσει στη διάλυση της ένωσης. Γι’ αυτό και οι αρμόδιες αρχές, με πρώτη την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, δεν θα επιτρέψουν να συμβεί κάτι τέτοιο.

Το έδειξαν στην Ιρλανδία, όπου διέρρευσαν από το τραπεζικό σύστημα πέρυσι καταθέσεις 200 δισ. ευρώ: η χώρα οδηγήθηκε σε ένα επώδυνο μνημόνιο, αλλά ουδείς καταθέτης «έφαγε πόρτα» σε τράπεζα, όταν ζήτησε να «σηκώσει» τα χρήματά του. Ανεξάρτητα, λοιπόν, από τις αντοχές ενός κράτους στη στήριξη του τραπεζικού του συστήματος, όταν υπάρχει κίνδυνος για τους καταθέτες ενεργοποιούνται πανίσχυρες ευρωπαϊκές δυνάμεις, που δεν έχουν σκοπό να αφήσουν το μεγαλύτερο πολιτικό και οικονομικό project της σύγχρονης Ευρώπης να καταρρεύσει και έχουν όλα τα μέσα στα χέρια τους για να εγγυηθούν τις καταθέσεις.

Από εκεί και πέρα, πάντως, καλό θα είναι να χειρισθούν όλοι οι εμπλεκόμενοι από υπεύθυνες θέσεις αυτό το θέμα με τη μέγιστη δυνατή υπευθυνότητα. Η κυβέρνηση δεν έχει βοηθήσει πολύ με το να δαιμονοποιεί στη δημόσια συζήτηση την αναδιάρθρωση χρέους, περιγράφοντας αυτό το ενδεχόμενο ως την απόλυτη καταστροφή. Γιατί, πολύ απλά, το θέμα είναι αναπόφευκτο να συζητηθεί χωρίς τη δική της πρωτοβουλία, όταν η χώρα βρίσκεται αντιμέτωπη με ένα χρέος που θα ξεπεράσει φέτος το 150% του ΑΕΠ και δεν έχει πείσει ότι μπορεί να κάνει το θαύμα που χρειάζεται για να το διαχειριστεί. Όταν, λοιπόν, η συζήτηση για την αναδιάρθρωση γίνεται με προειδοποιήσεις καταστροφής από την ίδια την κυβέρνηση, χωρίς να εξηγείται στον πολίτη (και καταθέτη...) τι ακριβώς γίνεται, ας μην περιμένουμε από ένα απλό πολίτη που έχει χάσει την εμπιστοσύνη του στους περισσότερους θεσμούς να παραμείνει ακλόνητος στην εμπιστοσύνη του στο οικονομικό σύστημα της χώρας.

Αλλά και από την πλευρά των τραπεζών καλό είναι επιδεικνύεται μεγαλύτερη υπευθυνότητα στη διαχείριση του προβλήματος. Όταν ένας καταθέτης ζητεί μια ανάληψη των χρημάτων του, καλό είναι να μην βλέπει μπροστά του σχεδόν πανικόβλητους υπαλλήλους να του κάνουν χίλιες ερωτήσεις και να προσπαθούν με άλλες τόσες προτάσεις εναλλακτικών προϊόντων υψηλής απόδοσης να του αλλάξουν απόφαση. Ή, πολύ περισσότερο, να ακούει ότι το ποσό που ζήτησε δεν μπορεί να παραδοθεί αμέσως, για οποιοδήποτε τεχνικό, υπαρκτό ή ανύπαρκτο λόγο. Ούτε είναι σκόπιμο να διαδίδουν οι υπάλληλοι μιας τράπεζας κακές φήμες για τη διπλανή, σε μια προσπάθεια να κερδίσουν τη «μάχη» του ανταγωνισμού για την προσέλκυση καταθετών. Όλες αυτές οι τακτικές μπορεί να αποδώσουν κάποια πρόσκαιρα οφέλη, συνολικά όμως κλονίζουν την εμπιστοσύνη στο σύστημα. Και όλοι πρέπει να αντιληφθούν ότι αυτή την περίοδο η εμπιστοσύνη είναι είδος εν ανεπαρκεία.