Ευρωπαϊκή σύνοδος: Πολύ κακό για το τίποτα

Η πολυδιαφημισμένη ευρωπαϊκή συνάντηση κορυφής της Παρασκευής, που υποτίθεται πως θα έδινε μια οριστική και ισχυρή λύση στα προβλήματα της Ευρωζώνης, ή τουλάχιστον θα παρείχε τις πρώτες ενδείξεις της, απέβη τελικά ‘σουρεαλιστική συνάντηση’. Στη συγκέντρωση των πολιτικών ηγετών της Ευρωπαϊκής Ένωσης με επίκεντρο το γερμανικό σχέδιο για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των ασθενέστερων ευρωπαϊκών οικονομιών, γνωστό και ως Σύμφωνο Ανταγωνιστικότητας, κυριάρχησαν οι οξείες αντιπαραθέσεις και καμιά ένδειξη συνεννόησης ή συγκλίσεων δεν διαφάνηκε. Πώς θα ανοίξουν σήμερα οι ευρωπαϊκές αγορές;

Οι γερμανικές προτάσεις, που υποστηρίζονται και από τη Γαλλία, αποτελούν κατά τινά τρόπο το ‘κόστος’ που καλούνται να πληρώσουν οι Ευρωπαίοι προκειμένου η Γερμανία να συμφωνήσει στην αύξηση των κονδυλίων του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού για τη στήριξη των προβληματικών οικονομιών της Ευρωζώνης αλλά και για την διεύρυνση των λειτουργιών του προκειμένου να αγοράζει κρατικά ομολόγα και να εκτονώνει τις πιέσεις στις αγορές των περιφερειακών ομολόγων. Πρόκειται για μια κίνηση που θεωρείται κρίσιμης σημασίας για την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης στο ευρώ.

Πολλές μέρες ο ευρωπαϊκός Τύπος, όπως και ο ελληνικός, έγραφαν για τη ‘μεγάλη επικείμενη ευρωπαϊκή συμφωνία’, πλην όμως άνθρακες ο θησαυρός… Γιατί αυτό που κυριάρχησε στην ευρωπαϊκή συνάντηση της Παρασκευής ήταν πρωτοφανώς οξείς κριτικοί τόνοι έναντι των γερμανικών προτάσεων που κυκλοφορούσαν παντού τις προηγούμενες μέρες. Οι προτάσεις αυτές περιλαμβάνουν, ως γνωστόν, την αύξηση του ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης σε όλη την Ευρωζώνη, την κατάργηση της τιμαριθμικής αναπροσαρμογής των μισθών, τον εναρμονισμό της εταιρικής φορολογίας και την εισαγωγή του λεγόμενου ‘Φρένου Χρέους’, δηλαδή μιας συνταγματικής πρόβλεψης που περιορίζει τις δυνατότητες των κυβερνήσεων για δανεισμό προκειμένου να χρηματοδοτούν τις δαπάνες τους.

Σύμφωνα με κύκλους των Βρυξελλών, το Βέλγιο, η Ισπανία, η Πορτογαλία και το Λουξεμβούργο απέρριψαν την γερμανική πρόταση για την κατάργηση της τιμαριθμικής αναπροσαρμογής των μισθών, ενώ κυρίως η Αυστρία τάχθηκε κατά του σχεδίου για αύξηση της ηλικίας συνταξιοδότησης. Στην Αυστρία εφαρμόζονται ευρύτατα σχέδια πρόωρης συνταξιοδότησης, ενώ η κεντροευρωπαϊκή αυτή χώρα έχει μαζί με τη Γαλλία και το Λουξεμβούργο μια από τις χαμηλότερες πραγματικές ηλικίες συνταξιοδότησης στην Ευρωζώνη.

Από το μέτωπο των υπολοίπων 10 ευρωπαϊκών χωρών που μετέχουν στην ΕΕ αλλά όχι και στην Ευρωζώνη – μεταξύ αυτών την Πολωνία και την Βρετανία – αναφέρθηκε ότι πολλές καταφέρθηκαν εναντίον των γερμανικών προτάσεων με το επιχείρημα ότι θα υπονομεύσουν την ενιαία ευρωπαϊκή αγορά. Άλλες πάλι εξέφρασαν την έντονη δυσαρέσκειά τους έναντι των ίδιων των διαδικασιών που υιοθετούνται στην Ευρώπη, με το ότι δηλαδή η Γερμανία, με τη στήριξη της Γαλλίας, ‘μαγειρεύουν’ μόνες τους, όπως ελέχθη, ιδέες και σχέδια δίχως ευρύτερη διαβούλευση.

