Η Ευρώπη πρέπει να σχεδιάσει μια μεταρρύθμιση!

Των Γκι Φερχοφστάντ, Ζακ Ντελόρ και Ρομάνο Πρόντι-Oι δύο επόμενες βδομάδες θα μας αποκαλύψουν αν οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν τα κότσια να αντιμετωπίσουν τα οικονομικά προβλήματα της Ευρώπης. Μπορεί κάποια κράτη μέλη να παραμένουν εκτός Ευρωζώνης, αλλά ακόμα και έτσι δεν είναι προστατευμένα έναντι των κινδύνων που απορρέουν από την έλλειψη συντονισμού των αναπτυξιακών στρατηγικών.
Κατά την τελευταία συνάντηση των Ευρωπαίων ηγετών, στις αρχές Φεβρουαρίου, παρουσιάστηκε η γαλλογερμανική πρόταση για ένα σύμφωνο ανταγωνιστικότητας. Το σχέδιο αυτό έγινε στόχος πολλών αντιδράσεων τόσο εξαιτίας του αγενούς τρόπου παρουσίασής του, όσο και εξαιτίας του περιεχομένου του. Σήμερα απαιτείται μια εναλλακτική λύση.

Οι κυβερνήσεις της Γαλλίας και της Γερμανίας σωστά επισημαίνουν ότι η Ευρώπη χρειάζεται πιο αποτελεσματική οικονομική διακυβέρνηση. Αυτό απαιτεί μια συμφωνία μεταξύ των Ευρωπαίων ηγετών για το ποιες σφαίρες θα συμπεριλάβει και με ποια μέσα θα επιτευχθεί. Αλλά εδώ ακριβώς έγκειται το πρόβλημα. Υπάρχουν πολλά οικονομικά μοντέλα στην ΕΕ, από τη Σκανδιναβία ως την Μεσόγειο, και περιλαμβάνουν τόσο οικονομίες χαμηλής φορολογίας και υψηλής κατανάλωσης όσο και οικονομίες υψηλής φορολογίας και χαμηλής κατανάλωσης. Δεν είναι εύκολο να βρεθεί μια φόρμουλα που θα δουλεύει για όλους. Κι αυτό το έργο θα πρέπει να αναληφθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, δεν μπορεί να στηριχθεί σε δολοπλοκίες δύο ή τριών χωρών που επιβάλλουν ένα πρότυπο σε όλες τις άλλες.

Η γαλλογερμανική πρόταση βασίζεται, συν τοις άλλοις, σε ένα διακυβερνητικό μοντέλο άσκησης πιέσεων στους υπόλοιπους εταίρους που έχει κατ’ επανάληψη αποδειχτεί αναποτελεσματικό. Του λείπει η δέσμευση και η αμερόληπτη επικύρωση ώστε να μπορεί να αποδώσει αποτελέσματα. Τόσο η στρατηγική της Λισσαβόνας για την ανάπτυξη όσο και το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης δεν ανταποκρίθηκαν στις προσδοκίες επειδή τα κράτη μέλη δεν θέλησαν να επιβάλλουν κυρώσεις το ένα στον άλλο. Αντ’ αυτών η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει οριστεί εδώ και 60 χρόνια προκειμένου να εποπτεύει και να επιβάλει τις κοινά συμπεφωνημένες αποφάσεις. Αυτό είναι το κλειδί για την αντιμετώπιση της παρούσας κρίσης.

Αντί για ένα σύμφωνο ανταγωνιστικότητας, οι Ευρωπαίοι ηγέτες θα έπρεπε να υιοθετήσουν ένα ‘Νόμο Κοινότητας’ για την οικονομική σύγκλιση και τη διακυβέρνηση. Στόχος του πρέπει να είναι η καταγραφή προόδου στους πιο ζωτικούς οικονομικούς τομείς όπου απαιτείται μεγαλύτερη σύγκλιση και συντονισμός. Οι τομείς αυτοί μπορούν να συμπεριλαμβάνουν τη μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος, τα επίπεδα των μισθών, τους συντελεστές της εταιρικής φορολογίας, την έρευνα και την ανάπτυξη και τις επενδύσεις στις μεταφορές, τις τηλεπικοινωνίες και τις ενεργειακές υποδομές.

Με δεδομένη τη διαφορετικότητα των ευρωπαϊκών οικονομιών, δεν έχουμε κατά νου ότι μια πολιτική μπορεί να εφαρμοστεί για όλους. Στην πραγματικότητα χρειαζόμαστε ένα ξεκάθαρο και ενιαίο οδηγό σύγκλισης σε ένα συμφωνηθέν σύνολο πολιτικών μέτρων. Η παρουσίαση προτάσεων με αυτό το στόχο είναι το έργο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και μπορεί να αναληφθεί μετά από σοβαρό κοινωνικό διάλογο σε ευρωπαϊκό επίπεδο με τα συνδικάτα και εργοδοτικές οργανώσεις.

Για κάθε προτεινόμενο μέτρο η επιτροπή μπορεί να θεσπίσει – με τη συμφωνία των κρατών μελών και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου – μια σειρά προτύπων ή στόχων, με τα οποία τα μέλη θα πρέπει να συγκλίνουν με ένα συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα. Κεντρικό ρόλο σε αυτή τη διαδικασία θα καταλάβουν οι στόχοι σύγκλισης σε ό,τι αφορά την ηλικία συνταξιοδότησης και την ανάπτυξη μιας κοινής βάσης εταιρικής φορολογίας. Το ίδιο μπορεί να ισχύει για τα επίπεδα επενδύσεων στην έρευνα και την ανάπτυξη και τη σύνδεση των μισθών με την παραγωγικότητα.

Η πρόοδος θα παρακολουθείται σε τακτική βάση, ξανά από την Επιτροπή που θα πρέπει να έχει την εξουσία να ασκεί πιέσεις (και εν τέλει να επιβάλει κυρώσεις) σε περίπτωση μη συμμόρφωσης, όπως κάνει σε περιπτώσεις παραβιάσεων των κανόνων του ανταγωνισμού ή των κανόνων της εσωτερικής αγοράς. Για τη διαχείριση αυτών των διαδικασιών, θα πρέπει επίσης να δημιουργηθούν νέες θέσεις επιτρόπων με αρμοδιότητες και χαρτοφυλάκια που θα εστιάζουν στην οικονομική διακυβέρνηση και την ανταγωνιστικότητα. Η ομάδα αυτή των νέων επιτρόπων θα είναι η κατεξοχήν υπεύθυνη για να δώσει κατευθύνσεις και δυναμική σε μια πολιτική περιοχή που σήμερα μας λείπει.

Η ΕΕ πρέπει να κάνει αποφασιστικά βήματα σε ό,τι αφορά την οικονομική διακυβέρνηση. Δεν πρόκειται απλά για θέμα αποκατάστασης της ρευστότητας και της εμπιστοσύνης στον τραπεζικό τομέα, αλλά για τη βάση των θεμελίων για ένα νέο οικονομικό μοντέλο που θα ενισχύσει την ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης σε παγκόσμιο επίπεδο. Είναι ξεκάθαρο ότι η Ευρώπη χρειάζεται ένα κοινό και συμφωνηθέν πλάνο δράσης που θα βασίζεται στη μέγιστη δυνατή συναίνεση αν είναι να ξεπεράσει τις αξιοσημείωτες προκλήσεις που οι οικονομίες της θα αντιμετωπίσουν στα χρόνια που έρχονται.

Ο Γκι Φερχόοφσταντ είναι πρώην πρωθυπουργός του Βελγίου και ο Ζακ Ντελόρ και ο Ρομάνο Πρόντι πρώην πρόεδροι της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.