«Δέκα οχτώ ή δεκαεννιά χώρες εξέφρασαν τη δυσαρέσκειά τους για τον τρόπο με τον οποίο παρουσιάστηκαν οι γερμανικές προτάσεις αλλά και για το περιεχόμενό τους», δήλωσε χαρακτηριστικά ο Βέλγος πρωθυπουργός Ιβ Λετέρν. «Ήταν πραγματικά μια σουρεαλιστική σύνοδος». Γεγονός που είχε ως συνέπεια οι Ευρωπαίοι ηγέτες να μην καταφέρουν εν τέλει να πετύχουν καμιά πραγματική πρόοδο στο ζήτημα της ενίσχυσης του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού διάσωσης. Όλα τα θέματα παραπέμφθηκαν για περαιτέρω συνομιλίες στις δύο συναντήσεις του Μαρτίου – αφού πέραν της προγραμματισμένης εαρινής ευρωπαϊκής συνόδου που θα γίνει στα τέλη Μαρτίου, συμφωνήθηκε η σύγκληση άλλης μιας συνόδου στις αρχές Μαρτίου με τη συμμετοχή μόνον των κρατών μελών της Ευρωζώνης και με την ελπίδα ότι έτσι θα ανοίξει ο δρόμος...

Θεωρείται δε πολύ πιθανό ότι όλα αυτά θα οδηγήσουν σε νέα αναστάτωση στις χρηματοπιστωτικές αγορές, καθώς οι χώρες της Ευρωζώνης θα πρέπει να συνεχίσουν να αντλούν σημαντικά κεφάλαια στο άμεσο μέλλον. Εξαιτίας των αλλεπάλληλων δηλώσεων αισιοδοξίας από πλευράς των Ευρωπαίων ηγετών, που τις τελευταίες εβδομάδες υποστήριζαν ότι η Ευρωζώνη συγκλίνει σε ‘μόνιμη λύση’, οι προσδοκίες των επενδυτών είχαν ενισχυθεί πολύ. Οι θετικές δηλώσεις είχαν καλλιεργήσει προσδοκίες για ένα ισχυρό σχέδιο, έγραφε σε σημείωμά του την Παρασκευή το Ινστιτούτο Διεθνών Χρηματοοικονομικών, ένας όμιλος μεγάλων τραπεζών. «Η αποτυχία για έγκαιρη επεξεργασία ενός σχεδίου θα οδηγήσει σε δραστική αντιστροφή και νέα μεταβλητότητα», προειδοποιούσε.

Κατά τις επίσημες ανακοινώσεις τους, οι Ευρωπαίοι ηγέτες, συμπεριλαμβανομένης της Γερμανίδας καγκελάριου Αγγέλα Μέρκελ, δήλωσαν ότι το γερμανικό σχέδιο δεν παρουσιάστηκε επισήμως την Παρασκευή, αν και η ίδια η Μέρκελ πρόσθεσε ότι υπάρχει συμφωνία επί της ανάγκης για ένα σχέδιο που θα ενισχύσει την ανταγωνιστικότητα των οικονομιών της Ευρωζώνης. Η Γερμανίδα καγκελάριος υποστήριξε επίσης ότι είναι ‘πολύ αισιόδοξη’ σε ό,τι αφορά τις δυνατότητες επίτευξης συμφωνίας και ότι οι εκτός Ευρωζώνης χώρες της ΕΕ μπορούν να προσυπογράψουν το σχέδιο αν θελήσουν να συμμετάσχουν σε αυτό.

Μιλώντας για το Σύμφωνο Ανταγωνιστικότητας, η Μέρκελ είπε ότι στόχος του είναι ο εντοπισμός των καλύτερων πρακτικών ανάμεσα στα κράτη-μέλη του ευρώ και η υιοθέτηση αυτών των πρακτικών από τα άλλα κράτη. Η Γερμανία, πρόσθεσε, θα πρέπει να βελτιώσει τις πρακτικές της σε σχέση με την καινοτομία και το καθεστώς εταιρικής φορολογίας.

Ο Γάλλος πρόεδρος Νικολά Σαρκοζί, σε μια προσπάθεια να καταπραϋνει τις έντονες αντιδράσεις των άλλων Ευρωπαίων ηγετών, δήλωσε από τη μεριά του ότι δεν υπάρχει κανένα γαλλογερμανικό σχέδιο που να υποχρεώνει τις άλλες χώρες να αναλάβουν δράση και πως οποιοδήποτε σχέδιο επιτρέπει στις χώρες ευελιξία. «Η σκέψη δεν είναι να επιβάλουμε το ίδιο πράγμα σε όλους», τόνισε, «και το ζήτημα δεν είναι να πάρουμε συγκεκριμένες αποφάσεις σήμερα αλλά να επιδείξουμε βούληση για σύγκλιση».

Ο πρόεδρος της ΕΕ Χέρμαν βαν Ρομπέι είπε ότι οι συνομιλίες των 27 ηγέτες της ΕΕ την Παρασκευή εστιάστηκαν στις ‘διαδικασίες’ για σύγκλιση σε ένα σχέδιο. Ο Ρομπέι αναγνώρισε ότι «κυκλοφόρησαν χαρτιά» και ότι ο ίδιος είναι επιφορτισμένος να διαβουλευτεί με τους 17 πολιτικούς ηγέτες της Ευρωζώνης σε σχέση με αυτές τις ιδέες ως το Μάρτιο.

Κύκλοι Ευρωπαίων παρατηρητών, ωστόσο, που είχαν εικόνα των συνομιλιών, παρατηρούσαν ότι οι διαφωνίες ήταν τόσο έντονες και θερμές ώστε πρέπει να αμφισβητείται η δυνατότητα πραγματικής συμφωνίας ως τα τέλη Μαρτίου.